Εύθυμα και σοβαρά της νύχτας της 21ης Απριλίου

Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»

Η παραμονή του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 ήταν μία ήρεμη μέρα, αλλά με πολλά και ενδιαφέροντα γεγονότα.

Εξαγγελία από ραδιοφώνου του Αβέρωφ για διπλασιασμό των αγροτικών συντάξεων, μικροδιαδήλωση μαθητών στην Κάνιγγος για χαβαλέ, κατάθεση του Μιλτιάδη Έβερτ για αστυνόμο που ύβρισε τον Καραμανλή, η αμερικανική πρεσβεία αμέριμνη ανακοίνωνε ότι μεθαύριο περνά από την Αθήνα ο Νίξον, και μία ομάδα 17 αξιωματικών συνεδρίαζε στο σπίτι του ταξίαρχου Παττακού για το πώς θ’ αρπάξει την εξουσία.

Σταχυολογώ ορισμένα γεγονότα. Άλλα σοβαρά, άλλα εύθυμα και ευτράπελα:

Στα δικαστήρια στο Αρσάκειο, εκδικαζόταν έως τα μεσάνυχτα η υπόθεση του «Μνημονίου» με κατηγορούμενο τον εκδότη της «Ελευθερίας» Πάνο Κόκκα.

Την ώρα εκείνη, οι δικηγόροι του Κόκκα, Λυκουρέζος και Στεφανάκης, έθεσαν θέμα κλήτευσης για το πρωί της επομένης, του πρωθυπουργού Παναγιώτη Κανελλόπουλου.

Κόντευε 2 το πρωί, όταν μπήκε στην αίθουσα ο αρχηγός της Αστυνομίας Εμμ. Αρχοντουλάκης. Παρέδωσε ένα σημείωμα στον πρόεδρο και αποχώρησε βιαστικά.

Αμέσως ο πρόεδρος διακόπτει τη συνεδρίαση επ’ αόριστον!

Εκείνη τη στιγμή, καταφθάνει ασθμαίνων στην αίθουσα ο δημοσιογράφος της «Ακροπόλεως» Γιώργος Παπαχριστοφίλου και αναγγέλλει: «Βγήκαν άρματα στους δρόμους». Το αίμα όλων πάγωσε! «Γιάννη», λέει στον Βούλτεψη, «φύγε, πήγαινε να κρυφτείς!».

Μετά έσπευσε στην «Ακρόπολη», και πριν κοπούν οι γραμμές τηλεφώνησε στους Αλέκο Μπαλτατζή, Β. Ιλαντζή, Γιώργο Λεβεντογιάννη, Γ. Βότση, Τάσο Δήμου, Δημ. Σαπρανίδη, Στράτο Χαραλαμπόπουλο και άλλους συναδέλφους και πολιτικούς, να κρυφτούν «γιατί γίνονται συλλήψεις».

Το στέλεχος της ΕΔΑ Τ. Δήμου καθώς έφευγε, είδε τους χωροφύλακες να πλησιάζουν και να κτυπούν την πόρτα του σπιτιού του και έτρεξε να κρυφτεί.…

Νταγιάν και Μίκης

Μόλις εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, έκλεισε το Αεροδρόμιο Ελληνικού και ένα αεροπλάνο της «Ελ Αλ» από Βιέννη προς Τελ Αβίβ, καθηλώθηκε.

Επιβάτης του και ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Μοσέ Νταγιάν με τη μουσικό κόρη του, που προσπαθούσαν να μάθουν τι συμβαίνει.

Η κόρη του γνώριζε τον Μίκη Θεοδωράκη, πήραν ταξί για να τον επισκεφθούν, αλλά εκείνος, ειδοποιημένος, κρυβόταν.

Ο ταξιτζής τούς πήγε κατόπιν στα γραφεία της εφημερίδας «Τα Νέα» για να μάθουν εκεί τι συμβαίνει.

Ο θυρωρός οδηγεί τον Νταγιάν στο γραφείο του αρχισυντάκτη Χρήστου Πασαλάρη. «Ξαφνικά, βλέπω», μου είχε πει σε συνέντευξή του ο Χ. Πασαλάρης, «να ξεπροβάλει ένας μονόφθαλμος χαμογελαστός άνδρας, τον οποίο αναγνώρισα αμέσως.

Ήταν ο Νταγιάν με μία αρμαθιά κουλούρια περασμένα στο χέρι του, θεονήστικος. Μου είπαν την περιπέτειά τους και τους ενημέρωσα τι είχε συμβεί…».

Η… φρουτιέρα 

Η εκλογή του αρχηγού της χούντας έγινε στο σπίτι του Παττακού, κοντά στη Λεόντειο Σχολή στα Άνω Πατήσια, με… δημοκρατικές διαδικασίες, μυστική ψηφοφορία, χωρίς βία ή νοθεία. Στο μικρό σαλονάκι βρίσκονταν οι 17 της «Επαναστατικής Επιτροπής».

Ο Παττακός έκοψε από ένα μπλοκ 17 χαρτάκια, τα μοίρασε σ’ όλους να γράψουν το όνομα του αρχηγού. Ως κάλπη χρησιμοποιήθηκε μία… φρουτιέρα! Χρέη ψηφολέκτη έκανε ο νεότερος σε ηλικία, ο Δημήτρης Ιωαννίδης. Μετά την καταμέτρηση βρέθηκαν: 16 ψηφοδέλτια με το όνομα «Παπαδόπουλος» και ένα λευκό!

Αναρωτήθηκαν όλοι ποιος ψήφισε λευκό. Ουδείς γνώριζε, παρά μόνο ο Παττακός. Σε συνέντευξή του, μου είχε αποκαλύψει ότι το λευκό ήταν του Παπαδόπουλου! Τον ρώτησα γιατί το έκανε. «Προφανώς για να δει τις αντιδράσεις τους…», απάντησε.

Στο Πεντάγωνο

Ο πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, μετά τη σύλληψη στο σπίτι του στο Κολωνάκι, μπροστά στο δημοσιογράφο Δημήτρη Ρίζο που του έφερνε εκείνη την ώρα τη δακτυλογραφημένη ομιλία που θα εκφωνούσε το πρωί της επομένης στον Πειραιά, οδηγήθηκε στο Πεντάγωνο χωρίς να γνωρίζει τι συμβαίνει.

Εκεί αντίκρισε τον υπαρχηγό του ΓΕΣ στρατηγό Διονύση Αρμπούζη να κάθεται σε έναν ξύλινο πάγκο. Με την εντύπωση ότι αυτός είναι ο αρχηγός του κινήματος και γεμάτος θυμό, άρχισε να επιπλήττει τον στρατηγό και να τον απειλεί!

«Για όνομα του Θεού, κύριε πρόεδρε, τι είναι αυτά που λέτε; Κι εγώ κρατούμενος είμαι εδώ, όπως κι εσείς…», είπε κάπως θυμωμένα ο Αρμπούζης…

Και ένας… 4χρονος

Χωροφυλακή και Αστυνομία, σύμφωνα με το σχέδιο «Προμηθεύς», ξεκίνησαν γιγαντιαία επιχείρηση σύλληψης των καταγεγραμμένων 6.135 επικίνδυνων κομμουνιστών και πολιτικών.

Ο αξιωματικός Ασφαλείας Ιωάννης Τοπαλίδης (χωριανός μου από τα Κομνηνά Ξάνθης), μου αφηγήθηκε ένα περιστατικό που συνέβη στη Θεσσαλονίκη.

«Οι χωροφύλακες χτύπησαν την πόρτα για να συλλάβουν έναν “επικίνδυνο κομμουνιστή” στο Κορδελιό. Άνοιξε μια γυναίκα. Της είπαν ότι τον θέλουν. “Μα, τι τον θέλετε, κοιμάται, δεν μπορώ τέτοια ώρα να το ξυπνήσω…” είπε η γυναίκα. “Πρέπει να έρθει στην Ασφάλεια. Θα τον ξυπνήσω εγώ”, είπε ο ενωμοτάρχης. Μόλις μπήκε στο μικρό δωματιάκι δεν είδε κανέναν παρά μόνο ένα μικρό αγοράκι τεσσάρων ετών να κοιμάται. “Νάτος, κοιμάται”, επανέλαβε η γυναίκα. “Δεν είναι δυνατόν, εγώ ψάχνω πρόσωπο ηλικίας 57 ετών!” είπε απορημένος. “Ο πεθερός μου ήταν”, είπε η γυναίκα. “Πέθανε πριν από ένα χρόνο!..”».