Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: Ο μειλίχιος και ευγενής ιεράρχης έζησε με πάθος και ένταση

Πέρασε τόσα πολλά στην μακρόχρονη, σχεδόν εκατονταετή ζωή του, ο 95χρονος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος  Γιαννουλάτος (ή για την ακρίβεια Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας, Αναστάσιος)  που η κοίμησή του, μέχρι τώρα, φάνταζε αδύνατη!

Έβαζε τρόφιμα στους έγκλειστους φοιτητές του Πολυτεχνείου, μετά είχε νοσήσει με ελονοσία, γεμίσει ψείρες και νοσήματα στην ιεραποστολή στην Αφρική και τέλος παρά τα ερείπια που άφησε πίσω του το κομμουνιστικό καθεστώς της Αλβανίας, κατάφερε να φτιάξει εκκλησία, σχεδόν και ποίμνιο από την αρχή…

Όταν ο Αναστάσιος ανέλαβε Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας ήταν ήδη 62 ετών. Πήγε σε μια χώρα που δεν γνώριζε τον πολιτισμό, ούτε καν την γλώσσα. Μια χώρα που έβγαινε από 46 χρόνια στυγνής δικτατορίας, όπου οι ορθόδοξες εκκλησίες -εάν δεν είχαν γκρεμιστεί- είχαν μετατραπεί σε στάβλους ή δημόσια ουρητήρια. Κατόρθωσε μέσα σε 30 χρόνια να ταυτιστεί με την Αλβανία, να μιλάει άπταιστα αλβανικά και να έχει αναδημιουργήσει από το μηδέν μια ολόκληρη αρχιεπισκοπή. Ως αποτέλεσμα του έργου του συγκροτήθηκαν πάνω από 400 ενορίες, ενώ ίδρυσε τη Θεολογική-Ιερατική Σχολή (Ακαδημία) «Ανάστασις» στο Δυρράχιο (1992), το Εκκλησιαστικό Λύκειο «Τίμιος Σταυρός» στο Αργυρόκαστρο (1998) και στο Δυρράχιο (2007), τα οποία σήμερα λειτουργούν πλέον σε ιδιόκτητα συγκροτήματα, και 50 Κέντρα Νεολαίας σε διάφορες πόλεις. Μόρφωσε και χειροτόνησε 145 νέους κληρικούς.

Συνέστησε Τεχνική Υπηρεσία στην Εκκλησία της Αλβανίας και μερίμνησε για την ανοικοδόμηση 150 νέων ναών, την αναστήλωση 70 μοναστηριών και εκκλησιών-πολιτιστικών μνημείων και την επισκευή 160 ναών και 45 εκκλησιαστικών κτιρίων (Αρχιεπισκοπή, Μητροπόλεις, σχολεία, κλινικές, ξενώνες, κατασκηνώσεις νεολαίας, κ.α.), στο σύνολο 425 κτίρια. Επιπλέον, σε μια ανδροκρατούμενη και συντηρητική κοινωνία, θεμελίωσε το πρώτο γυναικείο μοναστήρι (Σκήτη των Αγίων Μυροφόρων). Ανέπτυξε τη φιλανθρωπική μέριμνα της Εκκλησίας, με διανομή εκατοντάδων τόνων τροφίμων, ιματισμού, φαρμάκων.

Στην κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) οργάνωσε ανθρωπιστικό πρόγραμμα με το οποίο βοήθησε 33.000 περίπου πρόσφυγες σε διάφορα μέρη της Αλβανίας. Συνέδεσε την Εκκλησία της Αλβανίας με διεθνείς Εκκλησιαστικούς Οργανισμούς. Κατά την ένταση μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας συνέβαλε στην εκτόνωσή της και στην προσέγγιση των δύο χωρών.

Πριν μεταβεί στην Αλβανία είχε ζητήσει ο ίδιος να πάει την δεκαετία του ’80, ιεραπόστολος στην Ανατολική Αφρική. Εκεί ανέπτυξε σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη αναγέννηση της Εξωτερικής Ιεραποστολής της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Στη δεκαετία 1981-1991, ως Τοποτηρητής της Μητρόπολης Ειρηνουπόλεως- Ανατολικής Αφρικής (Κένυα, Ουγκάντα, Τανζανία), ίδρυσε και οργάνωσε την Πατριαρχική Σχολή «Αρχιεπίσκοπος Kύπρου Μακάριος», την οποία διηύθυνε επί δεκαετία. Χειροτόνησε 62 Αφρικανούς κληρικούς και χειροθέτησε 42 αναγνώστες- κατηχητές προερχομένους από 8 αφρικανικές φυλές· συγχρόνως προώθησε τις μεταφράσεις της Θείας Λειτουργίας σε 4 αφρικανικές γλώσσες. Μερίμνησε για τη σταθεροποίηση 150 περίπου ορθοδόξων ενοριών και πυρήνων και την ανέγερση δεκάδων ναών, ανήγειρε 7 ιεραποστολικούς σταθμούς, φρόντισε για τη δημιουργία σχολείων και ιατρικών σταθμών. Δυστυχώς την δεκαετία αυτή, επιδεινώθηκε περαιτέρω η υγεία του, η οποία παρά την μακροζωία του υπήρξε επισφαλής και ο ίδιος, ιδιαίτερα φιλάσθενος.

Σε δύσκολα χρόνια  

Ο Πειραιώτης Αναστάσιος Γιαννουλάτος κατόρθωσε και άφησε πίσω του νωρίς το παρελθόν του. Ανδρώθηκε ιερατικά, με πάθος και ένταση, στη σκληρή μεταπολεμική περίοδο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, παράλληλα με τις σπουδές του, ενεπλάκη σε δραστηριότητες των τότε πανίσχυρων και υπερσυντηρητικών εκκλησιαστικών οργανώσεων.

Η εκκλησιαστική καριέρα του είχε γρήγορους ρυθμούς. Χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος το 1960 και το 1964 αρχιμανδρίτης. Μέσα στη δικτατορία διεύθυνε το Διορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο «Πορευθέντες» καθώς επίσης και το Διορθόδοξο Κέντρο στην Αθήνα (1971). Η προσφορά του «αναγνωρίστηκε».. σύντομα με τη χειροτονία του σε βοηθό Επίσκοπο Ανδρούσης το 1972 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο, τον αμφιλεγόμενο Ιερώνυμο Κοτσώνη, άνθρωπο εμπιστοσύνης των Ανακτόρων, ο οποίος εγκαίρως μεταπήδησε στο σκάφος των χουντικών και έμεινε Αρχιεπίσκοπος έως το 1973, όταν τον έκανε στην άκρη το καθεστώς Ιωαννίδη. Στα γεγονότα του Πολυτεχνείου διάλεξε «τη σωστή πλευρά της ιστορίας». Στήριξε με πολλούς τρόπους τα παιδιά, έβαζε ο ίδιος τρόφιμα, συνελήφθη και οδηγήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ!

Με τη μεταπολίτευση αρχίζει έναν νέο κεφάλαιο στη ζωή του. Γίνεται πλέον πανεπιστημιακός. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στο Πανεπιστήμιο, υπήρξε ακόμη Αντιπρόεδρος της Εφορείας Πανεπιστημιακής Λέσχης (1978-79 και 1983-86), πρόεδρος της «Επιτροπής Συμπαραστάσεως Κυπριακού Αγώνος» του Πανεπιστημίου Αθηνών (1975-84), μέλος της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου Αθηνών (1986-90) και του ΔΣ του Kέντρου Μεσογειακών και Αραβικών Σπουδών (1978-82). Αποχώρησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1997 όταν και ονομάστηκε ομότιμος καθηγητής.

Την τελευταία δεκαετία, απολαμβάνοντας πλέον την καθολική καταξίωση στον πολιτικό και εκκλησιαστικό χώρο, διαφώνησε ανοιχτά με πολλές από τις επιλογές που έκανε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Βαρθολομαίος Αρχοντώνης. Είτε για τον διαθρησκειακό διάλογο ή τελευταία για το ζήτημα της Ουκρανίας. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη ψύχρανση των σχέσεων των δύο ανδρών, αν και μεταξύ τους δεν επήλθε ποτέ απόλυτη ρήξη όπως συνέβη για παράδειγμα στη περίπτωση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου, Χριστόδουλου Παρασκευαϊδη. Μάλιστα κάποια χρόνια ψιθυριζόταν στους εκκλησιαστικούς κύκλους ότι εποφθαλμιούσε τη θέση του Οικουμενικού Πατριάρχη, γεγονός που προκαλούσε εκνευρισμό στην αυλή του Φαναρίου και μειδιάματα χαράς στη Μονή Πετράκη στην Αθήνα…

Το τέλος

Σήμερα το πρωί, Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2025, έγινε γνωστό ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος έφυγε από τη ζωή έπειτα από πολυήμερη νοσηλεία του στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», όπου είχε μεταφερθεί εσπευσμένα από τα Τίρανα.

Η υγεία του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου παρουσίασε ραγδαία επιδείνωση χθες, καθώς παρουσίασε πολυοργανική ανεπάρκεια.

Νοσηλευόταν διασωληνωμένος στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας μετά τη χειρουργική επέμβαση που έκανε το απόγευμα της 10ης Ιανουαρίου για την αντιμετώπιση αιμορραγίας από το κατώτερο πεπτικό σύστημα.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος από τις 30 Δεκεμβρίου είχε εισαχθεί σε νοσοκομείο των Τιράνων, καθώς είχε ασθενήσει από εποχική γρίπη, αλλά κρίθηκε απαραίτητο να διακομιστεί στην Αθήνα και συγκεκριμένα στον «Ευαγγελισμό».

Στον Ευαγγελισμό είχε μεταφερθεί, με αεροδιακομιδή, στις 3 Ιανουαρίου.