Αθροιστική κεφαλαλγία ή cluster headache: Τι είναι η νόσος που υποφέρει ο Νίνο και πως αντιμετωπίζεται

Η αθροιστική κεφαλαλγία (cluster headache) από την οποία υποφέρει ο γνωστός τραγουδιστής Νίνο από την παιδική του ηλικία, είναι μια πάθηση αρκετά επώδυνη αφού προκαλεί έντονο πονοκέφαλο που μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά έως και αρκετές ώρες.

Είναι μια ασθένεια που προτιμά το ανδρικό φύλο, αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή χωρίς ωστόσο να υπάρχει πλήρης θεραπεία αλλά ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Η αθροιστική κεφαλαλγία εμφανίζει φάσεις έξαρσης και ύφεσης δεν έχει καμία σχέση με την ημικρανία, είναι μια πάθηση για την οποία πρέπει να αναζητηθεί βοήθεια από τον νευρολόγο και πυροδοτείται από διάφορους παράγοντες.

Το χαρακτηριστικό της είναι ότι παρουσιάζει έξαρση σε ορισμένες χρονικές περιόδους και μπορεί να κρατήσει κάποιες εβδομάδες. Από το γεγονός αυτό, ότι αθροίζεται, δηλαδή συσσωρεύεται χρονικά, παίρνει και το όνομά της. Αυτές οι χρονικές περίοδοι ονομάζονται στην αγγλική βιβλιογραφία clusters. Η αντιμετώπιση της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι κυρίως φαρμακευτική, με τη βοήθεια Νευρολόγου.

Που οφείλεται η αθροιστική κεφαλαλγία ή cluster headache

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της κεφαλαλγίας, η περιοδικότητα, δείχνει ότι υπάρχει σχέση με το «ρολόι» του οργανισμού που βρίσκεται στο κέντρο του εγκεφάλου, σε μια περιοχή που ονομάζεται υποθάλαμος. Έχει βρεθεί με βιοχημικές μελέτες, ότι στη διάρκεια των κρίσεων της αθροιστικής κεφαλαλγίας, υπάρχει μεταβολή στη συγκέντρωση ορμονών στο αίμα (μελατονίνη, κορτιζόλη), αλλά και νευροδιαβιβαστών (neurotransmitters) όπως η σεροτονίνη.

Υπάρχουν παράγοντες που πυροδοτούν την αθροιστική κεφαλαλγία

Σε αντίθεση με την ημικρανία και την κεφαλαλγία η αθροιστική κεφαλαλγία, δεν έχει παράγοντες (triggering factors) που προκαλούν την εμφάνισή της όπως για παράδειγμα το στρες.

Όμως όταν αρχίσει η περίοδος των κρίσεων (cluster) η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να πυροδοτήσει μια νέα κρίση και για αυτό οι ασθενείς θα πρέπει να το αποφεύγουν. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η χρήση των νιτρωδών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη στεφανιαία νόσο.

Η αθροιστική κεφαλαλγία εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες και μάλιστα στις ηλικίες 20-30. Ωστόσο, περιγράφεται σε κάθε ηλικία. Επίσης, ως προς την επιδημιολογία, οι περισσότεροι ασθενείς είναι καπνιστές.

Τα συμπτώματα που «δείχνουν» την αθροιστική κεφαλαλγία

- Αιφνίδιας έναρξης, πολύ δυνατός πονοκέφαλος, που εντοπίζεται γύρω από το ένα μάτι και ακτινοβολεί προς το υπόλοιπο κεφάλι, τον αυχένα και καμιά φορά και τον ώμο.

-Το μάτι είναι κόκκινο, δακρύζει και καμία φορά πρήζεται ή πέφτει το βλέφαρο. Η μύτη ή είναι βουλωμένη, ή έχει καταρροή στο ρουθούνι που είναι δίπλα στο πάσχον μάτι.

-Ο πόνος της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι ανυπόφορος, οι ασθενείς τον περιγράφουν σαν «ένα καυτό σίδερο να μπαίνει στο μάτι». Ο πάσχων είναι ανήσυχος και (σε αντίθεση με την ημικρανία ) δεν ξαπλώνει για να του περάσει ο πόνος αλλά μπορεί να κάνει βόλτες ή να κάτσει σε μια καρέκλα και να κουνιέται μπρος-πίσω.

-Σε κάποιες περιπτώσεις ο έντονος πόνος συνυπάρχει με ναυτία και φωτοφοβία (ενόχληση από το φως).

-Ο πόνος όπως αρχίζει, έτσι και τελειώνει: απότομα και χωρίς να αφήνει κάποιο σύμπτωμα.

Διάρκεια αθροιστικής κεφαλαλγίας

Η κρίση αθροιστικής κεφαλαλγίας διαρκεί 15 λεπτά έως 3 ώρες. Στην περίοδο των κρίσεων (cluster period), υπάρχει κρίση κάθε μέρα (καμιά φορά και περισσότερες από μία) και πολλές φορές και την ίδια ώρα της ημέρας.

Οι κρίσεις εμφανίζονται συνήθως στο πρώτο μισό της ημέρας δηλαδή από τις 9 το πρωί έως τις 9 το βράδυ.

Σε ότι αφορά την περίοδο των κρίσεων διαρκεί από 1 έως 12 εβδομάδες. Μετά υπάρχει μια περίοδος πλήρους ύφεσης.

Συχνά υπάρχει εποχιακή κατανομή πχ σε έναν ασθενή μπορεί να αρχίζει η περίοδος των κρίσεων κάθε άνοιξη.

Όταν έχει αρχίσει η περίοδος των κρίσεων, τι μπορώ να κάνω για να μην πυροδοτήσω μια κρίση;

Πως μπορεί να προβλεφθεί η αθροιστική κεφαλαλγία

Φροντίστε τα ωράρια ύπνου να είναι τακτικά και να μην αλλάζουν μέρα με τη μέρα

Αποφυγή αλκοόλ

Αποφυγή οσμών ή πτητικών ουσιών όπως βενζίνη, διαλυτικά, λαδομπογιές

Αποφυγή μεγάλων υψόμετρων όπου υπάρχει χαμηλή συγκέντρωση σε οξυγόνο

Μην καπνίζετε

Αποφεύγετε τα νιτρώδη (υπάρχουν σε φάρμακα όπως η νιτρογλυκερίνη για την καρδιά, αλλά και σε καπνιστά φαγητά).

Η έναρξη της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι αιφνίδια και δεν έχει πρόδρομα σημεία όπως στην ημικρανία.

Διάγνωση της αθροιστικής κεφαλαλγίας

Η διάγνωση γίνεται από το Νευρολόγο. Η κλινική εικόνα είναι τόσο χαρακτηριστική και συνήθως το ιστορικό και η νευρολογική εξέταση αρκούν. Αν υπάρχουν άτυπα συμπτώματα ή υποψία για άλλο νόσημα, τότε γίνεται απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Είναι πολύ βοηθητικό στην αθροιστική κεφαλαλγία όπως και σε κάθε είδους κεφαλαλγία, το ημερολόγιο πονοκεφάλου (headache calendar) δηλαδή η καθημερινή καταγραφή σε ένα τετράδιο όλων των χαρακτηριστικών του πόνου (τι ώρα αρχίζει και τι ώρα τελειώνει, τι τον προκαλεί και τι τον ανακουφίζει, από τι συνοδεύεται κλπ).

Η αθροιστική κεφαλαλγία είναι χαρακτηριστικός τύπος κεφαλαλγίας και συνήθως δεν «μιμείται» κάποιο άλλο νόσημα.

Σε γενικές γραμμές, η αθροιστική κεφαλαλγία δεν ακολουθεί κάποιο μοντέλο προβλέψιμης εμφάνισης. Οι περίοδοι των κρίσεων μπορεί να είναι σταθεροί (πχ κάθε άνοιξη), αλλά μπορεί και κάποιος να έχει να εμφανίσει κρίση για χρόνια.

Κίνδυνοι – Επιπλοκές -Αντιμετώπιση

Σύμφωνα με τους νευρολόγους η αθροιστική κεφαλαλγία δεν έχει σωματικές επιπλοκές στον οργανισμό. Ωστόσο, ο πόνος είναι τόσο έντονος που οι ασθενείς αντιμετωπίζουν πολλές φορές μεγάλο πρόβλημα στη κοινωνική και προσωπική τους ζωή ή εμφανίζουν άγχος, κατάθλιψη.

Η αθροιστική κεφαλαλγία αντιμετωπίζεται στην περίοδο της κρίσης με χορήγηση οξυγόνου σε μεγάλη συγκέντρωση (αυτό γίνεται στο Νοσοκομείο, αλλά ορισμένοι ασθενείς έχουν και δική τους φιάλη).

Επιπλέον στη φάση της κρίσης χορηγούνται φάρμακα (τριπτάνες) σε διάφορες μορφές δηλ ενέσιμα - ενδομυϊκά, με ρινικό spray ή με δισκία.

Ακόμη σε έναν ασθενή που έχει μπει στην περίοδο των κρίσεων, χορηγούνται προληπτικά φάρμακα. Συνήθως είναι κορτιζόνη (πρεδνιζόνη) αλλά και βεραπαμίλη ή λίθιο. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για λίγες εβδομάδες.

Τέλος οι ειδικοί διευκρινίζουν ότι δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για την απαλλαγή από την αθροιστική κεφαλαλγία. Απλά μειώνονται οι κρίσεις σε συχνότητα και ένταση, με πολύ ευεργετικό αποτέλεσμα στην ποιότητα ζωής των ασθενών.

Δυστυχώς στην αθροιστική κεφαλαλγία οι εναλλακτικές μορφές θεραπείας όπως βελονισμός δεν υπάρχουν ιδιαίτερα αποτελέσματα.