Πώς θα λειτουργήσει το πλαφόν στο φυσικό αέριο - Τί αλλάζει μετά τις 15 Φεβρουαρίου

«Νίκη» για το μπλοκ των χωρών – πρωτοστατούσης της Ελλάδας – μπορεί να χαρακτηριστεί η χθεσινή απόφαση του συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ για την επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, όταν αυτή υπερβαίνει για τρεις ημέρες τα 180 ευρώ ανά MWh. Το μέτρο, θα τεθεί σε ισχύ από τις 15 Φεβρουαρίου.

Μετά από πολύμηνες διαβουλεύσεις, οι χώρες της ΕΕ κατέληξαν με πλειοψηφία στο μέτρο, το οποίο μπορεί να διασφαλίσει ότι οι τιμές του φυσικού αερίου, δεν θα ξεφύγουν σε επίπεδα μη βιώσιμα για τις οικονομίες, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Ευρώπης, όπως συνέβη τους προηγούμενους μήνες.

Μάλιστα το όριο των 180 ευρώ ανά MWh, είναι πολύ χαμηλότερο από τα 275 ευρώ ανά MWh που είχε προτείνει το Νοέμβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρόταση, η οποία ήταν στην ουσία, εκτός πραγματικότητας.

Όπως προαναφέρθηκε, το πλαφόν θα εφαρμοστεί εφόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται στη συμφωνία από τις 15 Φεβρουαρίου και η ημερομηνία αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς τότε θα υπάρχει εικόνα για το ποσοστό μείωσης των αποθεμάτων στην Ε.Ε. λόγω της αυξημένης κατανάλωσης το χειμώνα.

Δηλαδή, όταν οι αποθήκες της Ε.Ε. θα έχουν αδειάσει μετά τη χειμερινή περίοδο και θα πρέπει να ξαναγεμίσουν, πιθανότατα χωρίς ρωσικό αέριο. Τότε εντοπίζεται ο κίνδυνος για την επόμενη μεγάλη κρίση τιμών και τότε θα έρθει -εκτός απροόπτου- και το μεγάλο crash test για τη λειτουργία του Μηχανισμού, αν θα μπορέσει όντως να ισορροπήσει μεταξύ της ανάγκης αποτροπής ακραίων τιμών και μεταβολών των τιμών του καυσίμου, χωρίς όμως να εγείρει τον κίνδυνο εμφάνισης ελλείψεων σε φυσικό αέριο, «εκτρέποντας» φορτία LNG που χρειάζεται η Ε.Ε. σε άλλες αγορές.

Ωστόσο, για την εφαρμογή του μέτρου, θα υπάρξουν και άλλες, παρεμβάσεις όπως η γνωμοδότηση του ESMA (Ευρωπαϊκή Αρχή Κεφαλαιαγορών) και του ACER (Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας) που αναμένονται στις 23 Ιανουαρίου.

Τί προβλέπει η συμφωνία

Ο μηχανισμός διόρθωσης αγοράς, δηλαδή το πλαφόν, όπως προβλέπει η χθεσινή συημφωνία, θα ενεργοποιηθεί αυτόματα εάν συμβεί το ακόλουθο «συμβάν διόρθωσης αγοράς»:

- Η τιμή επόμενου μήνα στο TTF υπερβαίνει τα 180 €/MWh για τρεις εργάσιμες ημέρες.

και

- Η τιμή TTF για τον επόμενο μήνα είναι 35 ευρώ υψηλότερη από μια τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές για τις ίδιες τρεις εργάσιμες ημέρες.

Ο μηχανισμός θα ισχύει από τις 15 Φεβρουαρίου 2023. Ο ACER) θα παρακολουθεί συνεχώς τις αγορές και εάν παρατηρήσει ότι έχει συμβεί ένα γεγονός διόρθωσης αγοράς, θα δημοσιεύσει μια «ειδοποίηση διόρθωσης αγοράς» στον ιστότοπό του.

Ενώ ο μηχανισμός είναι ενεργός, δεν θα επιτρέπεται η πραγματοποίηση συναλλαγών που αφορούν τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού πάνω από το λεγόμενο «δυναμικό όριο προσφοράς». Το «δυναμικό όριο προσφοράς» είναι η τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές (με βάση ένα διεθνές καλάθι κόμβων συναλλαγών LNG) συν 35 €/MWh. Εάν η τιμή αναφοράς για το LNG είναι κάτω από 143 €, το όριο δυναμικής προσφοράς θα παραμείνει στο άθροισμα των 143 € και 35 €.

Μόλις ενεργοποιηθεί, το όριο δυναμικής προσφοράς θα ισχύει για τουλάχιστον 20 εργάσιμες ημέρες. Εάν το όριο δυναμικής προσφοράς είναι κάτω από 180€/MWh τις τελευταίες τρεις συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες, θα απενεργοποιηθεί αυτόματα.

Το δυναμικό όριο υποβολής προσφορών θα απενεργοποιηθεί επίσης αυτόματα, ανά πάσα στιγμή, εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κηρύξει μια περιφερειακή ή ενωσιακή έκτακτη ανάγκη σύμφωνα με τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού, ιδίως σε μια κατάσταση όπου η παροχή αερίου είναι ανεπαρκής για να καλύψει τη ζήτηση αερίου («εξορθολογισμός»). Και στις δύο περιπτώσεις, ο ACER θα δημοσιεύσει μια «σημείωση απενεργοποίησης» στον ιστότοπό του.

Ο κανονισμός περιλαμβάνει και μηχανισμό αναστολής, εάν εντοπιστούν κίνδυνοι για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ ή κίνδυνοι αυξημένης ζήτησης αερίου.

Η Επιτροπή, η ESMA και η ACER θα παρακολουθούν και θα επανεξετάζουν διαρκώς τη λειτουργία του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς από την ημέρα έναρξης ισχύος του κανονισμού την 1η Φεβρουαρίου 2023. Ανά πάσα στιγμή, όταν εκδηλωθούν τέτοιοι κίνδυνοι ή διαταραχές της αγοράς, η Επιτροπή θα εγκρίνει εκτελεστική απόφαση για την αναστολή του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς.

Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς θα ανασταλεί, ιδίως εάν η ζήτηση φυσικού αερίου αυξηθεί κατά 15% σε ένα μήνα ή 10% σε δύο μήνες, οι εισαγωγές LNG μειωθούν σημαντικά ή ο όγκος συναλλαγών στο TTF μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο.

Η απόφαση αναστολής θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα.

Πεδίο εφαρμογής

Ο κανονισμός εισάγει μηχανισμό διόρθωσης της αγοράς σε εικονικές πλατφόρμες εμπορίας αερίου στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι ο μηχανισμός θα ισχύει για συμβόλαια παραγώγων για τον επόμενο μήνα, τρεις μήνες πριν και ένα χρόνο πριν. Αυτό αναφέρεται στο χρονικό διάστημα κατά το οποίο το συμβόλαιο μπορεί να αγοραστεί σε μια συγκεκριμένη τιμή πριν από τη λήξη του. Το ανώτατο όριο δεν θα ισχύει για τις εξωχρηματιστηριακές (OTC) συναλλαγές (όπου οι συμμετέχοντες συναλλάσσονται απευθείας μεταξύ δύο μερών, χωρίς να μεσολαβεί χρηματιστήριο), τις συναλλαγές μιας ημέρας και τις συναλλαγές εντός της ημέρας.

Έως τις 23 Ιανουαρίου 2023, η ESMA και ο ACER θα δημοσιεύσουν μια προκαταρκτική έκθεση δεδομένων σχετικά με την εισαγωγή του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς. Η ESMA και ο ACER θα αξιολογήσουν τις επιπτώσεις του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς στις χρηματοπιστωτικές και ενεργειακές αγορές και στην ασφάλεια του εφοδιασμού, για να επαληθεύσουν εάν τα βασικά στοιχεία και το πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς εξακολουθούν να είναι κατάλληλα υπό το πρίσμα της χρηματοπιστωτικής και της ενεργειακής αγοράς και της ασφάλειας των εξελίξεων του εφοδιασμού και υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή έως την 1η Μαρτίου 2023. Στη συνέχεια, η Επιτροπή προτείνει τροποποιήσεις για τον αποκλεισμό κόμβων εκτός του TTF από τον κανονισμό σε περίπτωση που η συμπερίληψή τους έχει αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία του μηχανισμού, το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2023.

Έως την 1η Νοεμβρίου 2023, η Επιτροπή θα προβεί σε αναθεώρηση του κανονισμού ενόψει της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και βάσει αυτής της έκθεσης, ενδέχεται να προτείνει την παράταση της ισχύος του.

«Σήμερα (σ.σ. χθες) είναι ένα ακόμη ορόσημο στη μακρόχρονη προσπάθειά μας να προστατεύσουμε τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας από τις υπερβολικές τιμές του φυσικού αερίου που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς – πρόταση της Ελλάδας που υποβλήθηκε πριν από 9 μήνες- υιοθετήθηκε επιτέλους από τους υπουργούς Ενέργειας της Ευρώπης» ανέφερε σε ανάρτησή στου στο twitter ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας σημείωσε: «Σήμερα η Ευρώπη πήρε μια ιστορική απόφαση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Μια απόφαση υπέρ των πολιτών της. Χρειάστηκαν 9 μήνες από τη μέρα που ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε πρώτος την επιβολή ενός ρεαλιστικού πλαφόν στις αγορές φυσικού αερίου από την Ε.Ε. Το σημερινό αποτέλεσμα δεν ήρθε τυχαία και χωρίς κόπο. Αποτελεί προϊόν συστηματικής προσπάθειας που καταβάλλαμε όλο αυτόν τον καιρό αλλά και της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης που - για μια ακόμη φορά - επέδειξαν τα κράτη- μέλη, προκειμένου η Ενωμένη Ευρώπη να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση. Η Ελλάδα αποδείχθηκε ακόμα μια φορά πρωτοπόρα στις κοινές πολιτικές των κρατών - μελών, ενώπιον των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια».