Φυσικό αέριο: Πλαφόν υπό ποιούς όρους; - Σε δύο στρατόπεδα η Ευρώπη, ραγδαία αποκλιμάκωση στις τιμές

Θα υπάρξει πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και αν ναι, θα αφορά μόνο το ρωσικό; Θα προταθούν ρεαλιστικά μέτρα για τη μείωση ή τη συγκράτηση των τιμών όταν καταγράφονται ανοδικές τάσεις και πόσο υλοποιήσιμα θα είναι αυτά.

Θα τεθεί ζήτημα υποχρεωτικής μείωσης της κατανάλωσης σε όλες τις χώρες προκειμένου να μην υπάρξει έλλειψη φυσικού αερίου την περίοδο του χειμώνα;

Αυτά είναι τα βασικότερα κρίσιμα ερωτήματα που καλούνται να διευθετήσουν σήμερα στο Λουξεμβούργο οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παίρνοντας τη σκυτάλη από την πρόσφατη σύνοδο κορυφής και έχοντας τις κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν, οι υπουργοί καλούνται να εξειδικεύσουν μια σειρά μέτρων για τις τιμές και την επάρκεια του φυσικού αερίου. Ωστόσο δεν θα φάνταζε παράξενο να υπάρξει μια αναβολή ή ακόμα και ένα αμφίσημο αποτέλεσμα που θα μεταφράζεται κατά το δοκούν.

Πολύ δε περισσότερο, όταν τις τελευταίες ημέρες οι τιμές του φυσικού αερίου αποκλιμακώνονται.

Εντούτοις, η υποχώρηση των τιμών, κάθε άλλο, παρά βέβαιη είναι για το επόμενο διάστημα, αφού οφείλεται αποκλειστικά σε συγκυριακούς λόγους: τις υψηλές θερμοκρασίες στην Ευρώπη και στην πληθώρα των πλοίων LNG που περιφέρονται έμφορτα πέριξ αυτής, περιμένοντας να παραδώσουν φορτία, όταν και όπου ζητηθεί. Αλλά αυτή τη στιγμή, οι αποθηκευτικοί χώροι LNG στην Ευρώπη, είναι «κορεσμένοι».

Πλαφόν θέλει η Ελλάδα

Πάγια, εδώ και καιρό θέση της ελληνικής κυβέρνησης, είναι να τεθεί πλαφόν, δηλαδή ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου που προμηθεύεται η Ευρώπη, ώστε η τιμή του να είναι ελεγχόμενη και να μην υπάρξει το προηγούμενο των κατακόρυφων αυξήσεων. Ωστόσο, η Ένωση είναι χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα.

Στο πρώτο στρατόπεδο υποστηρίζουν πως το πλαφόν θα πρέπει να αφορά μόνο στην τιμή του φυσικού αερίου που εισάγεται στην ΕΕ από την Ρωσία – σε αυτό το «μέτωπο» βρίσκεται η Κομισιόν, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Δανία μεταξύ άλλων, και από την άλλη, πως το ανώτατο όριο θα πρέπει να είναι καθολικό για όλους τους συνεργάτες της ΕΕ που την προμηθεύουν με το πολύτιμο καύσιμο. Στο δεύτερο στρατόπεδο βρίσκεται η Ελλάδα και ακόμα 14 χώρες της ΕΕ.

Οι υποστηρικτές της πρώτης περίπτωσης, δηλαδή πλαφόν μόνο στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, κρίνουν πως ένα γενικευμένο πλαφόν θα ήταν περισσότερο επιζήμιο για την ασφάλεια τροφοδοσίας της Ευρώπης. Χαρακτηριστικά, η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον δήλωσε ότι ένα γενικό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου «θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού ενέργειας στην ΕΕ».

Σε επιστολή των 15 χωρών της ΕΕ με παραλήπτη την επίτροπο Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, η οποία συντάχθηκε με πρωτοβουλία της Ελλάδας, της Ιταλίας, του Βελγίου και της Πολωνίας ζητούσε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει πρόταση για πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου.

«Το ανώτατο όριο θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις συναλλαγές χονδρικής φυσικού αερίου και να μην περιορίζεται στις εισαγωγές από συγκεκριμένες δικαιοδοσίες» αναφέρεται στην επιστολή.

«Μπορεί να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζει την ασφάλεια του εφοδιασμού και την ελεύθερη ροή φυσικού αερίου εντός της Ευρώπης, επιτυγχάνοντας παράλληλα τον κοινό μας στόχο για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου. Αυτό το ανώτατο όριο αποτελεί προτεραιότητα και μπορεί να συμπληρωθεί με προτάσεις για την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής εποπτείας της αγοράς φυσικού αερίου και την ανάπτυξη εναλλακτικών σημείων αναφοράς για την τιμολόγηση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη».

Η Ελλάδα φυσικά είναι μεταξύ των χωρών που υπογράφουν τη συγκεκριμένη επιστολή, κυρίως επειδή δεν είναι ικανοποιημένη με την αρχική πρόθεση της Κομισιόν για πλαφόν που θα αφορά αποκλειστικά το ρωσικό φυσικό αέριο.

Όπως προαναφέρθηκε, η θέση της ελληνικής πλευράς είναι πως η επιθυμητή λύση θα πρέπει να περιλαμβάνει πλαφόν και σε τιμές που αφορούν και τις υπόλοιπες μεγάλες αγορές ενέργειας, όπως των ΗΠΑ και της Ασίας, καθώς το παρόν σύστημα είναι εύκολα χειραγωγήσιμο από τους πιο ισχυρούς παίκτες και ιδιαίτερα από την Gazprom, η οποία ως κυρίαρχος επηρεάζει την αγορά.

Παράλληλα από τις βασικές προτάσεις της Ελληνικής πλευράς ήταν η κατάργηση ή αναπροσαρμογή του δείκτη τιμών φυσικού αερίου στην αγορά της Ευρώπης TTF, στο ολλανδικό χρηματιστήριο.

Αυτή την στιγμή, ο βασικός δείκτης που χρησιμοποιείται για την τιμή του φυσικού αερίου στην αγορά της Ευρώπης είναι ο «TTF», με το ακρωνύμιο να αντιστοιχεί στις λέξεις «Title Transfer Facility»

Πρόκειται για το σημείο αναφοράς στη χονδρική τιμή αγοράς φυσικού αερίου, δηλαδή της τιμής αγοράς του υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG, καθώς και της τιμής του φυσικού αερίου που μεταφέρεται μέσω αγωγών, το οποίο διαπραγματεύεται στα πλαίσια του ICE – Endex Exchange στο ολλανδικό χρηματιστήριο ενέργειας που βρίσκεται στο Άμστερνταμ.

Το TTF λειτουργεί όπως όλοι οι κύριοι χρηματιστηριακοί δείκτες, καθώς συναλλάσσεται με πραγματικούς προμηθευτές, χρήστες φυσικού αερίου και επενδυτές και διαπραγμάτευσης παρέχει τη δυνατότητα σε ορισμένους εμπόρους στην Ολλανδία να διαπραγματεύονται συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, φυσικές συναλλαγές και άλλες συναλλαγές.

Πλαφόν αλλά με ποιους όρους;

Το σημερινό συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο δεν θα ασχοληθεί αποκλειστικά με το θέμα του πλαφόν στο φυσικό αέριο, αλλά σαφώς θα αποτέλεσε σημαντικό τμήμα της συζήτησης.

Στις κατευθύνσεις της Κομισιόν που θα συζητηθούν, το μέτρο που κυριαρχεί στο κεφάλαιο για τις τιμές του φυσικού αερίου, είναι το προσωρινό δυναμικό πλαφόν στις συναλλαγές στο TTF που αποκαλείται διπλωματικά «Μηχανισμός Διόρθωσης των Αγορών».

Εδώ ξεκαθαρίζεται ότι οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν μετά από εισήγηση της Κομισιόν να υιοθετήσουν έναν τέτοιο μηχανισμό, για περιορισμένο χρόνο, και μόνο εφόσον πληρούνται εκ των προτέρων έξι προϋποθέσεις:

-Να μην παρεμποδίζει τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές (κυρίως όσον αφορά στα μακροπρόθεσμα συμβόλαια)

-Να μην επηρεάζει την ασφάλεια εφοδιασμού και τις διασυνοριακές ροές φυσικού αερίου

-Η εφαρμογή του να συναρτάται με την πρόοδο στην εφαρμογή των μέτρων μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο

-Να μην οδηγεί σε αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου

-Να μην επηρεάζει την σταθερότητα και την λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων

-Να λαμβάνει υπόψη τις τιμές του φυσικού αερίου στα υπόλοιπα οργανωμένα hubs της Ευρώπης

Ο μηχανισμός μπορεί να διακόπτεται άμεσα από το Συμβούλιο μετά από πρόταση της Κομισιόν αν οι λόγοι που δικαιολογούν τη λειτουργία του παύουν να υφίστανται.

Το πόσο ρεαλιστικό είναι να εφαρμοστεί ένας τέτοιος μηχανισμός, θα φανεί σήμερα από τις τοποθετήσεις των υπουργών Ενέργειας.