«Οχυρωμένη» ενεργειακά η Ελλάδα

Γράφει ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης*

Το 2023 έφυγε, αλλά δεν μας ικανοποίησε όλες τις ενεργειακές μας ανάγκες ή δεν είδαμε να τρέχουν κάποια επιδοτούμενα προγράμματα εξοικονόμησης Ενέργειας που στόχευαν στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων που στεγάζουν επιχειρήσεις, και κυρίως αυτών του τουριστικού τομέα (ξενοδοχεία, κέντρα φιλοξενίας νέων, κ.λπ.).

Επίσης, ενώ το 2023 ξεκίνησε με την ελπίδα ότι θα τρέξει το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες», αλλά με δυνατότητα ενεργειακού συμψηφισμού (net metering), είδαμε να τρέχει το εν λόγω πρόγραμμα μόνο με εγκατάσταση συστημάτων αυτονομίας (δηλαδή με μπαταρίες, φορτιστές κ.λπ.), λόγω στενότητας στη διαθεσιμότητα ηλεκτρι- κού χώρου. Αυτό δημιούργησε ένα επιπλέον σημαντικό κόστος στις επιλέξιμες δαπάνες, που, φυσικά, ένα μεγάλο μερίδιο καλείται ο ενδιαφερόμενος να το καλύψει. Τέλος, δεν είδαμε να ενεργοποιούνται οι «ξεχασμένες» ενεργειακές κοινότητες από πλευράς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να δρομολογηθεί φθηνό ρεύμα, κυρίως για τα ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά και για να καλύψουν τις ενεργει- ακές ανάγκες των δημοτικών κτιρίων και του δημοτικού φωτισμού.

Το 2024 σταματάει η οριζόντια κρατική επιδότηση στη λιανική τιμή του ρεύματος, και στη θέση της βλέπουμε να κάνουν ποδαρικό τα νέα χρωματιστά τιμολόγια. Είδαμε τη διαμόρφωση των χονδρεμπορικών τιμών για τον Ιανουάριο 2024 σε ελαφρά χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2023, ενώ η πτωτική πορεία των τιμών του φυσικού αερίου επιδρά και στην πτώση των τιμών της ηλεκτρικής ΜWh. Ελπίζουμε ότι αυτή η πτωτική πορεία των διεθνών τιμών Ενέργειας θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα, διότι η Ελλάδα είναι καλύτερα προετοιμασμένη από πλευράς υποδομών, με τα νέα ενεργειακά έργα (νέα πάρκα ΑΠΕ, νέες τερματικές μονάδες LNG, ηλεκτρικές διασυνδέσεις νήσων με ηπει- ρωτική χώρα κ.λπ.), σχεδόν έτοιμα για επιχειρησιακή λειτουργία, ενώ οι καιρικές συνθήκες φαίνεται να ευνοούν το αργό άδειασμα των ευρωπαϊκών αποθηκών σε καύσιμα.

Στις αρχές του επόμενου μήνα, τοποθετείται χρονικά η έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα εξειδικεύσει τους όρους με τους οποίους θα «ξεκλειδώσει» η επιδότηση της κατανάλωσης ρεύματος των ενεργοβό- ρων βιομηχανιών που εντάσσονται στο ειδικό σχήμα στήριξης TCTF, καθώς και το πλέγμα των πρωτοβουλιών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για την απελευθέρωση ηλεκτρικού χώρου, ενώ, παράλληλα, τρέχουν οι διαγωνισμοί για νέα αποθηκευτικά συστήματα από ΑΠΕ, πάνω από 1,1 GW.

Επίσης, ο υπουργός Ενέργειας δεσμεύτηκε να επιταχύνει ό,τι δεν ξεκίνησε μέσα στο 2023, κυρίως τα διάφορα προγράμματα εξοικονόμησης Ενέργειας στον επιχειρηματικό τομέα, και επιπλέον να ενισχύσει με περισσότερα κονδύλια το πρόγραμμα ανακαινίζω – αναβαθμίζω ενεργειακά, κυρίως για νέους και ευάλωτα νοικοκυριά. Η μεγαλύτερη, βέβαια, ανησυχία των καταναλωτών εστιάζεται στην περαιτέρω μείωση των τιμών στα καύσιμα και το ρεύμα, αφού οι θυσίες που έγιναν με το να εξοικονομήσουν Ενέργεια τα νοικοκυριά, και κυρίως οι επιχειρήσεις σε ποσοστό >15%, αλλά και η υπομονή τους στο να δούνε τιμές κάτω από το μέσο όρο της Ε.Ε., φαίνεται να συνεχίζει να τους απασχολεί και για το 2024.

Έως το Μάρτιο του 2024 αναμένεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, το FSRU της Αλεξαν- δρούπολης, μία κρίσιμη υποδομή όχι μόνο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αλλά και για την ανάδειξη της χώρας μας σε κρίσιμη πύλη εισόδου LNG και μεταφοράς του προς Βορρά. Μέσα στο νέο χρόνο, εξάλλου, αναμένεται να τεθούν σε πλήρη εμπορική λειτουργία η νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ «Πτολεμαΐδα 5», προσθέτοντας νέα ισχύ από μονάδα βάσης στο Σύστημα, ενώ κανονικά η χώρα αν επένδυε και στον οικο- λογικό εκσυγχρονισμό άλλων 4 υφιστάμενων συμβατικών λιγνιτικών μονάδων με τεχνολογία CCUS (δέσμευση του παραγόμενου CO2 και μεταφορά του σε υπόγειες λεκάνες), θα μπορούσαμε να μιλάμε για μία δυναμική σταδιακή απεξάρτηση της χώρας από το ακριβό εισαγό- μενο LNG, με ό,τι αυτό σημαίνει για την περαι- τέρω μείωση της τιμής της ηλεκτρικής KWh.

H επένδυση αυτή δεν θα ξεπερνούσε τα 6 δισ. ευρώ και η απόσβεση θα γινόταν σε λιγότερο από 6 έτη, αφού θα μπορούσαμε να παράγουμε και υδρογόνο και συνθετικά καύσιμα, δίνοντας τεράστια προστιθέμενη αξία στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Ωστόσο, εκκρεμούν τα με- γάλα έργα υποδομής, όπως η ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης –Αττικής, και επιπλέον του μεγάλου project του ΑΔΜΗΕ, αυτού της ηλε- κτρικής διασύνδεσης Ελλάδας (Κρήτης) – Κύ- πρου – Ισραήλ.

Εντός του 2024 αναμένεται να ληφθούν οι αποφάσεις για την περαιτέρω αξιοποίηση των παραχωρήσεων που έχουν γίνει σε Ιόνιο και Κρήτη. Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το Φεβρουά- ριο του 2023 έχει ολοκληρωθεί το μεγάλο πρό- γραμμα των σεισμικών ερευνών σε περιοχές του Ιονίου και της Κρήτης από τους παραχωρη- σιούχους. Οι εταιρίες αυτήν την περίοδο ολο- κληρώνουν την επεξεργασία των ερευνητικών δεδομένων προκειμένου να αξιολογήσουν τις προοπτικές και να αποφασίσουν εάν θα προχω- ρήσουν στο επόμενο βήμα, δηλαδή στη διενέρ- γεια της ερευνητικής γεώτρησης. Ήδη, πάντως, με δηλώσεις τους στελέχη της αρμόδιας δια- χειριστικής Αρχής, ΕΔΕΥΕΠ, έχουν κάνει λόγο για ενθαρρυντικά δεδομένα, που δείχνουν την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων, ιδίως στην περιοχή της Κρήτης.

Πάντως, όπως και να έχει, ακόμα και αν αύριο το πρωί ξεσπάσει ένας νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή, με πολεμικές αναμετρήσεις ευρείας κλίμακας (Ιράν, Ισραήλ, Σ. Αραβία κ.λπ.), είναι μεν βέβαιο ότι οι διεθνείς τιμές Ενέργειας θα πάρουν την ανιούσα, αλλά αυτό που ζήσαμε το καλοκαίρι του 2021, να βλέπουμε την τιμή του φυσικού αερίου να εκτοξεύεται στα 336 ευρώ η θερμική μεγαβατώρα, δεν θα το ξαναδούμε.

Γιατί, απλά, η Ε.Ε. είναι καλύτερα προετοιμασμένη από πλευράς ενεργειακών υποδομών, αφού κατασκευάστηκαν νέοι τερματικοί σταθμοί LNG επί ευρωπαϊκού εδάφους, πά- νω από 24% η νέα εγκατεστημένη ισχύς σε ΑΠΕ, εκσυγχρονίστηκαν νέοι πυρηνικοί και υδροηλεκτρικοί σταθμοί και σταθμοί άνθρακα, κ.λπ.).

*Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης είναι Ενεργειακός Επιθεωρητής