Θα έχουμε ευρώ χωρίς να το… βλέπουμε!

Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»

Το άυλο ευρώ δεν θα αντικαταστήσει τα μετρητά, αλλά θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς αυτό, καθώς θα αποτελεί μία πρόσθετη και ευκολότερη επιλογή πληρωμών, ενώ οι πολίτες θα το χρησιμοποιούν χωρίς χρέωση για τις βασικές πληρωμές τους.

Νέα δεδομένα δημιουργεί η προώθηση του ψηφιακού νομίσματος από τις Κεντρικές Τράπεζες, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να έχει ήδη κάνει προσομοίωση για το ψηφιακό (άυλο) νόμισμα. Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ έκανε άσκηση ανάπτυξης πρωτοτύπου από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Φεβρουάριο του 2023, για να ελέγξει τον τρόπο με τον οποίο οι σχεδιαστικές επιλογές για το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσαν να εφαρμοστούν τεχνικά και να ενσωματωθούν στο υφιστάμενο ευρωπαϊκό τοπίο πληρωμών. Τα ευρήματα της δοκιμής επιβεβαίωσαν, επίσης, ότι το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να λειτουργήσει τόσο online όσο και offline.

Το έργο αυτό δρομολογήθηκε από την ΕΚΤ και τις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες της Ζώνης του Ευρώ, ώστε να διασφαλιστεί ότι το χρήμα των Κεντρικών Τραπεζών θα παραμείνει προσβάσιμο και στην ψηφιακή εποχή. Η φάση διερεύνησης ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2021 και θα ολοκληρωθεί το φθινόπωρο του 2023. Στόχος της είναι να αντιμετωπίσει βασικά ζητήματα που αφορούν τον σχεδιασμό και τη διανομή του ψηφιακού ευρώ. Η Nexi επιλέχθηκε το 2022 ως μία από τις πέντε εταιρίες που παρείχαν λύσεις προσκηνίου (front-end) πρωτοτύπων, για να δοκιμάσουν διαφορετικές περιπτώσεις χρήσης πληρωμών. Ειδικότερα, η Nexi επιλέχθηκε για τις πληρωμές στο σημείο πώλησης οι οποίες εκκινούνται από τον δικαιούχο.

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, το ψηφιακό ευρώ δεν θα αντικαταστήσει τα μετρητά, αλλά θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς αυτά, καθώς θα αποτελεί μία πρόσθετη και ευκολότερη επιλογή πληρωμών, ενώ οι πολίτες θα το χρησιμοποιούν χωρίς χρέωση για τις βασικές πληρωμές τους σε ολόκληρη τη Ζώνη του Ευρώ. Η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ προσδιόρισε τον προσεχή Οκτώβριο ως χρόνο λήψης αποφάσεων.

Η Γερμανία είναι οπαδός του ψηφιακού ευρώ, με τον υπουργό Οικονομικών της χώρας Κρίστιαν Λίντνερ να υποστηρίζει ότι η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ είναι ένα μεγάλο άλμα στην καινοτομία, καθώς τα ψηφιακά μετρητά μπορούν να κάνουν την καθημερινότητά πιο εύκολη και να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη ανάπτυξης για την Οικονομία. Υποστήριξε ότι στόχος του είναι η καταπολέμηση του «μαύρου» χρήματος. Ο Κρίστιαν Λίντνερ διευκρίνισε ότι δε γίνεται, πάντως, λόγος για κατάργηση των μετρητών, παραδεχόμενος, ωστόσο, ότι είναι άγνωστο εάν τα μετρητά, τελικά, θα αντέξουν.

Εκτιμάται από ευρωπαϊκές πηγές ότι πριν από το 2026, ή κατ’ άλλους το 2024, δεν θα έχει ενεργοποιηθεί η έκδοση του ψηφιακού ευρώ. Ένα ψηφιακό νόμισμα, όπως ακριβώς και τα μετρητά, επιτρέπει στους καταναλωτές να πληρώνουν άμεσα μέσω ενός εικονικού πορτοφολιού σε ένα smartphone, χωρίς την ανάγκη τραπεζικού λογαριασμού. «Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν ένα ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε στη Ζώνη του Ευρώ. Θα ήταν ασφαλές και εύχρηστο, όπως είναι σήμερα τα μετρητά. Καθώς θα ήταν χρήμα Κεντρικής Τράπεζας που εκδίδεται από την ΕΚΤ, θα ήταν διαφορετικό από το “ιδιωτικό χρήμα”. Ωστόσο, θα μπορούσατε να χρησιμοποιείτε μία κάρτα ή μία εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο για να πραγματοποιείτε τις πληρωμές σας με ψηφιακά ευρώ», αναφέρει η ΕΚΤ.

Το ευρώ δεν είναι η μόνη προσπάθεια ψηφιοποίησης νομίσματος. Έχουν προχωρήσει ήδη το κινεζικό γουάν, η ινδική ρουπία, ενώ ασκήσεις κάνουν και οι ΗΠΑ μέχρι και η Ζιμπάμπουε, γεγονός που αποδεικνύει την οικομενικότητα του εγχειρήματος. Οπότε υπάρχει ένα γενικότερο πλαίσιο άυλου χρήματος που φέρεται να αντικαθιστά το κυκλοφορούν χρήμα. Ήδη η «υποχρεωτική χρήση» κάρτας για πληρωμές, στο όνομα της καταπολέμησης του «μαύρου» χρήματος, είναι η πρώτη φάση της αχρήματης (χαρτονομισμάτων και κερμάτων) συναλλαγής. Είτε με τη μέθοδο της φοροαπαλλαγής είτε του προστίμου αν δε γίνουν άυλες συναλλαγές, οι πολίτες ωθούνται από τις κυβερνήσεις και τις τράπεζες σε χρήση των ψηφιακών νομισμάτων. Και μέσα σε αυτό το σκηνικό εγείρεται και το ζήτημα του ελέγχου των πολιτών.

Τα κρυπτονομίσματα κερδίζουν έδαφος

Οι Κεντρικές Τράπεζες έλαβαν ώθηση για τα ψηφιακά νομίσματα, γνωστά και ως κρυπτονομίσματα, τα οποία δεν ελέγχονται από τις ίδιες. Δεν χρησιμοποιούνται ευρέως σε συναλλαγές, αλλά μπορούν να αγοραστούν και να πωληθούν σε ανταλλακτήρια. Το κρυπτονόμισμα είναι μία peer-to-peer (είναι ένα δίκτυο που επιτρέπει σε δύο ή περισσότερους υπολογιστές να μοιράζονται τους πόρους τους ισοδύναμα) αποκεντρωμένη ηλεκτρονική μορφή χρήματος, η οποία βασίζεται πάνω στις αρχές της κρυπτογραφίας για τη διασφάλιση του δικτύου και την επαλήθευση των συναλλαγών.

Τα περισσότερα κάνουν χρήση μίας Κατανεμημένης Βάσης Δεδομένων ως τον πυλώνα του συστήματος τους, το επονομαζόμενο Blockchain. Το bitcoin που παρουσιάστηκε το 2009, έγινε το πρώτο επιτυχημένο αποκεντρωμένο κρυπτονόμισμα. Αυτό που κάνουν δηλαδή όσοι συμμετέχουν στην «εξόρυξη» είναι να επιβεβαιώνουν αλγόριθμους σε μία χρονοβόρα διαδικασία.

Πάντως, οι εποπτικές Αρχές ανά τον κόσμο έχουν επιχειρήσει να ελέγξουν τον κόσμο των κρυπτονομισμάτων κλείνοντας ανταλλακτήρια (Βρετανία), συνδέοντάς τα με τράπεζες (Ν. Κορέα), ή με ελέγχους και πρόστιμα μέσω της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (ΗΠΑ). Τα κρυπτονομίσματα δεν μπορούν να θεωρηθούν ως 100% επενδυτικό προϊόν, διότι δεν εντάσσονται σε μία πλήρως διασφαλισμένη οικονομία αγορών - πωλήσεων, αφού άλλοι κάνουν «εξόρυξη» και άλλοι αγορά και πώληση. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι και λίγα τα κρυπτονομίσματα που έχουν καταρρεύσει για διαφορετικούς λόγους το καθένα. Πάντως, το άμεσο μέλλον θα δείξει αν το ψηφιακό νόμισμα θα «εκδοθεί» για την κατάργηση των μετρητών.