Ευρωπαϊκή Ένωση και ΗΠΑ έστειλαν μήνυμα στον Ερντογάν

Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»

Ειλημμένη η απόφαση της Δύσης να προχωρήσει ο ελληνοτουρκικός διάλογος προς εξεύρεση λύσης στις διαφορές μας με τη γείτονα, και πλέον ο κλήρος πέφτει στον Τούρκο πρόεδρο για το ποιον δρόμο θα επιλέξει. Της σύγκλισης ή της σύγκρουσης…

Σημαντικές εξελίξεις πρέπει να αναμένουμε από το φθινόπωρο και μετά, στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αφού αμφότερες οι κυβερνήσεις των δύο χωρών θα έχουν την απαραίτητη ισχύ να προχωρήσουν σε αποφάσεις που θα σπάνε ταμπού. Αυτή είναι ειλημμένη απόφαση, η οποία ενισχύεται και από την ισχυρή υποστήριξη των ΗΠΑ, της Ε.Ε. και της Γερμανίας, οι οποίοι έχουν ήδη στείλει τα δικά τους μηνύματα στον Ερντογάν. Όμως –σύμφωνα με Έλληνες διπλωμάτες– όλα εξαρτώνται από την στρατηγική με την οποία θα προσεγγίσει ο Ερντογάν τις ελληνοτουρκικές διαφορές. Εάν πράγματι θέλει επίλυση ή επιβολή των απαιτήσεών του, γνωρίζοντας τις «κόκκινες γραμμές της Αθήνας.

Ο πιθανότατος νέος υπουργός Εξωτερικών, το alter ego του Ερντογάν, Ιμπραΐμ Καλίν, είναι ένα μήνυμα για τους γνωρίζοντες, ότι επιθυμεί να μπει η διαδικασία στην τελική ευθεία. Αλλά θα εξαρτηθούν, όπως αναφέρουν στη «ΒτΚ» πηγές του υπ. Εξ., από το εάν ο Ερντογάν ισορροπήσει τις σχέσεις του με τη Δύση, και από το τι θα ζητήσει προκειμένου να κάνει υποχωρήσεις. Να σημειωθεί ότι η συμμαχία του με τον εθνικιστή Ογάν, τον οποίο ορίζει υπουργό Μετανάστευσης, δεν βοηθά υποχωρήσεις από την πλευρά του, και προς τούτο εκτιμάται ότι «ο Τούρκος πρόεδρος θα κάνει σκληρά παζάρια με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, προκειμένου να κερδίσει όσα περισσότερα μπορεί, ώστε να εμφανιστεί διαλλακτικός με την Ελλάδα», σύμφωνα με κορυφαίο διπλωμάτη.

Σύμφωνα με πληροφορίες από την συνάντηση στην πρεσβεία, ο Αμερικανός υπ. Εξ. Μπλίνκεν προειδοποίησε τον Τούρκο πρόεδρο ότι οι ΗΠΑ δεν θα δεχθούν σε καμία περίπτωση ενέργειες που θα προκαλέσουν αστάθεια στην περιοχή, ενώ μετέφερε μήνυμα του Μπάιντεν ότι θα πάρει τα F-16, αλλά αυτή η κίνηση θα συνοδευτεί από μορατόριουμ στο Αιγαίο, τουλάχιστον μέχρι το φθινόπωρο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι κινήσεις της επόμενης κυβέρνησης, στην οποία πιθανότατος υπουργός Εξωτερικών θα είναι ο Κωστής Χατζηδάκης, θα γίνουν στον καμβά των συμφωνηθέντων με την Τουρκία τα Χριστούγεννα του 2003, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου με τον Χάρη Παμπούκη είχαν ετοιμάσει μία ολοκληρωμένη πρόταση, που προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την κλιμακωτή επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 8,5 μίλια…

Τον περασμένο Ιούλιο, ο Νίκος Δένδιας συγκάλεσε μία μυστική σύσκεψη στο υπουργείο Εξωτερικών με σημαντικούς πρώην πρέσβεις, μεταξύ των οποίων και ο υπηρεσιακός υπ. Εξ. Β. Κασκαρέλης, και τεχνοκράτες της εξωτερικής πολιτικής (Βερέμης, Παγουλάτος, Διακόπουλος κ.ά.), με μόνο αντικείμενο την ανταλλαγή απόψεων για τα Ελληνοτουρκικά. Ήταν ακόμη βέβαιο ότι θα προκηρυχθούν εκλογές τον Σεπτέμβριο, αλλά οι υποκλοπές και ο σχετικός θόρυβος ανέβαλαν το εγχείρημα.

Ο Ν. Δένδιας ρώτησε την άποψη των πρέσβεων, οι οποίοι του είπαν ότι «οι ελληνοτουρκικές διαφορές δεν είναι θέμα που χρήζει επίλυσης, αλλά μόνο διαχείρισης», εξηγώντας του ότι αυτά που ζητούν οι Τούρκοι είναι υπερβολικά, και δεν υπάρχει ελληνική κυβέρνηση που θα τα δώσει. Ο κ. Βερέμης από την πλευρά του αρκέστηκε να πει ότι η Τουρκία είναι ισχυρή στην προπαγάνδα, ειδικά στις ΗΠΑ, και πρότεινε να σταλούν ειδήμονες όπως οι κ.κ. Συρίγος και Καιρίδης, προκειμένου να περιοδεύσουν σε κρίσιμες πολιτείες για να ενημερώσουν την αμερικανική κοινή γνώμη στο πλαίσιο διαφόρων εκδηλώσεων.

Παραμονές των Χριστουγέννων, ο «σύμβουλος πολιτικών υποθέσεων» της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα (προφανώς η πραγματική του ιδιότητα είναι άλλη), παρέθεσε δείπνο σε Έλληνες διπλωμάτες και στελέχη του υπ. Εξ., αξιολόγησε τις απόψεις τους για τα τεκταινόμενα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και τις επόμενες ημέρες είχε διαδοχικά ραντεβού με ορισμένους εξ αυτών.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, σε έναν τουλάχιστον συνομιλητή του ανέφερε ότι «μέχρι το φθινόπωρο θα έχετε ησυχία με την Τουρκία, και δεν θα σας ενοχλήσει. Μετά όμως, θα πρέπει να κάτσετε σε επίπεδο κορυφής πια και όχι με διερευνητικές, ώστε να βρεθεί ένας οδικός χάρτης που θα οδηγήσει σε οριστική επίλυση, με υποχωρήσεις αμφοτέρων».

Οι «κόκκινες γραμμές» μας και ο αμερικανικός παράγοντας

Ο Νίκος Δένδιας σε συνομιλητές του έδωσε τον καμβά της ελληνικής στάσης απέναντι στην Τουρκία. «Η Ελλάδα δεν έχει καμία πρόθεση, ούτε συμφέρον, να αποκλείσει την Τουρκία από τη θάλασσα. Δεν έχει όμως και καμία πρόθεση να εκχωρήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα», ξεκαθάρισε. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με κορυφαίο παράγοντα της διπλωματίας, η εξωτερική πολιτική μας έχει ως βάση το Διεθνές Δίκαιο.

Το μείζον θέμα για να προχωρήσει η διαδικασία επίλυσης των διαφορών με την Άγκυρα, είναι η σύναψη και υπογραφή συνυποσχετικού για προσφυγή στη Χάγη. Και συνήθως κάπου εκεί σταματά η οποιαδήποτε συζήτηση. Η πάγια εθνική μας θέση είναι πως η μόνη διαφορά που υπάρχει με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της νησιωτικής υφαλοκρηπίδας και της επέκεινα ΑΟΖ με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας. Όμως, η υιοθέτηση στη Μαδρίτη, το 1997, της διατύπωσης περί «διαφορών» με την Τουρκία και της μετέπειτα επικύρωσής τους στο Ελσίνκι το 1999, αλλάζει κάπως τα πράγματα.

Σύμφωνα με τους παράγοντες της αμερικανικής πρεσβείας, το δυσκολότερο κομμάτι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι το θέμα της κυριαρχίας, επειδή τα κυριαρχικά δικαιώματα είναι διαφορετικό πράγμα και «στο οποίο θα μπορούσε κάποια στιγμή να βρεθεί λύση».

Η επήρεια νησιών όπως το Καστελόριζο, που απασχολεί την Άγκυρα, είναι ένα πρόβλημα, αλλά πάντως όχι άλυτο. Πρόσφατα, παράγοντας του υπ. Εξ. ανέφερε ότι «η επήρεια δεν είναι πανάκεια», φέρνοντας ως παράδειγμα τις συμφωνίες για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Ιταλία, όπου δεχθήκαμε μειωμένη επήρεια νησιών εξασφαλίζοντας σε γενικές γραμμές «ρεαλιστικές και εξαιρετικές συμφωνίες που ισχυροποιούν την Ελλάδα».

Επίσης, κορυφαία στελέχη της Ν.Δ. που σχετίζονται με τα θέματα εξωτερικής πολιτικής επισημαίνουν ότι απαραίτητες προϋποθέσεις για να ανοίξει ο διάλογος με την Άγκυρα είναι να άρει η Τουρκία μονομερώς το casus belli και το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Κάτι που, αν γίνει, θα θεωρηθεί ως αξιόπιστη ένδειξη των προθέσεών τους.