Ράπτη: Η νέα επταετή Προγραμματική Σύμβαση 2021-2027 για τα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων

Του Γιάννη Χαλκιαδάκη...

Για τις στρατηγικές προτεραιότητες του υπουργείου, στον τομέα της Ψυχικής Υγείας και των Εξαρτήσεων, δίνοντας έμφαση στην αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών καθολικής, επικεντρωμένης και ενδεδειγμένης Πρόληψης, με βάση τις εκάστοτε τοπικές ανάγκες, μίλησε η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη, κατά τη νέα Προγραμματική Σύμβαση 2021-2027 για τη λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας,

Με τη νέα Προγραμματική Σύμβαση, που παρουσιάστηκε μαζί με τους πρόεδρους του Ο.ΚΑ.ΝΑ. Αθανάσιο Θεοχάρη, της Κ.Ε.Δ.Ε., Δημήτριο Παπαστεργίου (με διαδικτυακή συμμετοχή) και τον διευθύνοντα σύμβουλο της Ε.Ε.Τ.Α.Α. Σπυρίδωνα Σπυρίδων, δημιουργείται ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο που προάγει την παροχή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής, που δίνει απαντήσεις στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών για την αντιμετώπιση του ζητήματος της χρήσης των ναρκωτικών και των ψυχοτρόπων ουσιών, αλλά και κάθε είδους εξαρτητικής συμπεριφοράς των πολιτών, μέσα από την πρόληψη και την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας, με επίκεντρο το νέο άνθρωπο, την οικογένεια και το περιβάλλον του.

«Με ιδιαίτερη χαρά, υπογράψαμε τη νέα Προγραμματική Σύμβαση 2021-2027 για τη λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, που εποπτεύονται από τον ΟΚΑΝΑ», είπε η κ. Ράπτη, μετά από πολύμηνη σκληρή δουλειά.

Κατά την ίδια, «Με την παρούσα Σύμβαση, διασφαλίζουμε μια ενιαία δράση από όλα τα Κέντρα για την πρόληψη των εξαρτήσεων , σύμφωνα με προγράμματα που βασίζονται στα σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Συγκεκριμένα, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε προγράμματα πρόληψης των εξαρτήσεων που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού της χώρας, ενήλικες και παιδιά, με στόχο την πληρέστερη γεωγραφική κάλυψη.

Παράλληλα, με τις παρεμβάσεις αυτές περιορίζουμε την έκθεση σε επικίνδυνες συμπεριφορές και πολλαπλασιάζουμε τις ευκαιρίες για συμπεριφορές πιο θετικές για την υγεία.

Εισάγουμε, ενιαίους κανόνες που αφορούν την οικονομική διαχείριση των Κέντρων Πρόληψης και δημιουργούμε Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (Ο.Π.Σ.), ώστε να υπάρχει ψηφιακή αποτύπωση όλων των δεδομένων που αφορούν στη λειτουργία τους.

Τέλος, διασφαλίζουμε τη βελτίωση των επαγγελματικών δεξιοτήτων των εργαζομένων με επιμορφωτικά προγράμματα σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης.

Η ψυχική δοκιμασία της πανδημίας επιτάσσει να δημιουργήσουμε ένα πιο ισχυρό περιβάλλον υγείας και ευεξίας για όλους. Στο δύσκολο αυτό αγώνα, είμαστε όλοι μαζί για να επανέλθουμε με ασφάλεια στην κανονικότητα, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και αξία».

Πιο αναλυτικά, υ υφυπουργός αναφέρθηκε στη βασική προτεραιότητα για την ενίσχυση της πρόληψης στον τομέα της υγείας, που είχε θέσει ο πρωθυπουργός, λέγοντας πως θα πρέπει να γίνει προϋπόθεση για ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας των συμπολιτών, στον τομέα των εξαρτήσεων, σημειώνοντας πως :

«Η Πρόληψη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τρόπους αντιμετώπισης της εξάρτησης από ουσίες και από εξαρτητικές συμπεριφορές. Για τον λόγο αυτό, στο υπουργείο Υγείας υλοποιούμε πολιτικές και χρηματοδοτούμε δράσεις για την πρόληψη κατά των εξαρτήσεων.

Κάποιες από αυτές τις δράσεις υλοποιούνται από τα 75 Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας και χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Εσωτερικών και άλλους πόρους.

Τα Κέντρα αυτά, που καλύπτουν το σύνολο σχεδόν του αστικού ιστού της χώρας, δημιουργήθηκαν από Δίκτυα τοπικών φορέων(την Τοπική Αυτοδιοίκηση, φορείς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και επιστημονικούς συλλόγους).

Ο δε Ο.ΚΑ.ΝΑ. έχει την ευθύνη της εποπτείας, καθώς και της επιστημονικής και διοικητικής υποστήριξης του έργου τους στο σύνολό τους.

Πρόσφατα έληξε η Προγραμματική Σύμβαση (2014-20) για τη λειτουργία τους και μετά από λεπτομερέστατες διαβουλεύσεις μεταξύ των εκπροσώπων του υπουργείου Υγείας, του υπουργείου Εσωτερικών, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), του Οργανισμού κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) και της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, του Συλλόγου των Εργαζομένων και των Διοικήσεων των Κέντρων Πρόληψης, βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε την υπογραφή της νέας επταετούς (7ετούς) Προγραμματικής Σύμβασης για τη λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης και προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας για τα έτη 2021-2027.

Με τη νέα Προγραμματική Σύμβαση δημιουργούμε ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο ολοκληρωμένης πολιτικής, που δίνει απαντήσεις στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών για την αντιμετώπιση του ζητήματος της χρήσης των ναρκωτικών και των ψυχοτρόπων ουσιών, αλλά και κάθε είδους εξάρτησης.

Εργαλεία μας είναι η πρόληψη και η προαγωγή της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, με επίκεντρο τον Άνθρωπο, την οικογένεια και το περιβάλλον του.

Με την παρούσα σύμβαση: Α. Διασφαλίζεται μία ενιαία, για όλα τα Κέντρα Πρόληψης, ολιστική παρέμβαση και δράση τόσο για την πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών αλλά και άλλων σύγχρονων εξαρτήσεων όπως: ο εθισμός στο διαδίκτυο, ο τζόγος, ο σχολικός εκφοβισμός, το κάπνισμα και το αλκοόλ

Β. Περιγράφεται με σαφήνεια το περιεχόμενο των προγραμμάτων πρόληψης, τα οποία απευθύνονται σε μαθητές, εφήβους,εκπαιδευτικούς, γονείς, ειδικές πληθυσμιακές ομάδες (όπως μετανάστες και ρομά), στελέχη των ενόπλων δυνάμεων καθώς και στην ευρύτερη κοινότητα.

Τα προγράμματα αυτά έχουν: Α) αφενός στόχο την ανάπτυξη καθολικών υπηρεσιών πρόληψης για την αποφυγή ή καθυστέρηση χρήσης ουσιών αλλά και

Β) επικεντρωμένων υπηρεσιών πρόληψης σε υποομάδες του νεανικού πληθυσμού για θέματα που αφορούν:

Α)τον σχολικό εκφοβισμό, Β)τους χώρους εκδήλωσης της εξαρτητικής συμπεριφοράς (καταστήματα οινοπνευματωδών ή χώροι διασκέδασης) , Γ)την πρώιμη παιδική ηλικία, Δ)την ενημέρωση γονέων και εκπαιδευτικών ,Ε)τον κοινωνικό αποκλεισμόΣΤ) τη βελτίωση του σχολικού κλίματος

Γ. Εισάγονται, ενιαίοι κανόνες που αφορούν την οικονομική διαχείριση των Κέντρων και δημιουργείται Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (Ο.Π.Σ.), ώστε να υπάρχει ψηφιακή αποτύπωση όλων των δεδομένων (δράσεις και το περιεχόμενο τους, πληθυσμός- στόχος, έσοδα, έξοδα, κάθε μορφής προμήθειες αγαθών, παροχή υπηρεσιών) που αφορούν στη λειτουργία τους, με γνώμονα τη διασφάλιση της διαφάνειας και της αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων που διαθέτει η Πολιτεία.

Δ. Στο πλαίσιο της νέας Σύμβασης, είναι υπο έκδοση ο Ενιαίος Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας των Κέντρων Πρόληψης, που θα εκδοθεί για πρώτη φορά.Ο συγκεκριμένος Κανονισμός θα αποτελέσει σημαντική τομή, σε ό,τι αφορά τα ζητήματα των διαδικασιών στελέχωσης, προσλήψεων, υπηρεσιακής εξέλιξης και κινητικότητας των υπαλλήλων.

Με την υπογραφή της νέας Σύμβασης διασφαλίζεται, περαιτέρω, και η βελτίωση των γνώσεων και επαγγελματικών δεξιοτήτων των εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης, καθώς για πρώτη φορά, οι εργαζόμενοι θα καταρτιστούν στα επιμορφωτικά προγράμματα που διοργανώνει το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ».

Μάλιστα, απαντώντας σε ερώτηση του «Vradini.gr», πως «Με τη νέα Π.Σ. επιδιώκεται η Ολιστική Προσέγγιση της πρόληψης. Στη Σύμβαση γίνεται λόγος για ενίσχυση των περιβαλλοντικών στρατηγικών πρόληψης. Τι αφορούν οι στρατηγικές αυτές;»,η κ. υπουργός απάντησε ότι :

«Πρόκειται για παρεμβάσεις που έχουν σκοπό τον περιορισμό της έκθεσης σε ευκαιρίες εκδήλωσης επικίνδυνων συμπεριφορών και την ενίσχυση της διαθεσιμότητας ευκαιριών για συμπεριφορές πιο θετικές για την υγεία.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικές στα περιβάλλοντα εκείνα που εμπεριέχουν ερεθίσματα για επικίνδυνη συμπεριφορά. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλουν στην μείωση της προσφοράς των ναρκωτικών αλλά και την καταπολέμηση της βίας και της εγκληματικότητας σε ένα περιβάλλον, είτε αυτό είναι μια γειτονιά, είτε μια πόλη, είτε, ανάλογα με την εμβέλεια των παρεμβάσεων, μια χώρα.

Συνίστανται ουσιαστικά στην τροποποίηση του πλαισίου, στο οποίο εκδηλώνεται η συμπεριφορά, όπως καταστήματα πώλησης οινοπνευματωδών, δημόσιοι χώροι ή χώροι διασκέδασης.

Στοχεύουν κυρίως στις οικείες συνήθειες και συμπεριφορές καθιστώντας την επιλογή που προάγει την υγεία ως την ευκολότερη. Απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού και έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να επηρεάσουν μεγάλο μέρος του ακόμη και αυτού που δεν θα προσεγγίσει εύκολα τα Κέντρα Πρόληψης ».

Νωρίτερα, παίρνοντας τον λόγο ο κ. Θεοχάρης., έκανε λόγο γιά την εφαρμογή πολιτικής πρόληψης στη χώρα, που υλοποιεί συστηματικά ο OKANA, έχοντας αναπτύξει σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ένα δίκτυο Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας σε όλη την επικράτεια, λέγοντας :

«Σε αυτό το πλαίσιο, σήμερα ο ΟΚΑΝΑ εποπτεύει επιστημονικά και αξιολογεί τα προγράμματα και τις δράσεις που εφαρμόζονται στα 75 Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας.

Τα Κέντρα Πρόληψης στοχεύουν: στην ενδυνάμωση, υποστήριξη και εκπαίδευση των νέων για την υιοθέτησης μιας θετικής στάσης ζωής,

Στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε σχέση με τις εξαρτήσεις και τις εξαρτητικές συμπεριφορές

Στη συμβουλευτική υποστήριξη της οικογένειας και την ενίσχυση του γονεϊκού ρόλου

στην ευαισθητοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας σε θέματα πρόληψης και υποστήριξη του παιδαγωγικού τους ρόλου και στην πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση της ευρύτερης κοινότητας».

Συνεχίζοντας , αφού αναφέρθηκε στην ενδελεχή διαβούλευση στην Επιτροπή Παρακολούθησης, η οποία για 1^η φορά λειτούργησε τακτικότατα, είπε πως καθορίστηκε ένα πλαίσιο λειτουργίας για τα Κέντρα Πρόληψης με ρητούς και σαφείς όρους, με ευελιξία στην αναμόρφωση του Π/Υ και με δυναμική προσέγγιση τροποποίησης για την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων (οικονομικών και ανθρώπινων), σημειώνοντας :

« Η πρόληψη θα διενεργείται με κοινές δράσεις σε όλη τη χώρα, εστιασμένα στη κάθε πληθυσμιακή ομάδα, στους γονείς, στους εκπαιδευτικούς, στους μαθητές και στην ευρύτερη κοινότητα. Στόχος είναι η πραγματική προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας και η πρόληψη των εξαρτητικών συμπεριφορών μέσω της ενημέρωσης, της ευαισθητοποίησης, της ανάπτυξης δεξιοτήτων και της βιωματικής εξέλιξης των ατόμων»

Κατόπιν διευκρίνισε πως πλέον για 1^η φορά θα καταρτίζονται Π/Υ και σχέδια ανά Κέντρο Πρόληψης σε κοινό πλαίσιο και με τους ίδιους συγκριτικούς δείκτες, λέγοντας:

«Εισάγεται πλέον Ενιαίος Κανονισμός Λειτουργίας για τα Κέντρα Πρόληψης, που ως τώρα δεν υπήρχε, ώστε να λειτουργούν όλα τα Κέντρα με ενιαίο τρόπο και να τηρείται η ισότητα και ο σεβασμός στα δικαιώματα, αλλά και να διασφαλίζονται οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες αντίστοιχα για την εύρυθμη λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης.

Εφαρμόζεται πλέον Ενιαίος Κανονισμός Οικονομικής Διαχείρισης σε όλα τα Κέντρα, ώστε να λειτουργούν σύμφωνα με το ισχύον δημοσιονομικό πλαίσιο και σε συνδυασμό με το ΟΠΣ να αποτυπώνονται ορθά, σύννομα και με διαφανή τρόπο τα έσοδα και τα έξοδα των Κέντρων Πρόληψης.

Λαμβάνεται πρόβλεψη για την στελέχωση των Κέντρων με την δυνατότητα κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων. Με την λειτουργία της Επιτροπής Παρακολούθησης και την ευέλικτη και δυναμική προσέγγιση της Προγραμματικής, θα λαμβάνονται υπόψη τα αιτήματα κάλυψης των θέσεων και αντίστοιχα θα εγκρίνονται και θα προχωρά η διαδικασία για την προκήρυξη των κενών θέσεων.

Για 1^η φορά εκπαιδεύονται τα στελέχη της Πρόληψης μέσω της Προγραμματικής Συμφωνίας του ΟΚΑΝΑ με το ΕΚΔΑΑ και θα λαμβάνουν πιστοποιημένη εκπαίδευση. Το προσωπικό, κάθε εργαζόμενος, θα συμμετέχει σε 3 προγράμματα κατάρτισης ετησίως. Μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο η πρόληψη θα μπορεί να λειτουργήσει με σύγχρονες συνθήκες, επικαιροποιημένη γνώση και με εχέγγυα».

Απο την πλευρά του, ο κ. Παπαστεργίου, είπε ότι « Το αποτέλεσμα αυτού του έργου δεν είναι προϊόν μόνο της απαραίτητης τεχνογνωσίας, αλλά πρωτίστως αποτελεί τη συνισταμένη της έμπνευσης και του οράματος που διαρκώς καλλιεργούνται και αναπτύσσονται από το σύνολο αυτού του Δικτύου Φορέων και προσώπων που κινητοποιούνται για να καταδείξουν και για να αλλάξουν τρόπους ζωής που συμβάλλουν στην ανάπτυξη εξαρτητικών συμπεριφορών.

Η πεμπτουσία της φιλοσοφίας μας για την πρόληψη είναι η κινητοποίηση και συνεργασία της κάθε τοπικής κοινωνίας. Φορείς και πολίτες κατανόησαν τον ρόλο τους στην πρόληψη, ανέλαβαν την ευθύνη, σχεδίασαν, δεσμεύτηκαν και έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους».

Τέλος, ο κ. Σπυρίδων, εξήγησε ότι επίσης είναι σημαντικό και συγχρόνως καλό παράδειγμα άσκησης δημόσιας πολιτικής, ότι για το σχεδιασμό, την εξασφάλιση πόρων και υλοποίηση της, συνεργάζονται αρμονικά, με κανόνες και διακριτική υπευθυνότητα, δύο υπουργεία και τρείς θεσμικοί φορείς, και μέσω αυτών συμμετέχουν ενεργά η επιστημονική κοινότητα και οι τοπικές κοινωνίες.

Και το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας φτάνει στους πολίτες μέσω των 75 κέντρων πρόληψης.