Το Κυπριακό στην καρδιά της Ευρώπης
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης μετά τις επαφές του στην Αθήνα, ετοιμάζεται για τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες
Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»
Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης θα επιχειρήσει να μεταφέρει στις Βρυξέλλες το Κυπριακό και να το καταστήσει «ευρωπαϊκό πρόβλημα» και όχι περιφερειακό.
Και τώρα, μετά και τις εκλογές στην Τουρκία, και την αναβαθμισμένη (σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν) σχέση Βρυξελλών – Άγκυρας, είναι ο πλέον πρόσφορος χρόνος, κατά την εκτίμηση του Κύπριου Προέδρου. Αυτός είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο στόχος του, όπως τον εκμυστηρεύτηκε στους πολιτικούς αρχηγούς και τον πρωθυπουργό, τους οποίους συνάντησε στις αρχές της εβδομάδας στην Αθήνα, κατά την πρώτη του επίσκεψη στη χώρα μας μετά την εκλογή του.
Ο κ. Χριστοδουλίδης έχει προγραμματίσει συνάντηση με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν την παραμονή της Συνόδου Κορυφής την ερχόμενη εβδομάδα, όπου και θα παρουσιάσει τις θέσεις του, ενώ θα προτείνει και οδικό χάρτη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου «οι συνομιλίες με την Τουρκία να μπουν σε έναν δρόμο που οδηγεί κάπου», σύμφωνα με συνομιλητή του. Ο Κύπριος ηγέτης φέρεται να θεωρεί πως εάν η Ε.Ε. παίξει πιο ενεργό ρόλο στη νέα προσπάθεια αναζήτησης λύσης του Κυπριακού, έναν στρατηγικό ρόλο θεσμικά στις διαπραγματεύσεις, τότε η εξεύρεση μίας λειτουργικής λύσης είναι πιο κοντά απ’ ό,τι έχει σήμερα. Να σημειωθεί ότι σε Λευκωσία και Αθήνα θεωρούν πως το σχήμα του Κραν Μοντανά είναι δυσλειτουργικό πλέον, και δεν υπάρχει αντίβαρο «στις αγγλικές λαθροχειρίες», όπως ανέφερε στη «ΒτΚ» ανώτερος διπλωμάτης που είχε συμμετάσχει στις συνομιλίες, και περιέγραψε με τα μελανότερα χρώματα τη συμπεριφορά του Άγγλου υφυπουργού Εξωτερικών, ο οποίος τάχθηκε αναφανδόν υπέρ του Τσαβούσογλου όταν ο τελευταίος άλλαξε την αρχική του απόφαση για συμφωνία με τις προτάσεις Γκουτιέρεζ, και έφυγε από το τραπέζι.
Ο κ. Χριστοδουλίδης αναμένεται να τονίσει στην επικεφαλής της Κομισιόν πως είναι αδιανόητο να υπάρχει στρατός κατοχής σε κράτος-μέλος της Ε.Ε. και η Ε.Ε. να μην συμμετέχει θεσμικά στις διαπραγματεύσεις, που θα οδηγήσουν σε επίλυση. Επίσης, φέρεται αποφασισμένος να ζητήσει από την επικεφαλής της Κομισιόν τη σύνδεση του Κυπριακού με την πορεία υλοποίησης της νέας τελωνειακής συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας, και με το άνοιγμα των κεφαλαίων. Ο Κύπριος Πρόεδρος θεωρεί καταλυτική την εμπλοκή της Ε.Ε. στη διαδικασία επίλυσης, αφού πλέον οι σχέσεις Βρυξελλών – Άγκυρας έχουν βελτιωθεί πολύ, ενώ το 2017, στο Κραν Μοντανά, ο εκπρόσωπος της Ε.Ε. είχε σχεδόν διακοσμητικό ρόλο, αφού οι ευρωτουρκικές σχέσεις ήταν σχεδόν στον «πάγο». Η κυπριακή ηγεσία φέρεται να αναζητά στην Ευρωπαϊκή Ένωση κίνητρα για την Τουρκία προκειμένου να βρεθεί στο τραπέζι του διαλόγου, αλλά με θέσεις που δεν θα υπονομεύσουν τις συνομιλίες. Και ενθαρρύνθηκε από το πολιτικό σύστημα της Αθήνας να επιδιώξει τη διαδικασία επανεκκίνησης των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού, με βάση όμως τα κεκτημένα του Κραν Μοντανά, όταν το καλοκαίρι του 2017 είχαμε φτάσει ένα βήμα πριν από την επίλυση, που υπονόμευσαν, τελικά, οι Άγγλοι και οι Τούρκοι. Τόσο η κυπριακή όσο και η ελληνική ηγεσία διαβλέπουν κινητικότητα σε ό,τι αφορά τα Κατεχόμενα μετά τις τουρκικές εκλογές, και θεωρούν ότι η Άγκυρα θα επιχειρήσει να αναβαθμίσει την εκπροσώπηση των Τουρκοκυπρίων, με απώτερο στόχο την αναγνώρισή τους ή την απειλή αναγνώρισής τους από άλλα κράτη.
Η συζήτηση στο Κραν Μοντανά ολοκληρώθηκε με την αποχώρηση των Τούρκων, που διαφώνησαν με το πλαίσιο Γκουτιέρεζ (αν και αρχικά είχαν συμφωνήσει), το οποίο, μεταξύ άλλων, προέβλεπε αποχώρηση στρατευμάτων, διζωνική – δικοινοτική ομοσπονδία, επίλυση διαφορών μεταξύ κοινοτήτων, και κατάργηση εγγυήσεων. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, που ήταν τότε πολύ στενός συνεργάτης του Νίκου Αναστασιάδη και εκπρόσωπός του, έζησε πολύ έντονα τα όσα συνέβησαν στην Ελβετία, και φέρεται να θεωρεί πως η αιφνιδιαστική υπαναχώρηση των Τούρκων οφειλόταν και στις επικείμενες εκλογές στην Τουρκία σε λιγότερο από ένα χρόνο, το 2018. Τώρα, μετά τις εκλογές του Μαΐου στην Τουρκία, θα υπάρχει καθαρός πολιτικός χρόνος για να συζητηθούν νηφάλια τα ζητήματα, και είναι πιθανότερο να βρεθεί μία λύση, κατά τις εκτιμήσεις τους περιβάλλοντος του Κύπριου Προέδρου.
Οι ανησυχίες της Λευκωσίας και ο ρόλος του ΟΗΕ
Η κυπριακή ηγεσία έχει ήδη καταθέσει τις πρώτες προτάσεις στον ειδικό αντιπρόσωπο του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο Κόλιν Στιούαρτ για την επανέναρξη του διαλόγου, αλλά, όπως επισημαίνουν καλά πληροφορημένες πηγές, δεν θεωρεί τον ΟΗΕ αμερόληπτο. Προς τούτο, ο κ. Χριστοδουλίδης φέρεται να έχει επισημάνει στον κ. Στιούαρτ ότι δεν θα αποδεχθεί την προσθήκη στο τραπέζι του διαλόγου μαξιμαλιστικών αιτημάτων που οι Τουρκοκύπριοι είχαν εφεύρει εκ των υστέρων, και μετά την ανάδειξη του Τατάρ στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σημαντικότερο όλων είναι το θέμα που έχει εγείρει ο Ερσίν Τατάρ, να γίνουν οι συζητήσεις μεταξύ ισότιμων οντοτήτων και όχι κοινοτήτων.
Οι Κύπριοι δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να αναγνωρίσουν τα Κατεχόμενα ως μία δυνάμει κρατική οντότητα όπως επιθυμεί η Άγκυρα, και το έχουν ξεκαθαρίσει αυτό προς τον ΟΗΕ. Η νέα κυπριακή ηγεσία επίσης, ανησυχεί για την κατάσταση που πιθανόν να προκύψει σε Ελλάδα και Τουρκία μετά τις εκλογές. Αυτό που ανησυχεί τη Λευκωσία είναι η αστάθεια στην Αθήνα, αφού η κυπριακή αποστολή μετά τις επαφές που είχε με όλη την πολιτική ηγεσία φέρεται να κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πολύ δύσκολα θα υπάρξει σταθερή κυβέρνηση μετά τις πρώτες εκλογές. Και μία πιθανή παρατεταμένη αστάθεια δεν διευκολύνει τα σχέδια της Κύπρου για την εμπλοκή της Ε.Ε. στο Κυπριακό. Αναφορικά με την Τουρκία, αυτό που ανησυχεί τους Κύπριους είναι μία πιθανή νίκη του Κιλιτσντάρογλου, η οποία θα οδηγήσει σε ανατροπή πολλών δεδομένων και μία θερμή επανασύνδεση με τη Δύση και τις ΗΠΑ, με τη συναίνεση στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και την απομάκρυνση από τη Μόσχα, που θα καταστήσει την Άγκυρα εκ νέου προνομιακό «παίκτη-συνομιλητή» στη ΝΑ Μεσόγειο. Επίσης, η Λευκωσία ανησυχεί για την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή μετά την προσέγγιση Ιράν – Σ. Αραβίας, αλλά και τις σχέσεις της με τη Λιβύη.