Ραγδαία αύξηση των δημοσιεύσεων με πάνω από 1.000 ερευνητές η κάθε μία

Συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των επιστημονικών δημοσιεύσεων, τις οποίες συνυπογράφουν περισσότεροι από χίλιοι ερευνητές. Κάτι που παλαιότερα συνέβαινε μόνο στη σωματιδιακή και πυρηνική φυσική, με πιο χαρακτηριστικές τις περιπτώσεις των δημοσιεύσεων του CERN που έχουν χιλιάδες συμμετέχοντες, σήμερα πια τείνει να επεκταθεί και σε άλλα επιστημονικά πεδία, όπως το περιβάλλον (ιδίως λόγω κλιματικής αλλαγής) και η υγεία (ιδίως λόγω επιδημιολογίας και ανοσολογίας).

Μια νέα μελέτη του Ινστιτούτου Επιστημονικής Πληροφόρησης (ISI), τμήμα της εταιρείας αναλύσεων Clarivate Analytics, που αφορούσε 15,7 εκατομμύρια δημοσιεύσεις της βάσης δεδομένων Web of Science, βρήκε ότι μεταξύ 2009-2013 δημοσιεύθηκαν 573 έρευνες με τουλάχιστον 1.000 ερευνητές. Όμως αυτός ο αριθμός αυξήθηκε σε 1.315 κατά την πενταετία 2014-2018.

Η εξέλιξη αυτή αντανακλά την ολοένα πιο διεθνοποιημένη φύση της επιστημονικής έρευνας. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2017 στο διεθνούς κύρους ιατρικό περιοδικό "The Lancet", που αφορούσε την ανάλυση του δείκτη σωματικής μάζας, περιλάμβανε περισσότερους από 1.000 ερευνητές από περισσότερες από 100 χώρες.

Αναπόφευκτα αυξάνονται σταδιακά οι δημοσιεύσεις στις οποίες συμμετέχουν επιστήμονες από ολοένα περισσότερες χώρες. Μεταξύ 2009-2013 στη βάση Web of Science καταγράφηκε μόνο μια επιστημονική δημοσίευση, την οποία συνυπέγραφαν ερευνητές από περισσότερες από 60 χώρες. Μεταξύ 2014-2018 υπήρξαν πλέον 49 τέτοιες πολυεθνικές δημοσιεύσεις και μάλιστα σχεδόν στα δύο τρίτα των περιπτώσεων οι χώρες προέλευσης των επιστημόνων ξεπερνούσαν τις 80.

Η τάση αυτή, σύμφωνα με το "Nature", αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς ολοένα περισσότερα επιστημονικά πεδία τείνουν να εμπλέξουν μεγάλο αριθμό ερευνητών από πολλές χώρες. Θέματα όπως η βιώσιμη ανάπτυξη και η φτώχεια είναι πολύ πιθανό ότι κατ' εξοχήν θα παράγουν τέτοιες δημοσιεύσεις.

Έως τώρα, ο συχνότερος αριθμός ερευνητών-συγγραφέων μιας επιστημονικής δημοσίευσης παγκοσμίως είναι τρεις, ενώ το 95% της παγκόσμιας επιστημονικής παραγωγής έχει λιγότερες από δέκα «υπογραφές». Οι περισσότερες δημοσιεύσεις είναι ακόμη μονοεθνικές (από ερευνητή μιας χώρας μόνο), ενώ το 99% έχει συγγραφείς από πέντε το πολύ χώρες.

Το παγκόσμιο ρεκόρ σε αριθμό ερευνητών-συγγραφέων κατέχει μια δημοσίευση το 2015 από την ομάδα του πειράματος ATLAS του CERN σχετικά με το μποζόνιο του Χιγκς, η οποία είχε 5.153 υπογραφές. Η Φυσική παράγει τις πιο ομαδικές επιστημονικές έρευνες και δημοσιεύσεις, ακολουθούμενη από την Επιστήμη του Διαστήματος και τη Μοριακή Βιολογία-Γενετική.

Στην Κλινική Ιατρική και στη Μικροβιολογία, πάνω από το 10% των δημοσιεύσεων έχουν περισσότερες από δέκα «υπογραφές», ενώ στην Ανοσολογία το ποσοστό ξεπερνά το 20%. Από την άλλη, η πιο μοναχική επιστήμη είναι τα Μαθηματικά (οι δημοσιεύσεις σε αυτό το πεδίο έχουν τον μικρότερο αριθμό συγγραφέων) και έπονται σε μοναχικότητα τα Οικονομικά.

Η πιο πολυεθνική έρευνα (το επιστημονικό πεδίο με το μεγαλύτερο ποσοστό δημοσιεύσεων που έχουν περισσότερες από 40 χώρες προέλευσης των ερευνητών-συγγραφέων) γίνεται στη Φυσική και ακολουθούν Ανοσολογία, Κλινική Ιατρική, Χημεία, Κοινωνικές Επιστήμες, Περιβάλλον-Οικολογία, Γεωεπιστήμες κ.α. Και εδώ τα Μαθηματικά ξεχωρίζουν από την «ανάποδη», καθώς είναι το επιστημονικό πεδίο που έχει το μικρότερο ποσοστό πολυεθνικών δημοσιεύσεων.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ