Αυτά είναι τα επαγγέλματα που δεν απειλεί (για την ώρα) η Τεχνητή Νοημοσύνη

Από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, υπήρχε η απειλή ότι οι νέες μηχανές – από τους αυτοματοποιημένους αργαλειούς μέχρι τα μικροτσίπ – θα έκλεβαν τις θέσεις εργασίας των ανθρώπων ολόγυρα μας. Προς το παρόν, οι άνθρωποι ως επί το πλείστον επικρατούν.

Τώρα, όμως, που η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) έρχεται καταπάνω μας σαρωτική, λένε ορισμένοι ειδικοί, η παραπάνω απειλή γίνεται αντιληπτή: τα ρομπότ θα πάρουν στα αλήθεια κάποιες δουλειές.

Έκθεση της Goldman Sachs του Μαρτίου του 2023, που επικαλείται σχετικό άρθρο του BBC, εκτιμά ότι η ΑΙ θα μπορούσε να αναλάβει το 25% όλων των εργασιών που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι.

Σε ολόκληρη την ΕΕ και τις ΗΠΑ 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να χαθούν εξαιτίας της αυτοματοποίησης. Και αυτό θα μπορούσε να είναι τρομερό, λέει ο Μάρτιν Φορντ, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Κανόνας των Ρομπότ: Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη Θα Μεταμορφώσει τα Πάντα» (Rule of the Robots: How Artificial Intelligence Will Transform Everything).

«Δεν θα συμβεί απαραίτητα σε μεμονωμένα άτομα, θα μπορούσε να είναι συστημικό», λέει ο ίδιος. «Θα μπορούσε να συμβεί σε πολλούς ανθρώπους, πιθανότατα αρκετά ξαφνικά, ενδεχομένως σε όλους ταυτόχρονα. Και αυτό θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο στους απολυμένους αλλά σε ολόκληρη την οικονομία».

Ωστόσο τα νέα δεν είναι μόνο άσχημα. Εμπειρογνώμονες εκτιμούν, με μια επιφύλαξη, ότι υπάρχουν ακόμη πράγματα για τα οποία η ΑΙ δεν είναι ικανή – εργασίες που απαιτούν ανθρώπινες δεξιότητες, όπως συναισθηματική νοημοσύνη και σκέψη έξω από του κουτί. Και η μετακίνηση σε ρόλους που εστιάζουν σε αυτές τις δεξιότητες θα μπορούσε να βοηθήσει έναν εργαζόμενο να μειώσει τις πιθανότητες αντικατάστασής του.

«Θεωρώ ότι σε γενικότερο πλαίσιο υπάρχουν τρεις κατηγορίες που θα είναι σχετικά προστατευμένες στο άμεσο μέλλον», δηλώνει ο Φορντ. «Η πρώτη αφορά τις αυθεντικά δημιουργικές δουλειές: όταν δεν κάνετε τυποποιημένες εργασίες, ούτε αναδιατάσσετε πράγματα», αλλά πραγματικά σκέφτεστε νέες ιδέες και φτιάχνετε κάτι καινούργιο», προσθέτει.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλες οι θέσεις εργασίας που θεωρούνται «δημιουργικές» είναι ασφαλείς. Στην πραγματικότητα, ο γραφιστικός σχεδιασμός και οι θέσεις που σχετίζονται με τις εικαστικές τέχνες μπορεί να είναι από τις πρώτες που θα χαθούν.

Οι βασικοί αλγόριθμοι μπορούν να κατευθύνουν ένα ρομπότ να αναλύσει εκατομμύρια εικόνες, επιτρέποντας στην τεχνητή νοημοσύνη να κατανοήσει στον απόλυτο βαθμό και άμεσα την προσδοκώμενη αισθητική. Ωστόσο υπάρχει ασφάλεια σε κάποια άλλα δημιουργικά επαγγέλματα, λέει ο Φορντ: «στην επιστήμη, την ιατρική και τη νομική … άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να επινοούν μια νέα νομική στρατηγική ή επιχειρηματική στρατηγική. Νομίζω ότι εκεί θα συνεχίσουν να υπάρχουν θέσεις για ανθρώπους».

Η δεύτερη ασφαλής κατηγορία είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν εξελιγμένες διαπροσωπικές σχέσεις. Δηλαδή, νοσηλευτές, σύμβουλοι επιχειρήσεων και ερευνητικοί δημοσιογράφοι. Πρόκειται για δουλειές, τονίζει, «όπου χρειάζεται πολύ βαθιά κατανόηση των ανθρώπων. Νομίζω ότι θα περάσει πολύς καιρός προτού η ΑΙ αποκτήσει την ικανότητα να αλληλεπιδρά με τρόπους που πραγματικά να δημιουργούν σχέσεις».

Η τρίτη ασφαλής κατηγορία, κατά τον Φορντ, «είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν πολύ μεγάλη κινητικότητα, επιδεξιότητα και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων σε απρόβλεπτα περιβάλλοντα». Πολλές τεχνικές εργασίες – ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, συγκολλητές – ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. «Είναι τα είδη επαγγελμάτων όπου αντιμετωπίζουν συνεχώς νέες καταστάσεις», προσθέτει ο ίδιος. «Είναι ίσως πιο δύσκολο από οτιδήποτε άλλο να αυτοματοποιηθεί. Για να αυτοματοποιήσετε τέτοιες δουλειές, θα χρειαζόσασταν ένα ρομπότ επιστημονικής φαντασίας. Θα χρειαζόσασταν τον C-3PO του Star Wars», εξηγεί.

Παρότι οι άνθρωποι θα παραμείνουν πιθανότατα σε θέσεις εργασίας που εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες, τα επαγγέλματα αυτά δεν θα είναι εντελώς ανεπηρέαστα από την άνοδο της ΑΙ. Στην πραγματικότητα, λέει η Τζόαν Σονγκ Μακόλιν, αναπληρώτρια καθηγήτρια οικονομικών της εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο των ΗΠΑ, οι περισσότερες θέσεις εργασίας, ανεξαρτήτως κλάδου, έχουν πτυχές που είναι πιθανό να αυτοματοποιηθούν από την τεχνολογία.

«Σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει άμεση απειλή για τις θέσεις εργασίας», λέει η ίδια, «αλλά τα καθήκοντα θα αλλάξουν». Οι ανθρώπινες θέσεις εργασίας θα επικεντρωθούν περισσότερο στις διαπροσωπικές δεξιότητες συνεχίζει η Μακόλιν.

«Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς, για παράδειγμα, την ΑΙ να ανιχνεύει καρκίνους πολύ καλύτερα από ότι θα μπορούσαν οι άνθρωποι. Στο μέλλον, υποθέτω ότι οι γιατροί θα χρησιμοποιούν αυτή τη νέα τεχνολογία. Αλλά δεν νομίζω ότι θα αντικατασταθεί ολόκληρος ο ρόλος του γιατρού».

Ενώ ένα ρομπότ μπορεί φαινομενικά εντοπίσει τον καρκίνο πολύ πιο αποτελεσματικά εξηγεί η ίδια, οι περισσότεροι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να θέλουν έναν γιατρό – ένα πραγματικό πρόσωπο – να είναι αυτός που θα τους το πει. Αυτό ισχύει για όλες σχεδόν τις δουλειές, προσθέτει, και έτσι η ανάπτυξη αυτών των σαφέστατα ανθρώπινων δεξιοτήτων θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να εργάζονται παράλληλα με την τεχνητή νοημοσύνη.

«Νομίζω ότι είναι έξυπνο να σκεφτούμε πραγματικά, ‘’τι είδους καθήκοντα στη δουλειά μας θα αντικατασταθούν ή θα γίνονται καλύτερα από υπολογιστές ή τεχνητή νοημοσύνη. Και ποιες είναι οι συμπληρωματικές δεξιότητες’’».

Η Μακόλιν φέρνει ως παράδειγμα τους ταμίες των τραπεζών, οι οποίοι κάποτε έπρεπε να είναι πολύ ακριβείς στην καταμέτρηση χρημάτων. Τώρα, αυτή η εργασία έχει αυτοματοποιηθεί – αλλά υπάρχει ακόμα θέση για τον ταμία. «Η εργασία της καταμέτρησης χρημάτων έγινε παρωχημένη λόγω μιας μηχανής», λέει. «Αλλά τώρα, οι ταμίες επικεντρώνονται περισσότερο στη σύνδεση με τους πελάτες και στην παρουσίαση νέων προϊόντων. Η κοινωνική δεξιότητα έχει γίνει πιο σημαντική».

Πρέπει να σημειωθεί ότι ούτε η ακαδημαϊκή εκπαίδευση ούτε μια υψηλόμισθη θέση δεν αποτελεί ασπίδα απέναντι στην ΑΙ, λέει ο Φορντ. «Μπορεί να σκεφτούμε ότι ένας υπάλληλος γραφείου είναι ψηλότερα στην τροφική αλυσίδα από κάποιον που οδηγεί αυτοκίνητο για να ζήσει» σχολιάζει ο ίδιος.

«Αλλά το μέλλον του υπαλλήλου απειλείται περισσότερο από τον οδηγό της Uber, επειδή δεν έχουμε ακόμη αυτοκινούμενα αυτοκίνητα, αλλά η ΑΙ μπορεί σίγουρα να γράφει εκθέσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, οι πιο μορφωμένοι εργαζόμενοι θα απειληθούν περισσότερο από ότι οι λιγότερο μορφωμένοι. Σκεφτείτε το άτομο που εργάζεται στην καθαριότητα δωματίων ξενοδοχείων – είναι πραγματικά δύσκολο να αυτοματοποιηθεί αυτή η δουλειά».

Συμπερασματικά, η αναζήτηση μιας θέσης σε δυναμικά, μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα με απρόβλεπτες καταστάσεις, είναι μια καλή προσέγγιση για να μη χάσει κανείς τη δουλειά του από την ΑΙ. Τουλάχιστον για λίγο καιρό ακόμη…