Το τραγικό τέλος του Γεωργίου Βιζυηνού

Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»

Την άνοιξη του 1896 (15 Απριλίου), έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 47 ετών, ύστερα από εγκλεισμό επί μία τετραετία στο «Δρομοκαΐτειο» ψυχιατρείο, ο συγγραφέας και ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός (Γεώργιος Σύρμας).

Λίγο καιρό πριν, παραμονές Χριστουγέννων του 1895, ένας δημοσιογράφος είχε επισκεφθεί τον ξεχασμένο απ’ όλους μεγάλο λογοτέχνη, για να του δώσει λίγη χαρά, γιορτινές ημέρες που ήταν…

«Ερράγησεν η ψυχή μου και δάκρυα επλημμύρρησαν τους οφθαλμούς μου, μόλις είδον εις μίαν γωνίαν, εξηπλωμένον επί κλιντήρος (σ.σ.: πολυθρόνας) και ατενώς προσβλέποντα εις το κενόν με μίαν άφατον μελαγχολίαν διαχεομένην επί του προσώπου τον Γεώργιον Βιζυηνόν».

Έτσι άρχισε το ρεπορτάζ του. Σε λίγες γραμμές έδωσε την σκληρή εικόνα της κατάστασης που βρισκόταν και πέρασε τα τελευταία του χρόνια «εις εξοχικήν υγιειονοτάτην, έλαττον ώρας απέχουσα των Αθηνών, κείται επί της αμαξωτής οδού Ελευσίνος, πλησίον του Δαφνίου, και λειτουργεί ανελλιπώς από της 1ης Οκτωβρίου 1889».

Είναι το ίδρυμα που έφτιαξε ο Χιώτης μεγαλέμπορος Ζωρζής Δρομοκαΐτης και στο οποίο «φιλοξενήθηκαν» προσωπικότητες των Γραμμάτων, όπως ο Μιχαήλ Μητσάκης, ο Άριστος Καμπάνης, ο Γεράσιμος Βώκος και άλλοι.

Η τρέλα στον άνθρωπο είναι η συνηθισμένη του κατάσταση, χωρίς τον έλεγχο… Ο Βιζυηνός, όταν το δρολάπι της αρρώστιας είχε φαρμακώσει το αίμα του και τσακίσει τα τελευταία φράγματα του ελέγχου, άφησε ακούσια την ψυχή του να παραδοθεί ανεμπόδιστα στο παραλήρημά της…

Καθηγητής της Ρυθμικής και Δραματολογίας, στα 40 του, το 1890, ερωτεύεται τη 16χρονη μαθήτριά του Μπετίνα Φραβασίλη, «το ξανθό και γαλανό και ουράνιο φως του».

Ο άτυχος αυτός έρωτας στάθηκε μοιραίος αφού τον οδήγησε στην ψυχασθένεια και στον εγκλεισμό του στο «Δρομοκαΐτειο», όπου θα γράψει γι’ αυτήν: «Μέσ᾿ στα στήθια η συμφορά, σαν το κύμα πλημμυρά, σέρνω το βαρύ μου βήμα σ᾿ ένα μνήμα!».

Ο Βιζυηνός γεννήθηκε στη Βιζύη της Θράκης το 1849. Σε ηλικία δέκα ετών οι γονείς του τον έδωσαν σε συγγενή τους ράφτη στην Κωνσταντινούπολη, για να μάθει την τέχνη.

Ο συγγενής πέθανε, και ένας συντοπίτης του τον έστειλε στον συγγενή του μητροπολίτη Κύπρου. Τον έκαναν ψάλτη, του φόρεσαν ράσο και έμαθε γράμματα δουλεύοντας ως παιδονόμος.

Μία ημέρα τον τσάκωσαν να κρεμιέται από το παράθυρο της κάμαράς του μ’ ένα σχοινί και να ξενυχτάει κάτω από το αντικρινό σπίτι, όπου μία ξανθή μαυρομάτα κοπελίτσα τον είχε γοητεύσει.

Τότε ο «γέροντάς» του τον έβαλε 40 ημέρες αυστηρή νηστεία (ξερό ψωμί και νεράκι) και 150 μετάνοιες την ημέρα. Από το σχολείο της Κύπρου βρέθηκε στη Σχολή της Χάλκης, με καθηγητή τον τυφλό ποιητή, τον σοφό Ηλία Τανταλίδη. Από εκεί και έπειτα, όλα εξελίχθηκαν ομαλά για τον ανήσυχο Γεώργιο Βιζυηνό. «Οι τριγμοί στας φρένας» εμφανίστηκαν αργότερα…

Στον δημοσιογράφο υποσχέθηκε, «τώρα που ανέλαβεν την διεύθυνσιν της “Εστίας” ο Ξενόπουλος, ο Γρηγόρης ο κακομοίρης… θα του κάμω κανένα καλό ποίημα, όταν εβγώ απ’ εδώ μέσα, να το δημοσιεύσει, όπως τον “Μοσκώβ Σελήμ μου”. Το ζήτημα είναι να πεισθή ο βασιλεύς, ότι τα 700 εκείνα εκατομμύρια δεν θα τα δώσω εις τον Δηλιγιάννην…».

Όσο για τις σκηνές και τις εικόνες που περιγράφει ο δημοσιογράφος, είναι συγκλονιστικές.

«Ο συγγραφέας των σπουδαιοτάτων έργων “Το αμάρτημα της μητρός μου” και “Ποίος ο φονεύς του αδελφού μου”, μιλά ασυνάρτητα, αναφέρεται σε φανταστικές συναντήσεις του με τον Βασιλέα Γεώργιο Α’, του υπόσχεται ότι δεν πρόκειται να δώση τα εκατομμύρια που έχει, στον πολιτικό αντίπαλό του Τρικούπη, τον Δηλιγιάννη και απαγγέλει ένα ωραίο του ποίημα, την “Μαργαρώ”, με τα κατάμαυρα μάτια του να σπινθηροβολούν και μετά να χάνουν την ζωντάνια τους! Η διάνοιά του θολούται και τα μάτια του ξαναπαίρνουν την χαύνουσα έκφρασιν και να αρχίζη να γελά…».

«Ηγέρθην να αναχωρήσω. Μου είπε, “μου κάμνετε την χάριν να προσφέρετε τους χαιρετισμούς μου, εις τον Παλαμάν και τον Δροσίνην”».

Ο δημοσιογράφος ρώτησε τον γιατρό αν υπάρχει ελπίδα ιάσεως. «Δυστυχώς ουδεμία», απάντησε. Πάσχει εκ προϊούσης γενικής παραλύσεως και η νόσος του ευρίσκεται εις το τελευταίον της στάδιον…».

Ο Γεώργιος Βιζυηνός, διαισθανόμενος το τέλος του, ζήτησε και ήρθε ιερέας από τη Μονή Δαφνίου να τον μεταλάβει. Εγκατέλειψε τα εγκόσμια, αλλά τα κείμενά του παραμένουν αθάνατα.