Πυκνώνουν οι κινήσεις της Άγκυρας σε Μεσόγειο και Αιγαίο

Ενισχυμένη πια από τη «δυναµική» µιας συµφωνίας µε σηµαντικές διεθνείς απολήξεις, όπως είναι εκείνη που υπέγραψαν οι Νίκος ∆ένδιας και Λουίτζι ντι Μάιο στις 9 Ιουνίου, η ελληνική εξωτερική πολιτική επιδίδεται σε ένα µπαράζ κοµβικών επαφών κορυφής. Στόχος της; Να στήσει αναχώµατα στον κλιµακούµενο τουρκικό επεκτατισµό αλλά και νέες «βάσεις» συνεργασίας µε κάποιες από τις ισχυρότερες χώρες της ευρύτερης ελληνικής περιφέρειας. Ενδεικτικά ως προς αυτό και κάποια σχόλια ξένων αναλυτών που έσπευσαν να ερµηνεύσουν τις κινήσεις της Ιταλίας απέναντι σε Ελλάδα (ΑΟΖ) και Αίγυπτο (ενίσχυση δεσµών, νέες συµφωνίες) ως… ανταγωνιστικές προς τις τουρκικές επιδιώξεις στη Μεσόγειο.

Λίγα 24ωρα αφότου υποδέχτηκε στην Αθήνα τον Ιταλό οµόλογό του, Λουίτζι ντι Μάιο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος ∆ένδιας ετοιµάζει βαλίτσες για Γαλλία, Ισραήλ και Αίγυπτο, κινούµενος πια ο ίδιος µε τον «αέρα» µιας συµφωνίας που θα αποτελεί στο εξής σηµείο αναφοράς για τις διεθνείς εξελίξεις, όπως είναι εκείνη για την ΑΟΖ Ελλάδας - Ιταλίας, η πρώτη στα χρονικά συµφωνία οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης που συνάπτει η Ελλάδα µε γειτονική της χώρα.

Συμβούλιο ΥΠΕΞ

Τη ∆ευτέρα 15 Ιουνίου, ο Νίκος ∆ένδιας αναµένεται να βρεθεί στο Παρίσι για επαφές µε τον Γάλλο οµόλογό του, Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν. Οι ΥΠΕΞ Ελλάδας και Γαλλίας πρόκειται µάλιστα να πάρουν από κοινού µέρος και στο Συµβούλιο (βιντεοδιάσκεψη) Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, στέλνοντας έτσι και ένα κοινό µήνυµα προς την πλευρά της Τουρκίας. Οι τουρκικές προκλήσεις είναι, άλλωστε, ένα από τα θέµατα που πρόκειται να συζητηθούν στο πλαίσιο του Συµβουλίου των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών, ενός Συµβουλίου (βιντεοδιάσκεψης) στο οποίο είναι προγραµµατισµένο να πάρει µέρος και ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτµεντ, Μάικ Ποµπέο. Εν συνεχεία, το διήµερο 16-17 Ιουνίου, ο Νίκος ∆ένδιας πρόκειται να συνοδεύσει τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο ταξίδι του στο Ισραήλ. Εκεί θα έχει συνάντηση, µεταξύ άλλων, και µε τον νέο υπουργό Εξωτερικών της χώρας, Γκάµπι Ασκενάζι.

Ενώ την Πέµπτη 18 Ιουνίου ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωµατίας θα βρίσκεται στην Αίγυπτο για επαφές µε την ηγεσία του αιγυπτιακού ΥΠΕΞ. Κεντρικό θέµα στην ατζέντα είναι το ζητούµενο της (έστω τµηµατικής σε πρώτη φάση) οριοθέτησης ΑΟΖ µεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Ενα θέµα κοµβικό για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, που πλέον αποκτά πρόσθετη «δυναµική» στον απόηχο της πρόσφατης ελληνοϊταλικής συµφωνίας για την ΑΟΖ. Το ενδεχόµενο να γίνει την Πέµπτη κάποια εντυπωσιακή ανακοίνωση από την Αίγυπτο για την επίτευξη συµφωνίας Αθήνας - Καΐρου δεν θεωρείται πιθανό. Η κατάσταση άλλωστε σε αυτό το µέτωπο είναι «πολύπλοκη», µε «πολλές παραµέτρους, πολιτικές και νοµικές», όπως σηµείωσε ο Νίκος ∆ένδιας σε τηλεοπτική του συνέντευξη (ΑΝΤ1).

Με την Ιταλία η Ελλάδα είχε οριοθετήσει υφαλοκρηπίδα ήδη από το 1977 και -υπό αυτήν την έννοια - η οριοθέτηση ΑΟΖ ήταν περισσότερο «εύκολη» υπόθεση. Με την Αίγυπτο, από την άλλη, µπορεί να έχει γίνει σηµαντική προεργασία τα προηγούµενα χρόνια, αλλά υπάρχουν και εµπόδια που παραµένουν, σχετικά µε το πώς ορισµένα ελληνικά νησιά (Καστελόριζο κ.ά.) θα επιδράσουν στη χάραξη των θαλασσίων οριοθετήσεων, µε την ίδια τη µέθοδο της οριοθέτησης (proportionality ή equidistance/ median line), αλλά και µε τις «φιλικές» προς την Τουρκία διαθέσεις κύκλων του αιγυπτιακού ΥΠΕΞ.

«Οι Αιγύπτιοι προσπαθούν να µην µπλέκονται µε άλλα, παράλληλα θέµατα άλλων χωρών στην περιοχή. Αυτή είναι η στάση της γραφειοκρατίας τους. ∆ηλαδή, να το πούµε έτσι πιο λαϊκά, εάν µπορούσαν, θα απέφευγαν να πατήσουν τουρκικό κάλο» δήλωσε ο Νίκος ∆ένδιας σε τηλεοπτική του συνέντευξη (ΣΚΑΪ), σηµειώνοντας µάλιστα µε νόηµα πως «όταν δεν µπορείς να λύσεις το σύνολο», ίσως «είναι ωφέλιµο να λύσεις ένα µέρος». Το ενδεχόµενο µιας «µερικής» οριοθέτησης ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας µε την Αίγυπτο που θα αφήνει έξω (προς µελλοντική διευθέτηση) το Καστελόριζο είναι κάτι που συζητείται εδώ και χρόνια… ως µέσο παράκαµψης των τουρκικών αντιδράσεων.

Οι Τούρκοι έχουν όµως, εν τω µεταξύ, µε το τουρκολιβυκό µνηµόνιο, επεκτείνει τις διεκδικήσεις του πολύ δυτικότερα του Καστελόριζου… εσχάτως έως και τις νοτιοανατολικές ακτές της Κρήτης. Η Αγκυρα επιμένει, μάλιστα, να «πατά ξένους κάλους» διαμηνύοντας προς την Αίγυπτο ότι εάν οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες πρώτα με την Τουρκία, και όχι με την Ελλάδα, τότε η ΑΟΖ της στη Μεσόγειο θα είναι μεγαλύτερη κατά ολίγες δεκάδες χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Ενδεικτική και η παρέμβαση του απόστρατου ναυάρχου και εμπνευστή του δόγματος της αποκαλούμενης «Γαλάζιας Πατρίδας» Τζεμ Γκιουρντενίζ, ο οποίος δήλωσε στο TRT World ότι η ελληνοϊταλική ΑΟΖ ίσως να «υφαρπάζει» περιοχές των ΑΟΖ της Λιβύης και της Αλβανίας. Οι Τούρκοι ενισχύουν όμως παράλληλα και τη στρατιωτική τους παρουσία στη Λιβύη, αψηφώντας επιδεικτικά την ευρωπαϊκή επιχείρηση IRINI, ενώ προετοιμάζουν το έδαφος και για σεισμογραφικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι μόνο στο όνομα όσων διεκδικούν οι ίδιοι ως «τουρκική υφαλοκρηπίδα» αλλά και για λογαριασμό άλλων (GNA).

Οσο για τη διγλωσσία Τούρκων διπλωματών (Τσαβούσογλου, Οζούγκεργκιν), που από τη μια διαμηνύουν ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ και από την άλλη καλωσορίζουν ως θετική την (έστω μειωμένη) επίδραση ορισμένων ελληνικών νησιών στην ΑΟΖ του Ιονίου, αυτή θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως πρόσκληση για… παζάρι. Με την υποσημείωση βέβαια ότι, ειδικά όταν προέρχεται από την Τουρκία, το παζάρι διεξάγεται παραδοσιακά με όρους εκβιασμού.

Στο Τελ Αβίβ µε το βλέµµα στη Λιβύη

Ισχυρή ένδειξη της αναβαθµισµένης στρατηγικής σχέσης ανάµεσα στην Αθήνα και το Τελ Αβίβ αποτελεί η µετάβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ισραήλ την ερχόµενη Τρίτη. Θα είναι το πρώτο ταξίδι του πρωθυπουργού (ο οποίος θα συνοδεύεται από έξι υπουργούς και δύο υφυπουργούς) µετά τη σταδιακή άρση των περιορισµών λόγω της πανδηµίας του κορονοϊού, αλλά και η πρώτη κυβερνητική αποστολή που θα υποδεχθεί η νέα κυβέρνηση συνασπισµού του Ισραήλ. Καθόλου τυχαία η χρονική στιγµή της εν λόγω επίσκεψης, την ώρα που η Τουρκία µέσω µιας σειράς ενεργειών της - µε αποκορύφωµα το παράνοµο και νοµικά ανυπόστατο λεγόµενο τουρκολιβυκό µνηµόνιο - απειλεί να διασαλεύσει την ούτως ή άλλως εύθραυστη ισορροπία στην ευρύτερη περιοχή.

Οπως τονίζουν αρµόδιες κυβερνητικές πηγές, οι δύο χώρες έχουν αποδείξει επανειληµµένως στο παρελθόν πως αφενός µοιράζονται κοινή ανησυχία για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και αφετέρου επιδεικνύουν ζωηρό ενδιαφέρον για την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια. Τα ίδια πρόσωπα τονίζουν, εξάλλου, ότι «η επίσκεψη αποτελεί µια ισχυρή επιβεβαίωση του στρατηγικού χαρακτήρα των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων. Οι διµερείς σχέσεις είναι αυτοτελείς και δεν ετεροκαθορίζονται».

Γι’ αυτό και οι συνοµιλίες ανάµεσα στον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Μπενιαµίν Νετανιάχου, αλλά και η συνεργασία των υπουργών Εξωτερικών και Αµυνας, Νίκου ∆ένδια και Νίκου Παναγιωτόπουλου, µε τους οµολόγους τους αποκτούν εκ των πραγµάτων ξεχωριστό ενδιαφέρον. Σηµαντική στόχευση του επικείµενου ταξιδιού είναι να διευρυνθεί η ούτως ή άλλως στενή διµερής συνεργασία (υπάρχει ήδη στους τοµείς της εξωτερικής πολιτικής, της άµυνας και της οικονοµίας) και σε νέα πεδία, όπως ο τουρισµός, η αγροδιατροφή και η κυβερνοασφάλεια.