Πώς θα μπορούσε ο Ντόναλντ Τραμπ να αγοράσει τη Γροιλανδία;

Η Αμερική είναι η αλήθεια ότι έχει μακρά ιστορία εμπορικής προσέγγισης στις διεθνείς σχέσεις. Ωστόσο οι αγορές εδαφών δεν πραγματοποιήθηκαν σχεδόν ποτέ χωρίς διαμάχες.

Για του λόγου το ασφαλές όταν ο Τόμας Τζέφερσον αγόρασε τη Λουϊζιάνα το 1803, διπλασιάζοντας το μέγεθος της χώρας, έπρεπε να βάλει στην άκρη το πάθος του για τον συνταγματικό κονστρουκτιβισμό, ο οποίος θα απέκλειε μια τόσο τολμηρή ομοσπονδιακή δράση.

Εξήντα τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν ο Γουίλιαμ Σιούαρντ, τότε υπουργός Εξωτερικών, αγόρασε την Αλάσκα από τη Ρωσία έναντι 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων (σε σημερινή αντιστοιχία 162 εκατομμύρια δολάρια), η κίνηση του αυτή ονομάστηκε «η τρέλα του Σιούαρντ». Σήμερα η συμφωνία για την Αλάσκα θεωρείται αριστοτεχνική κίνηση και η εξαγορά της Λουιζιάνα το μεγαλύτερο επίτευγμα ενός από τους σημαντικότερους προέδρους της Αμερικής. Εκ των υστέρων, αμφότερες εκτιμώνται εξαιρετικά επικερδείς κινήσεις, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Economist.

Η ιστορία δεν θα είναι το ίδιο ευγενική με τον Ντόναλντ Τραμπ αν πάρει τη Γροιλανδία από τη Δανία και μάλιστα κάτω από πίεση. Στις 7 Ιανουαρίου ο εκλεγμένος πρόεδρος αρνήθηκε να αποκλείσει τη χρήση στρατιωτικής ισχύος ή οικονομικού πολέμου στην επιδίωξή του να αποκτήσει τη Γροιλανδία (και τη διώρυγα του Παναμά).

Το δίχως άλλο η Αμερική θα χάσει φίλους αν προβεί σε εκφοβισμούς για την παραχώρηση εδαφών. Ωστόσο οι προκλήσεις του Τραμπ κρίινονται ανόητες, καθώς μια συμφωνία για την αγορά της Γροιλανδίας, που θα γίνει ελεύθερα και με καλή θέληση, μπορεί πράγματι να είναι μια ακόμη συμφωνία του αιώνα. Μια τέτοια εξέλιξη θα αύξανε την ασφάλεια της Αμερικής και ίσως και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ. Οι αυταρχικοί ηγέτες θα αποθαρρύνονταν. Και η αγορά αυτή θα μπορούσε επίσης να ωφελήσει τους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι πρέπει να έχουν -και σίγουρα θα έχουν- τον τελικό λόγο.

Πόσο αξίζει, λοιπόν, η Γροιλανδία; Ένα σημείο εκκίνησης είναι το ετήσιο ΑΕΠ του νησιού. Κατά την τελευταία καταμέτρηση, το 2021, ήταν 3 δισ. δολάρια, δηλαδή το ένα επτακοσιοστό του αντίστοιχου της Αμερικής. Μόνο 57.000 άνθρωποι ζουν στη Γροιλανδία, παρά το γεγονός ότι είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε αμερικανική πολιτεία. Μεγάλο μέρος της ανάπτυξης της περιοχής αποτελεί η εργασία περίπου του 43% του εργατικού δυναμικού που απασχολείται στην πολιτεία (έναντι 15% στην Αμερική).

Περισσότεροι από τις μισές κρατικές δαπάνες πληρώνονται από τη Δανία, η οποία δίνει στην περιοχή 500 εκατ. δολάρια σε ετήσια βάση. Η μεγαλύτερη ιδιωτική βιομηχανία είναι η αλιεία. Αφαιρώντας τον δημόσιο τομέα, υποθέτοντας ότι η μακροχρόνια ανάπτυξη της Γροιλανδίας συνεχίζεται και ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αμερικής θα εισέπραττε το 16% του ΑΕΠ σε φόρους (ο εθνικός μέσος όρος), καθώς και προεξοφλώντας την απόδοση του 30ετούς αμερικανικού Δημοσίου, προκύπτει μια αποτίμηση ύψους 50 δισ. δολαρίων. Αυτό είναι περίπου το ένα εικοστό των ετήσιων αμυντικών δαπανών της Αμερικής.

Στην πραγματικότητα όμως ο Τραμπ θέλει τη Γροιλανδία για τις στρατηγικές και οικονομικές δυνατότητές της και όχι για την ασήμαντη παραγωγή της. Το νησί βρίσκεται μεταξύ της Αμερικής και της Ρωσίας σε ένα μέρος του κόσμου που γίνεται ολοένα και περισσότερο επισκέψιμο, καθώς λιώνουν οι πάγοι της Αρκτικής. Αν και η αμερικανική βάση Pituffik Space Force Base στη βορειοδυτική ακτή της περιοχής παρέχει ήδη στον στρατό αισθητήρες προειδοποίησης πυραύλων, μια Γροιλανδία, υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, θα μπορούσε να παρακολουθεί καλύτερα το χάσμα Γροιλανδίας-Ισλανδίας-Ηνωμένου Βασιλείου (GIUK), μιας λωρίδας του Ατλαντικού ωκεανού που αποτελεί την οδό πρόσβασης των ρωσικών υποβρυχίων στην ανατολική ακτή της Αμερικής και στον Βόρειο Ατλαντικό.

Επιπρόσθετα, ο πλούτος των φυσικών πόρων της Γροιλανδίας είναι τεράστιος. Έχει επιβεβαιωμένα αποθέματα 43 από τα 50 ορυκτών που θεωρούνται «κρίσιμα» από την αμερικανική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων πιθανώς των μεγαλύτερων κοιτασμάτων σπάνιων γαιών εκτός Κίνας. Αυτά είναι ζωτικής σημασίας για το στρατιωτικό εξοπλισμό και τον πράσινο ενεργειακό εξοπλισμό. Τα πηγάδια στα ανοικτά των ακτών της Γροιλανδίας θα μπορούσαν να αποδώσουν 52 δισ. βαρέλια πετρελαίου, περίπου το 3% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων στον κόσμο, σύμφωνα με μια εκτίμηση του 2008 από το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ.

Οι πόροι της Γροιλανδίας έχουν παραμείνει σχετικά ανεκμετάλλευτοι εξαιτίας των λειτουργικών δυσκολιών στις σκληρές και απομακρυσμένες περιοχές της. Τα τέσσερα πέμπτα του νησιού καλύπτονται από πάγο. Δεν υπάρχουν ούτε δρόμοι που να συνδέουν τους οικισμούς. Και η κυβέρνηση απαγόρευσε την εξερεύνηση πετρελαίου το 2021. Όμως, καθώς το κλίμα θερμαίνεται, τα ορυκτά γίνονται τόσο πιο προσιτά όσο και περισσότερα πολύτιμα. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ίσως η μεγαλύτερη άντληση φυσικών πόρων που έχει σημειωθεί ποτέ. Οι εταιρείες πραγματοποιούν γεωτρήσεις σε περίπου 170 περιοχές, από 12 που ήταν ο αριθμός τους πριν από μια δεκαετία.

Και το βασικότερο των ερωτημάτων είναι από ποιον θα μπορούσε να αγοράσει ο Τραμπ το νησί; Το 2009 η Δανία παραχώρησε στη Γροιλανδία το δικαίωμα να κηρύξει την ανεξαρτησία της, εφόσον το επιλέξει ο λαός της σε δημοψήφισμα. Η εθνικιστική κυβέρνηση του νησιού θα ήθελε πολύ να ασκήσει αυτό το δικαίωμα. Ταυτόχρονα, η Δανία παραχώρησε στην περιοχή τον έλεγχο των δικών της φυσικών πόρων (αν και όσο αυξάνονται τα έσοδά της, τόσο μειώνεται η επιχορήγηση από τη Δανία). Οποιαδήποτε αγορά, επομένως, δεν θα πρέπει να γίνει από τη Δανία,, αλλά από τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού. Αν η Αμερική πρόσφερε απλώς την ακατέργαστη αποτίμηση των μελλοντικών φορολογικών εσόδων, αυτό θα σήμαινε σχεδόν 1 εκατομμύριο δολάρια ανά κάτοικο. Δεδομένων των πλούσιων πόρων και της σημασίας της Γροιλανδίας, η Αμερική θα μπορούσε πιθανότατα να κάνει κάθε Γροιλανδό πολυεκατομμυριούχο και να συνεχίσει να επωφελείται σε τεράστιο βαθμό από την αγορά.

Οι ρομαντικοί και οι εθνικιστές θα αποκαλούσαν αναμφίβολα μια τέτοια διευθέτηση βρώμικη συμφωνία. Δεν θα μπορούσε το νησί να τα καταφέρει μόνο του; Εξάλλου, οι 380.000 πολίτες της Ισλανδίας διαχειρίζονται την όλη κατάσταση αρκετά καλά. Η Γροιλανδία θα μπορούσε να φιλοξενήσει περισσότερες αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις και ταυτόχρονα να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς της πόρους με τους δικούς της όρους.

Γιατί να εγκαταλείψει κανείς την ταυτότητά του και να υποταχθεί στον πολιτικό έλεγχο της Ουάσιγκτον; Η ιστορία έχει δείξει ότι οι πλουτοπαραγωγικές δραστηριότητες με φυσικούς πόρους εγκυμονούν και κινδύνους. Ο ένας είναι η διαφθορά που εμποδίζει τη δίκαιη κατανομή των οφελών. Δεν είναι σαφές αν 57.000 άνθρωποι μπορούν να κυβερνήσουν αποτελεσματικά μπροστά σε ένα τεράστιο απροσδόκητο κέρδος: φανταστείτε ένα αγγλικό δημοτικό συμβούλιο να αποκτούσε τα κοιτάσματα πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας.

Η εξόρυξη ορυκτών απαιτεί μαζική εργασία μεταναστών. Η εθνική ασφάλεια δεν αφορά πλέον μόνο τον κίνδυνο εισβολής, αλλά και την αποτροπή υβριδικού πολέμου, από σαμποτάζ μέχρι προπαγάνδα στο TikTok. Η εκ των προτέρων πώληση στην Αμερική θα έφερνε όλη τη δύναμη του αμερικανικού διοικητικού μηχανισμού και του μηχανισμού ασφαλείας στην περιοχή, ενώ θα εγγυόταν μια ισότιμη κατανομή του απροσδόκητου κέρδους. Ο σεβασμός του δικαιώματος της Γροιλανδίας στην αυτοδιάθεση σημαίνει σεβασμό του δικαιώματος των πολιτών της να εξετάσουν μια τέτοια προσφορά, η οποία θα μπορούσε να τεθεί σε δημοψήφισμα. Με απλά λόγια για να είναι ελεύθερη η επιλογή, ο κ. Τραμπ θα πρέπει να αποσύρει την απειλή του για βία.