Δημήτρης Παπαγιάννης: Η πανδημία θα νικηθεί μόνο αν εμβολιαστεί το 60%-70% του γενικού πληθυσμού

Ο κορωνοϊός Sars-Cov-2 έχει αλλάξει, εδώ και έναν χρόνο, την καθημερινότητα του παγκόσμιου πληθυσμού, και παρά τα μέτρα που έχουν πάρει οι κυβερνήσεις σε όλο τον πλανήτη, το μόνο «όπλο» κατά του ιού, και αυτό που μπορεί να επαναφέρει την κανονικότητα, είναι το εμβόλιο.

Ο Επίκουρος Καθηγητής Δημόσιας Υγείας (με ειδικότητα στα εμβόλια) στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Διευθυντής του Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας και Ανοσοποίησης Ενηλίκων, Δημήτρης Παπαγιάννης, μιλάει στη «Βραδυνή της Κυριακής», εξηγεί τη σημασία που έχει ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού και τονίζει ότι ο κορωνοϊός θα νικηθεί μόνο αν κάνει το εμβόλιο το 60%-70% των πολιτών.

Είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός για τον κορωνοϊό;

Η προσφορά των εμβολίων είναι αδιαμφισβήτητη και διαχρονική. Η παγκόσμια κοινότητα είχε να βιώσει τέτοιας έντασης πανδημία από την Ισπανική γρίπη. Ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος, διότι παρά τα τόσης έκτασης και πρωτοφανή μέτρα που έλαβαν οι αρχές Δημόσιας Υγείας και οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν κατάφεραν να ελέγξουν τη διασπορά και τις επιπτώσεις από τον SARS-CoV-2, οι οποίες συνεχίζονται.

Ποιες πληθυσμιακές ομάδες πρέπει να εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα;

Η στρατηγική του εμβολιασμού πρώτα ειδικών ομάδων και στη συνέχεια του γενικού πληθυσμού είναι πολυπαραγοντική. Έχει να κάνει με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εμβολίου, τη διαθεσιμότητα των εμβολίων, τη δυνατότητα του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) να χορηγήσει το εμβόλιο σε μικρό χρονικό διάστημα και τις προτεραιότητες τις οποίες ακολουθούνται, βάσει των επιδημιολογικών στοιχείων θνητότητας και νοσηρότητας. Στη χώρα μας, ορθά η επιτροπή εμπειρογνωμόνων έλαβε υπόψη δύο σημαντικές παραμέτρους. H πρώτη η οποία δίνει προτεραιότητα στο ΕΣΥ, το οποίο πρέπει να παραμείνει όρθιο, διότι οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που αντιμετώπισαν τα δυο πανδημικά κύματα με απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό, αυξημένη εργασιακή καταπόνηση και πιθανά να αντιμετωπίσουν και ένα τρίτο κύμα με τις όποιες συνέπειες. Η δεύτερη την πληθυσμιακή ομάδα των ηλικιωμένων, η οποία κατέγραψε τα πιο υψηλά ποσοστά θνητότητας στην πρόσφατη πανδημία, συν το γεγονός το ότι στη χώρα μας αυτή η ομάδα, λόγω του δημογραφικού προβλήματος καταλαμβάνει σημαντικό μέρος της πληθυσμιακής πυραμίδας και πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία της από την πανδημία.

Ποιες οι διαφορές ανάμεσα στα εμβόλια των Pfizer/BioNTech, Moderna και AstraZeneca;

Όλα τα εμβόλια χρησιμοποιούν ως αντιγόνο απόκρισης του ανοσοποιητικού μας συστήματος την πρωτεΐνη S και σε αυτό βοήθησε η γρήγορη αποκωδικοποίηση του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2. Τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech, Moderna χρησιμοποιούν την τεχνολογία του m-RNA, μια τεχνολογία γνωστή στην επιστημονική κοινότητα εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά πρώτη φορά εφαρμοζόμενη στην παραγωγή των εμβολίων. Το εμβόλιο της AstraZeneca καθώς και πολλά άλλα, χρησιμοποιούν τεχνολογία η οποία έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλά εμβόλια στο παρελθόν, όπως στα εμβόλια ενάντια στον ιό Ebola, ενάντια στον Zika Virus, αλλά και έναντι του ιού της γρίπης. Πιο συγκεκριμένα έχει τον αδενοϊό ως φορέα, αλλά ως αντιγόνο χρησιμοποιεί αυτό της πρωτεΐνης S. Μια επιπλέον διαφορά είναι το μεσοδιάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των δύο δόσεων. Το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech χορηγεί τη δεύτερη δόση του εμβολίου με απόσταση 21 ημέρων από την πρώτη και αποθηκεύεται σε θερμοκρασίες βαθιάς κατάψυξης -70οC, ενώ αυτό της Moderna χορηγεί τη δεύτερη δόση σε απόσταση 28 ημερών και αποθηκεύεται σε θερμοκρασία -20οC. Το εμβόλιο της AstraZeneca έχει και αυτό σχήμα δύο δόσεων, αλλά με το σημαντικό πλεονέκτημα της αποθήκευσής του σε κοινό ψυγείο οικιακής χρήσης 2-4οC.

Πόσο αποτελεσματικά και ασφαλή είναι;

Τα μέχρι τώρα δεδομένα σε επίπεδο κλινικών μελετών με χιλιάδες εθελοντές να συμμετέχουν, αλλά και με την χορήγηση εκατομμυρίων δόσεων (35 εκατομμύρια μέχρι 16 Ιανουαρίου) παγκοσμίως από την στιγμή της αδειοδότησης, τα εμβόλια παρουσιάζουν υψηλή αποτελεσματικότητα που φθάνει το 95% και καλό προφίλ ασφάλειας με ήπιες και αποδεκτές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Από τη στιγμή που κάποιος εμβολιάζεται, μετά από πόσο χρονικό διάστημα αποκτά ανοσία;

Η διέγερση του ανοσοποιητικού μας συστήματος πραγματοποιείται από την έβδομη έως την 14η ημέρα μετά τη λήψη της πρώτης δόσης εμβολίου και ολοκληρώνεται με τη λήψη της δεύτερης δόσης.

Για πόσο χρονικό διάστημα εξασφαλίζουν τα εμβόλια ανοσία;

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες μελέτες που να δίνουν σχετικές απαντήσεις. Τα μέχρι τώρα δεδομένα τα οποία έχουμε είναι μικρά (λίγοι μήνες από τη δεύτερη δόση) οπότε δεν μπορούμε με ασφάλεια να μιλήσουμε για τη διάρκεια της ανοσίας. Τα εμβόλια m-RNA τα οποία είναι νέα στη φαρέτρα της επιστημονικής κοινότητας, φαίνεται όμως ότι δίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα έναντι της Covid-19. Αυτό μας κάνει αισιόδοξους και μπορούμε να μιλήσουμε πραγματικά για μια επανάσταση στο σχεδιασμό και τη δυνατότητα παραγωγής των εμβολίων στην αντιμετώπιση αναδυόμενων νοσημάτων στο μέλλον.

Ορισμένα γίνονται σε δύο δόσεις. Εάν κάποιος κάνει μόνο την πρώτη προστατεύεται;

Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να ακολουθήσουμε πιστά τις οδηγίες που θα λάβουμε από το εμβολιαστικό κέντρο. Τα αποτελέσματα από τις κλινικές μελέτες της Pfizer/BioNTech, δείχνουν ότι μία δόση του εμβολίου μπορεί να προσδώσει κάποιο επίπεδο ανοσίας, με ποσοστό αποτελεσματικότητας περίπου στο 52%. Ωστόσο, το σχήμα μιας δόσης δεν έχει λάβει καμία έγκριση από τις αρχές αδειοδότησης, ενώ όπως είπαμε η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αυξάνεται στο 95% μετά τη δεύτερη δόση. Υπάρχουν βέβαια εμβόλια τα οποία δεν έχουν πάρει ακόμη έγκριση και χρησιμοποιούν σχήμα μίας δόσης.

Έχουν καταγραφεί σοβαρές παρενέργειες; Πόσο συχνές είναι;

Οι πιο συχνά αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν πόνο στο σημείο της ένεσης, κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγία, ρίγη, αρθραλγία και πυρετό, οι οποίες είναι ήπιες και αποδεκτές. Οι μετρημένες περιπτώσεις αναφυλαξίας που αναφέρθηκαν σε ΗΠΑ (21 περιστατικά σε 1.9 εκατομμύρια δόσεις, 11.1 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο δόσεων εμβολίων) και 2 περιστατικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχετίζονται με ασθενείς οι οποίοι στο παρελθόν είχαν παρουσιάσει αλλεργίες ή αναφυλακτικά επεισόδια σε τροφικές ή άλλες αλλεργίες και είχαν κάνει χρήση επινεφρίνης.

Τι ποσοστό του πληθυσμού πρέπει να εμβολιαστεί για να «νικηθεί» η πανδημία;

Σύμφωνα με το ρυθμό αναπαραγωγής της Covid-19 ένα ποσοστό της τάξεως του 60-70% εμβολιασμού στο γενικό πληθυσμό είναι ικανό να σταματήσει την πανδημία και να επαναφέρει τη ζωή μας σε κανονικούς ρυθμούς. Ο εμβολιασμός και η υψηλή εμβολιαστική κάλυψη του γενικού πληθυσμού πρέπει να είναι ο επόμενος στόχος των αρχών Δημόσιας Υγείας.

Μέχρι να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει να παραμείνουμε προσηλωμένοι στα μέτρα υγιεινής που συστήνει το Υπουργείο και να επιδείξουμε αίσθημα ατομικής και κοινωνικής ευθύνης στην κρισιμότητα της κατάστασης.

Από την έντυπη έκδοση της «Βραδυνής της Κυριακής»