To savoir vivre της εφηβείας

Ένα thread ήλκυσε την προσοχή μου, διότι προέτρεπε την αφαίρεση όλων των ηλεκτρονικών συσκευών σε όσους γονείς υποφέρουν από την zombie-οποίηση των εφήβων τέκνων τους κατά την διάρκεια του θέρους.

Η εφηβεία είναι η κατ’ εξοχήν μεταβατική περίοδος όπου σημειούνται ραγδαίες αλλαγές, τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές. Στα κορίτσια εκκινεί ολίγον ενωρίτερον, ίσως και από τα 10-12 έτη, ενώ στα αγόρια από τα 12-14. Χαρακτηρίζεται από μεταπτώσεις στην συμπεριφορά, ανυπακοή, επιθετικότητα και υπερκινητικότητα. Εάν θέλουμε να γίνουμε λίγο πιο παραστατικοί, το αίμα των εφήβων «βράζει», ενώ «δεν τους χωράει ο τόπος». Όσοι εκ των αναγνωστών έχουν παιδιά σε αυτήν την ηλικία, έχουν σαφή εικόνα των ανωτέρω περιγραφομένων συμπτωμάτων, ενώ οι υπόλοιποι που διήλθαμε υποχρεωτικώς από αυτό το στάδιο, αναγνωρίζουμε, το δίχως άλλο, τον εαυτό μας.

Επί του προκειμένου, με την διαδικτυακή επανάσταση ήλθε να προστεθεί ένας νέος πονοκέφαλος για τους γονείς: ο εθισμός στις ηλεκτρονικές συσκευές. Έρευνες επί ερευνών δεικνύουν την όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση των εφήβων από το κινητό, ή τον υπολογιστή, ή το tablet. Γράφοντας το βιβλίο «Το Διαδικτυακό Savoir Vivre» κατά την διάρκεια της καραντίνας, ανεκάλυψα ότι υπάρχουν στην Κίνα, κλινικές απεξαρτήσεως από τον digital εθισμό, όπου οι Αρχές, ελέω αυταρχικού καθεστώτος, έχουν προχωρήσει στην λήψη αυστηρότατων μέτρων, ιδίως στον τομέα των παιχνιδιών on line. Αλλά και σε χώρες της Δύσεως, με πρωτοπόρο την Ισπανία, έχει ψηφισθεί ένας νόμος που απαγορεύει την χρήση των κινητών στα σχολεία. Τι γίνεται, όμως, κατά την διάρκεια των διακοπών, όπου, εάν κρίνω από τον 14χρονο ανηψιό μου, αλλά και από άλλα παραδείγματα, οι έφηβοι δεν σηκώνουν το κεφάλι τους από την οθόνη; Η αντικατάστασις της πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνίας, αλλά και της φυσικής ανάγκης των παιδιών –διότι παιδιά είναι ακόμη– με την επικοινωνία μέσω π.χ. chat, απαιτεί ειδική αντιμετώπιση και όχι κατασταλτικά μέτρα. Ψυχολόγοι όλων των «κρατών» συνιστούν, μεταξύ άλλων, πρώτον, την οριοθέτηση ύστερα από διαπραγμάτευση, και, δεύτερον, την οργάνωση δραστηριοτήτων, αθλητικών ή καλλιτεχνικών, όπου ο έφηβος θα έχει διαπροσωπική επαφή με τους συνομήλικούς του. Τέλος, όπως μας προτρέπει ένας πανάρχαιος κανόνας του savoir vivre, επικοινωνούμε όχι κατακρίνοντας, αλλά δια του παραδείγματος. Πώς, άραγε, περιμένουν ορισμένοι γονείς να πείσουν τα τέκνα τους να εγκαταλείψουν τον «καλύτερο φίλο τους», όπως έχει καταλήξει να θεωρείται το κινητό, όταν είναι «κολλημένοι» και οι ίδιοι πάνω σε αυτό;

Τους θερινούς μήνες, κατά την διάρκεια των σχολικών διακοπών των εφήβων, παρατηρείται μία αύξησις της χρήσεως των ηλεκτρονικών συσκευών, με ανεξέλεγκτες, αρκετές φορές, καταστάσεις εξαρτήσεως, υπ’ ευθύνη των γονέων που δεν εφρόντισαν να θέσουν όρια εγκαίρως.

Μόνη λύσις οι κανόνες

Η εικόνα είναι ίδια και πανομοιότυπη σε όλα τα στέκια της νεολαίας. Έφηβοι αλλά και παιδιά σε προεφηβική ηλικία «καρφωμένοι» πάνω από το κινητό τους, αρκετές φορές στέλνοντας μηνύματα ο ένας στον άλλον ευρισκόμενοι σε απόσταση ενός μέτρου μεταξύ τους. Χωρίς να αμφισβητείται η εισφορά της τεχνολογίας, τόσο στην γνωστική εξέλιξη των νέων όσο και στην ψυχαγωγία τους, ο κίνδυνος του εθισμού ελλοχεύει ως άλλη Δαμόκλειος Σπάθη για την ψυχική τους υγεία.

Ο ομογενής ψυχολόγος Νίκος Καρδάρας συνέγραψε ένα βιβλίο που προεκάλεσε αίσθηση στις Η.Π.Α., με τίτλο «Glow Kids: How Screen Addiction is Hijacking our Kids – and How to Break the Trance», ο εστί μεθερμηνευόμενο σε ελεύθερη μετάφραση: «Λαμπρά παιδιά: Πώς ο εθισμός στην οθόνη κρατά ομήρους τα παιδιά μας και πώς να τα βγάλουμε πέρα με αυτή την κατάσταση». Ο ειδικός στον τεχνολογικό εθισμό ψυχολόγος παραθέτει περιπτώσεις ανήσυχων γονέων που προσπαθούν, συνήθως εις μάτην, να αντιμετωπίσουν τον νέο εισβολέα, όπως θεωρούν ορισμένοι τα κινητά και τα tablets. Η απάντησις είναι απλή: με κανόνες.

Προσοχή! Οι κανόνες δέον να τίθενται ύστερα από διμερή συμφωνία, αφού έχει προηγηθεί μία εμπεριστατωμένη ενημέρωσις για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την περιήγηση στο Διαδίκτυο. Δεν είναι άνευ σημασίας, στο σημείο αυτό, να λάβουμε υπ’ όψιν τις πρακτικές συμβουλές μίας άλλης ψυχολόγου, της Κίμπερλυ Γιανγκ. Είναι κάθετη ως προς την πλήρη απαγόρευση επαφής των παιδιών έως τα τρία χρόνια, με οιανδήποτε οθόνη, ενώ από τα 6 έως τα 8 χρειάζεται εποπτεία, ούτως ώστε να επέρχεται ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογία και την κοινωνική και φυσική συμπεριφορά. Από τα 9 έως τα 12 υπεύθυνη χρήση, με ανώτατο όριο τις 2 ώρες καθημερινώς, ενώ από τα 12 έως τα 18 προκρίνει την ανεξαρτησία. «Ό,τι ήταν να γίνει έχει γίνει, και καλώς εχόντων των πραγμάτων, το παιδί σας έχει γίνει ώριμος χρήστης», επισημαίνει η δημιουργός του Center for Internet Addiction, εγείροντας αντιρρήσεις από άλλους ειδικούς, οι οποίοι επιμένουν στην εποπτεία, κυρίως της διαδικτυακής φιλίας.

Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, το 50% των μαθητών ηλικίας από 10-17 ετών απεκάλυψαν ότι οι γονείς τους δεν τους θέτουν όρια όσον αφορά στην χρήση του Διαδικτύου, με τα αποτελέσματα που υποψιαζώμεθα όλοι ως προς την ψηφιακή εξάρτησή τους.