Με ποιο τρόπο θα ελέγξετε αντισεισμικά το σπίτι σας

Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»

Στον άμεσο αντισεισμικό έλεγχο περίπου 64.000 δημόσιων κτιρίων προχωρούν οι αρμόδιες υπηρεσίες, όπως έχει αποφασιστεί από την κυβέρνηση. Προτεραιότητα θα δοθεί σε 30.000 κτίρια, κυρίως νοσοκομεία και σχολεία, τα οποία θα ελεγχθούν για την αντοχή τους σε περίπτωση σεισμού.

Συνολικά, ο έλεγχος για τους σεισμούς αφορά σε 80.000 κτίρια, με ιδιαίτερη έμφαση σε χώρους συνάθροισης κοινού ή κτίρια ειδικών λειτουργιών. Οι έλεγχοι θα πραγματοποιηθούν από τον ΟΑΣΠ, με την υποστήριξη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ).

Ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας είναι αρμόδιος για τα δημόσια κτίρια, ενώ οι ιδιώτες μπορούν να απευθυνθούν για πρωτοβάθμιο προσεισμικό έλεγχο στον οποιονδήποτε μηχανικό, με μέσο κόστος τα 1.000 ευρώ για μία πολυκατοικία παλαιάς κατασκευής. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ Γιώργο Στασινό, για το 95% των κτιρίων στα οποία θα γίνει πρωτοβάθμιος έλεγχος δεν θα χρειαστεί και δευτεροβάθμιος, διότι οι κατασκευές είναι σε αρκετά καλά επίπεδα. Η πλειονότητα των κτιριακών κατασκευών στην Ελλάδα, που οικοδομήθηκαν έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αποτελείται από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Ο μελετητής μηχανικός καλείται να αποτιμήσει αρχικά τη φέρουσα ικανότητα της υφιστάμενης κατασκευής και έπειτα να αποφασίσει, σε συνεργασία με τους ιδιοκτήτες, τη στρατηγική επέμβασης, η οποία πρέπει να είναι πρακτικά εφαρμόσιμη και οικονομικά βέλτιστη. Μεταξύ των λοιπών σημαντικών θεμάτων, μείζονος σημασίας είναι αυτό του προσδιορισμού της πραγματικής αντοχής του σκυροδέματος, αφού τα φαινόμενα διάβρωσης και οξείδωσης του οπλισμού μπορούν να προκαλέσουν αποφλοίωση και ρηγμάτωση.

Συνοπτικά οι ενέργειες για την αποτίμηση της συμπεριφοράς - ενίσχυσης κτιρίων από οπλισμένο σκυρόδεμα είναι οι ακόλουθες:
- Οπτικός έλεγχος, ώστε να προσδιοριστούν πιθανές ρηγματώσεις, αποφλοιώσεις και λοιπές ατέλειες.
- Αποτύπωση φέροντος οργανισμού κτιρίου και αντιπαραβολή με τα σχέδια της άδειας (εφόσον είναι διαθέσιμα).
- Εύρεση πλήθους και διαμέτρων ράβδων οπλισμού στα φέροντα στοιχεία (μαγνητικές μέθοδοι, ακτινογράφηση κ.λπ.).
- Προσδιορισμός αντοχών και λοιπών ιδιοτήτων σκυροδέματος και οπλισμού.
- Διενέργεια μελέτης στατικής επάρκειας για την εκτίμηση της συμπεριφοράς της υφιστάμενης κατασκευής έναντι του μέγιστου αναμενόμενου μεγέθους σεισμού στην περιοχή.
- Εφόσον κριθεί απαραίτητη η ενίσχυση της κατασκευής, αποφασίζεται η στρατηγική επέμβασης στο κτίριο, σε συνεργασία με τους ενοίκους.
- Ενημέρωση/επικαιροποίηση της στατικής μελέτης, ώστε αυτή να περιλαμβάνει τα νέα ή ενισχυμένα φέροντα στοιχεία και έλεγχος - διαστασιολόγηση σύμφωνα με τους ισχύοντες τεχνικούς κανονισμούς
- Εφόσον πληρούνται οι αντισεισμικές απαιτήσεις για την ενισχυμένη, πλέον, κατασκευή, οριστικοποιείται η μέθοδος ενίσχυσης και ακολουθεί η κατασκευή.

Δόμηση

Η αντισεισμική δόμηση των κτιρίων αποτελεί αναμφισβήτητα τον κύριο και καθοριστικό παράγοντα για την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου. Στη χώρα μας, η οποία παρουσιάζει την υψηλότερη σεισμική επικινδυνότητα στην Ευρώπη, ο σχεδιασμός και η κατασκευή κτιρίων ικανών να δέχονται με ασφάλεια τις σεισμικές καταπονήσεις, αποτελούσε και αποτελεί βασική προτεραιότητα της Πολιτείας. Στην κατεύθυνση αυτή, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήματα, κυρίως με τη θεσμοθέτηση αυστηρών Αντισεισμικών Κανονισμών, που παρέχουν στα σύγχρονα κτίρια υψηλό επίπεδο αντισεισμικής ασφάλειας.

Με το δεδομένο όμως, ότι ο πρώτος Αντισεισμικός Κανονισμός εφαρμόσθηκε στην Ελλάδα το 1959 και η πρώτη σημαντική βελτίωσή του έγινε το 1985, δημιουργείται εύλογα το ερώτημα για το πόσο ασφαλή μπορεί να είναι τα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 1959 ή ακόμα και πριν από το 1985. Εξ αυτού του λόγου, μετά και τον πρόσφατο τρομερό σεισμό στην Τουρκία, γίνονται διαρκείς συσκέψεις και επαναπροσδιορίζεται η πολιτική διεξαγωγής των Προσεισμικών Ελέγχων, που πλέον για τα δημόσια κτίρια καθίσταται υποχρεωτικός.

«Οι πρωτοβάθμιοι και οι δευτεροβάθμιοι έλεγχοι είχαν αρχίσει τη δεκαετία του 2000, όμως είχαν ένα προαιρετικό χαρακτήρα, με αποτέλεσμα από τα 80.000 δημόσια κτίρια του ευρύτερου δημόσιου τομέα που έχουμε στην Ελλάδα, μόνο τα 16.000 με 17.000 κτίρια να έχουν απογραφεί. Έχει γίνει ο πρωτοβάθμιος έλεγχος και αυτή η βάση δεδομένων υπάρχει στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας», δηλώνει ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας. «Έως τώρα, παρά τις εκκλήσεις που κάναμε για τον πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο έλεγχο, το ποσοστό των κτιρίων ήταν πολύ χαρακτηριστικά μικρό που ελέγχετο κάθε χρόνο», προσθέτει ο κ. Λέκκας. Πέρα από τα δημόσια κτίρια, και τα ιδιωτικά, με ευθύνη του ιδιοκτήτη, πρέπει να ελεγχθούν, και τα 500.000 αυθαίρετα κατηγορίας 5, πολλά από τα οποία δεν έχουν στατικές μελέτες. Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, υπάρχει και το πρόβλημα με τα περίπου 14.000 εγκαταλελειμμένα κτίρια σε όλη την Ελλάδα. «Σε αυτά η κατάσταση είναι δύσκολη, είτε γιατί είναι άγνωστοι οι ιδιοκτήτες είτε γιατί είναι διατηρητέα», τονίζει.

Από το 2001 μέχρι σήμερα, με εποπτεία του ΟΑΣΠ, υλοποιείται το πρόγραμμα «Πρωτοβάθμιος Προσεισμικός έλεγχος κτιρίων Δημόσιας και Κοινωφελούς χρήσης». Στόχος του προγράμματος είναι η καταγραφή των υφιστάμενων κτιρίων δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης και μία πρώτη εκτίμηση της σεισμικής διακινδύνευσής τους προκειμένου να καθοριστούν οι προτεραιότητες σε εθνικό επίπεδο για τον περαιτέρω έλεγχο και τη λήψη μέτρων προστασίας, με βάση τα στοιχεία που συλλέγονται και καταγράφονται σε σχετικά δελτία.

«Εγκέλαδος 2»

Ο έλεγχος αφορά κτίρια που στεγάζουν νοσοκομεία, σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες, Υπηρεσίες εξυπηρέτησης κοινού, τηλεπικοινωνιακές μονάδες, μονάδες παραγωγής Ενέργειας κ.ά., και γενικά όλα τα κτίρια που υπάγονται στην κατηγορία κτιρίων κοινωφελούς χρήσης, ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους (δηλαδή είτε ανήκουν στο Δημόσιο, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, σε ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ, στους ΟΤΑ, είτε σε ιδιώτες).

Πρόκειται για Ταχύ Οπτικό Έλεγχο (ΤΟΕ), ο οποίος διενεργείται σε κάθε επίπεδο διοικητικής δομής της χώρας (Πρόγραμμα Καλλικράτης), από τους φορείς που έχουν την ευθύνη της λειτουργίας και ασφάλειας των κτιρίων και εγκαταστάσεων, βάσει των κατευθυντηρίων οδηγιών του ΟΑΣΠ, όπως αναφέρονται στο με αρ. πρωτ. A2445/18.11.2022 έγγραφο της ΓΓΠΠ: 2η Έκδοση του Γενικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Σεισμών με την κωδική ονομασία «ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2», στα πλαίσια του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη «Ξενοκράτης». Το δελτίο του Πρωτοβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου, οι οδηγίες συμπλήρωσης, καθώς και άλλες χρήσιμες πληροφορίες και έγγραφα είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα www.oasp.gr.

Τα συμπληρωμένα δελτία που αποστέλλονται στον ΟΑΣΠ, εισάγονται σε βάση δεδομένων και βαθμονομούνται. Η κατάταξη των δελτίων, η οποία γίνεται σε τρεις κατηγορίες προτεραιότητας περαιτέρω ελέγχου Α, Β, Γ (Α = πρώτη προτεραιότητα, Β = δεύτερη προτεραιότητα, Γ = τρίτη προτεραιότητα), έχει στατιστικό χαρακτήρα και αποσκοπεί σε µία πρώτη ιεράρχηση με απώτερο στόχο τον περαιτέρω, Δευτεροβάθμιο Προσεισμικό Έλεγχο. Ο Δευτεροβάθμιος Προσεισμικός Έλεγχος είναι λεπτομερέστερος και εκτελείται µε βάση τις τεχνικές προδιαγραφές που έχουν εκδοθεί από τον ΟΑΣΠ και είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του Οργανισμού.

Σύσκεψη

Σύσκεψη εργασίας με αντικείμενο την αντισεισμική κατάσταση της χώρας πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, με εντολή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, σε συνέχεια της σύσκεψης της περασμένης Παρασκευής 17 Φεβρουαρίου, στο Μέγαρο Μαξίμου. Η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε υπό τον υπουργό Χρήστο Στυλιανίδη. Έγινε αναλυτική ενημέρωση σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση και συμφωνήθηκε να προχωρήσουν οι απαραίτητες διαδικασίες για άμεσο προσεισμικό έλεγχο, με προτεραιότητα σε σχολεία και νοσοκομεία. Οι αποφάσεις θα εξειδικευθούν και θα ανακοινωθούν τις επόμενες ημέρες.

Επανέλεγχος

Ακόμα και τα κτίρια που έχουν ελεγχθεί την τελευταία 20ετία, πρέπει να επανελεγχθούν, σύμφωνα με τον καθηγητή Αντισεισμικών Κατασκευών Παναγιώτη Καρύδη, και αυτό για τον απλούστατο λόγο ότι τα υλικά γερνούν και είναι εκτεθειμένα σε σεισμικές δονήσεις. «Πρέπει να γίνουν δύο έλεγχοι», δηλώνει ο κ. Καρύδης στη «Βραδυνή της Κυριακής», και προσθέτει: «Ο ένας είναι ο έλεγχος του φέροντος οργανισμού, που πρέπει να γίνεται από 5 έως 10 χρόνια, και πάντοτε ύστερα από κάποιον δυνατό σεισμό, και ο δεύτερος των μη φερόντων στοιχείων, όπως είναι οι τοίχοι, τα ταβάνια, τα ηλεκτρομηχανολογικά, και ο οποίος πρέπει να γίνεται πιο συχνά (συντήρηση)».

Άμεσος έλεγχος σε 9.000 σχολεία

Ο ΟΑΣΠ, σε συνεργασία με τα υπουργεία Παιδείας και Πολιτικής Προστασίας, θα ελέγξει τη στατικότητα όλων των σχολικών μονάδων (περίπου 18.000 κτίρια), καθώς το κάθε σχολείο έχει τη δική του ανθεκτικότητα και τη δική του τρωτότητα.

Σύμφωνα με το ΤΕΕ, είναι κρίσιμο να ελεγχθούν άμεσα 9.000 σχολεία. Μέχρι σήμερα, έλεγχος έχει πραγματοποιηθεί σε όλες τις σχολικές μονάδες που κατασκευάστηκαν πριν από το 1953, σε σεισμικές περιοχές «ζώνης 3», όπως στην Κεφαλονιά, στη Ζάκυνθο, στη Λευκάδα, στην Αιτωλοακαρνανία κ.ά., καθώς και σε σχολεία που κατασκευάστηκαν πριν από το 1985 σε Σάμο, Λέσβο και Χίο. Ωστόσο, 4.200 σχολικές μονάδες οι οποίες αντιστοιχούν σε 9.000 κτίρια και έχουν κατασκευαστεί το διάστημα 1960-1985, δεν έχουν ελεγχθεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΤΕΕ, το 28% των σχολείων έχει κατασκευαστεί πριν από το 1959, το 33% έχει κατασκευαστεί μεταξύ 1955-1984, το 19% έχει κατασκευαστεί μεταξύ 1985-1994, το 12% έχει κατασκευαστεί μεταξύ 1995-2000, το 6% μετά το 2000, ενώ για το 2% είναι άγνωστο πότε ανεγέρθηκαν. Πάντως, σύμφωνα με εκτιμήσεις, από τα 18.000 κτίρια σχολείων που υπάρχουν σήμερα, είναι κρίσιμο να ελεγχθούν τα 9.000.