Ρεπορτάζ vradini.gr: Κραυγή αγωνίας από τους ανθρώπους του θεάτρου εν μέσω πανδημίας

Πολλοί είναι οι κλάδοι οι οποίοι έχουν πληγεί από τον περασμένο Μάρτιο λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, με το θέατρο να είναι ίσως ο πιο σοβαρά πληττόμενος.

Με εξαίρεση λίγες μέρες τον Οκτώβριο, τα κλειστά θέατρα ουσιαστικά παραμένουν κλειστά από τον περασμένο Μάρτιο, όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα μέτρα για την αντιμετώπιση του ιού.

Το μέλλον του χώρου είναι εξαιρετικά αβέβαιο και οι άνθρωποι του θεάτρου βρίσκονται σε απόγνωση με την κατάσταση που επικρατεί. Όχι μόνο ζητούν τη λήψη ουσιαστικότερων μέτρων στήριξης του πολιτισμού προκειμένου να σταθούν στα πόδια τους, αλλά τους λείπει και ο λόγος ύπαρξής τους: Το ίδιο το σανίδι.

Ωστόσο, παρά τις αντιξοότητες, διατηρούν την αισιοδοξία τους πως το θέατρο θα επιβιώσει και από αυτήν τη μεγάλη περιπέτεια.

Μιλώντας αποκλειστικά στο vradini.gr, οι Θάλεια Ματίκα, Τάσος Ιορδανίδης, Δημήτρης Καρατζιάς και Γιάννης Νιάρρος, μιλούν μεταξύ άλλων για την κατάσταση η οποία επικρατεί στο θέατρο εν μέσω πανδημίας, παίρνουν θέση για τα μέτρα στήριξης της πολιτείας σχετικά με τον πολιτισμό και εκφράζουν την άποψή τους για το διαδικτυακό θέατρο.

Πώς βιώνει την πανδημία το ελληνικό θέατρο; Ποιες οι επιπτώσεις;

Θάλεια Ματίκα: Τα θέατρα ουσιαστικά παραμένουν κλειστά από τον περασμένο Μάρτιο. Άνοιξαν λίγο το καλοκαίρι τα θερινά και τον Οκτώβριο τα χειμερινά, ωστόσο στη συνέχεια ξανάκλεισαν. Είναι μία όχι απλώς δύσκολη, αλλά πρωτόγνωρη περίοδος για το ελληνικό θέατρο. Πάρα πολλές ειδικότητες είναι στο δρόμο (ηθοποιοί, σκηνοθέτες, τεχνικοί θεάτρου, υπάλληλοι θεάτρου, ενδυματολόγοι, σκηνογράφοι). Πιστεύω ότι οι συνέπειες θα φανούν το επόμενο διάστημα και θα είναι καταστροφικές. Αρκετά θέατρα θα κλείσουν, άνθρωποι είναι ανεπάγγελτοι αυτήν τη στιγμή και ο μόνος τρόπος για να στηριχθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι η πολιτεία.

Τάσος Ιορδανίδης: Όπως γενικότερα η κοινωνία η ελληνική, πόσο μάλλον τα θέατρα που είναι κλειστά από τον Μάρτιο βιώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση, η οποία δεν ξέρουμε τι απόνερα θα αφήσει. Ουσιαστικά, θεατρική παραγωγή έχει να γίνει από τον Μάρτιο, με κάποιες εξαιρέσεις που σημειώθηκαν το καλοκαίρι στα θερινά θέατρα και τον Οκτώβριο στα χειμερινά, αλλά και πάλι σε πολύ περιορισμένο βαθμό. Είναι μία κατάσταση την οποία η πολιτεία πρέπει να την κοιτάξει και να βρει λύσεις.

Δημήτρης Καρατζιάς: Τα θέατρα αποτελούν τον κλάδο που έχει «χτυπηθεί» περισσότερο από όλους. Είναι τα μόνα που, αν εξαιρέσουμε τις δύο εβδομάδες που ανοίξαμε τον Οκτώβρη, από τις 12 Μαρτίου παραμένουν κλειστά. Πώς βιώνουμε την πανδημία; Τραγικά. Τόσους μήνες πληρώνουμε το 60% του ενοικίου και όλα τα υπόλοιπα, δηλαδή τα έξοδα που έχει ένας χώρος, ακόμη κι όταν παραμένει κλειστός. Δεν φτάνει που δεν έχουμε έσοδα, παραμένουν και τα έξοδα, τα οποία είναι πάρα πολύ μεγάλα.

Γιάννης Νιάρρος: Το θέατρο έχει επηρεαστεί από την πανδημία γιατί έχουν επηρεαστεί οι άνθρωποί του. Έχουμε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα, οπότε κατ’ επέκταση υπάρχει το πρώτο πρακτικό τεχνικό πρόβλημα για τον βιοπορισμό των ανθρώπων. Σε δεύτερο επίπεδο έχει δημιουργηθεί μια φοβία στον κόσμο, ακόμα και αν ανοίξουμε, με όποια πληρότητα κι αν ανοίξουμε. Υπάρχει το αίσθημα από τους ηθοποιούς και τους ανθρώπους του θεάτρου ότι πάει στράφι η τρέχουσα χρονιά, ίσως και η επόμενη, γιατί η κουλτούρα τώρα έχει αλλάξει. Για παράδειγμα, τώρα υπάρχει το live streaming που βγήκε στην επιφάνεια, το οποίο εμένα δεν μου αρέσει καθόλου, καθώς δεν μπορεί να αποδώσει σε καμία περίπτωση την έννοια και την τελετουργία του θεάτρου. Ο κόσμος που δεν έχει άμεση σχέση με το θέατρο, θεωρεί ότι μπορεί να τον γεμίσει το live streaming, κάτι το οποίο για μένα είναι πάρα πολύ τρομακτικό. Στο ζωντανό θέατρο υπάρχει άμεση επικοινωνία και αλληλεπίδραση του ηθοποιού με τον θεατή. Το live streaming είναι σαν να κάνεις ερωτική εξομολόγηση από κινητό. Δεν υπάρχουν οι ανάσες, ούτε το βλέμμα. Η αμηχανία είναι το «κλειδί» στο ζωντανό θέατρο, προκειμένου να περάσει κάτι πιο ατόφιο στον θεατή.

Θάλεια Ματίκα

Πώς χαρακτηρίζετε τα μέτρα στήριξης της πολιτείας;

Θ.Μ.: Δεν τα έχω δει ακόμη για να τα χαρακτηρίσω. Δεν έχει ανακοινωθεί τίποτα όσον αφορά το θέατρο σαν θέατρο. Έχουν ανακοινωθεί κάποια μέτρα για αυτούς που είχαν ενεργές συμβάσεις ώστε να πάρουν κάποια επιδόματα, αλλά για όλες τις υπόλοιπες ειδικότητες δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη μέτρα για να δούμε τι θα γίνει.

Τ.Ι.: Έχουν ανακοινωθεί κάποια μέτρα, τα οποία πρέπει να μετουσιωθούν σε πράξη. Είμαστε εν αναμονή της πραγμάτωσής τους. Υπάρχουν παράμετροι οι οποίες μπαίνουν στις κοινές υπουργικές αποφάσεις (ΚΥΑ). Περιμένουμε για να τις κρίνουμε.

Δ.Κ.: Ελλιπέστατα. Δηλαδή, αν εξαιρέσουμε το επίδομα της κενής θέσης που έχει δοθεί σε λίγα θέατρα, από κει και πέρα έχουν δοθεί κάποια χρήματα σε μερικούς ηθοποιούς που έτυχε να είναι σε παράσταση όταν έκλεισαν τα θέατρα. Όλοι οι υπόλοιποι ακόμη δεν έχουν πάρει τίποτα. Ένα ακόμη μέτρο είναι και η Επιστρεπτέα Προκαταβολή, αλλά ακόμα και αυτή ουσιαστικά είναι δάνειο, το οποίο θα αναγκαστούμε από το 2021 να το δίνουμε πίσω. Κάτι που σημαίνει ότι θα διογκωθούν κατά πολύ τα χρέη μας. Παράλληλα, είναι τραγική η κατάσταση εκείνων που έχουν θέατρα ή διαχειρίζονται κάποιο θεατρικό χώρο μέσα στην πανδημία. Είμαστε τόσους μήνες κλειστά χωρίς ουσιαστικά καθόλου μα καθόλου έσοδα, μόνο με έξοδα.

Γ.Ν.: Ανύπαρκτα. Διακρίνω μια προχειρότητα. Ο καλλιτέχνης έχει αυτήν την περίεργη ιδιότητα ότι του αρέσει πάρα πολύ αυτό που κάνει σε αντίθεση με πολλά άλλα επαγγέλματα. Στο λίκνο αυτού του γεγονότος, πολλοί λένε ότι ο ηθοποιός θα βρει τρόπο να επιβιώσει. Αλλά εννοείται δεν είναι έτσι. Η πολιτεία, όμως, αν μας κοστολογεί ως επάγγελμα, πρέπει για αρχή να μας σέβεται. Δεν μας έχουν πει από την αρχή τι μέλλεται να συμβεί για να πάρουμε και εμείς τα μέτρα μας. Τα δεδομένα αλλάζουν κάθε λίγο και λιγάκι και αυτό είναι ψυχοφθόρο. Πιστεύω ότι θα μπορούσε να γίνει ένας πολύ καλύτερος σχεδιασμός. Αντίθετα, βλέπω σπασμωδικές κινήσεις. Έχω απογοητευθεί πάρα πολύ. Εμείς θέλουμε να προσφέρουμε και προσφέρουμε στην κοινωνία με την τέχνη μας, χωρίς η πολιτεία να μας το ανταποδίδει.

Τάσος Ιορδανίδης

Είστε αισιόδοξοι για το μέλλον του χώρου;

Θ.Μ.: Όχι. Ο χώρος αυτός έχει πληγεί ανεπανόρθωτα πάρα πολλά χρόνια τώρα. Ήταν πάντα ένας δύσκολος χώρος και πάντα στην Ελλάδα οι τέχνες δεν είχαν κανένα ουσιαστικό στήριγμα από την πολιτεία. Τώρα πιστεύω ότι ο χώρος βρίσκεται στο χειρότερό του σημείο, οπότε δεν γίνεται να είσαι αισιόδοξος.

Τ.Ι.: Όπως οι περισσότεροι κλάδοι, έτσι και εμείς που είμαστε ο πιο βαριά πληττόμενος κλάδος, είμαι σίγουρος ότι θα αντιμετωπίσουμε τεράστιο πρόβλημα. Αλλά δεν πρέπει να το βάζουμε κάτω και πρέπει να ερευνήσουμε αυτά τα ερεθίσματα τα οποία έχουν προκύψει από όλες αυτές τις πρωτόγνωρες καταστάσεις πώς θα τα εκμεταλλευτούμε δημιουργικά. Οπότε διατηρώ μια αισιοδοξία όσον αφορά το αμιγώς καλλιτεχνικό, πνευματικό και δημιουργικό κομμάτι.

Δ.Κ.: Όχι, για το χώρο του θεάτρου δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος. Το 2021 θα φανεί το πόσο μεγάλο πρόβλημα έχει ο χώρος και πόσοι από εμάς θα μπορέσουμε να κρατήσουμε τους χώρους και να κρατηθούμε.

Γ.Ν.: Για το μέλλον του θεάτρου ως χώρο ποτέ δεν ήμουν αισιόδοξος. Προσπαθώ να μένω στην ουσία που είναι οι άνθρωποι του θεάτρου και σκέφτομαι: «Θα είναι λειτουργικοί μετά από αυτήν την περιπέτεια;». Η απάντηση είναι «ναι» χωρίς δεύτερη σκέψη, γιατί αυτοί που θα παραμείνουν και θα συνεχίσουν να κάνουν αυτό το επάγγελμα είναι είτε άνθρωποι που αγαπάνε πάρα πολύ αυτό που κάνουν, είτε άνθρωποι που έχουν πόρους να ζήσουν από αλλού.

Δημήτρης Καρατζιάς

Θα μπορούσαν οι παραστάσεις να γίνουν αυτήν την περίοδο μέσω διαδικτύου;

Θ.Μ.: Το ίντερνετ δεν είναι παράσταση, αλλά απομίμηση παράστασης. Βλέπεις κάτι το οποίο πρέπει να είναι ζωντανό και είναι βιντεοσκοπημένο. Οι παραστατικές τέχνες οφείλουν να είναι ζωντανές και να έχουν κοινό.

Τ.Ι.: Προσωπικά είμαι αντίθετος όσον αφορά το θέατρο διαδικτύου. Θεωρώ ότι έχει μια μαγεία η συγκεκριμένη παραστατική τέχνη γιατί είναι σε άμεση σχέση με τον θεατή, με τις ζωντανές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους ηθοποιούς και μεταξύ τους, αλλά και με το κοινό. Έτσι όπως έχει η κατάσταση, από το να αποστασιοποιηθεί πλήρως το κοινό με την τέχνη του θεάτρου, νομίζω ότι είναι ως έναν βαθμό θεμιτό.

Δ.Κ.: Δεν έχει καμία σχέση το θέατρο το οποίο είναι στο ίντερνετ από εκείνο που ξέρουμε. Ελάχιστοι είναι αυτοί που το παρακολουθούν οπότε δεν νομίζω ότι θα μπορούσε και δεν θα έμπαινε εύκολα ο κόσμος σε μια διαδικασία να κάθεται να δει παραστάσεις. Παράλληλα, πώς θα πληρωνόταν όλος αυτός ο κόσμος που θα δούλευε για μια παράσταση διαδικτυακή; Δεν είναι το ζήτημα να κάνουμε παραστάσεις μόνο για εμάς, για το κέφι μας. Θα πρέπει όλος αυτός ο κόσμος να μπορέσει να πληρωθεί και να ζήσει από τη δουλειά του. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο από το θέατρο όταν είναι ζωντανό, αλλιώς θα πρέπει να κάνουμε ταινίες ή κάτι άλλο. Σίγουρα όχι θέατρο μέσω διαδικτύου.

Γ.Ν.: Η συγκεκριμένη επιλογή, καθώς έχουμε πάει προς τα εκεί, είναι λόγω παραγωγών, λόγω του να κάνουμε κάτι για να μην πεινάσουμε. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι αχρείαστο ή λάθος. Αλλά δεν μπορούμε να αρνηθούμε το ότι έχει άμεση επίδραση στο πώς αντιλαμβάνεται ο κόσμος το θέατρο. Τεχνικά είναι ωραίο που έχουμε αυτό το μέσο, αλλά αν να μου πει κάποιος να κάνω πρόβα για live streaming, τότε κάτω από τη μισή απόλαυση θα πάρω εγώ σαν ηθοποιός και κάτω από τη μισή απόλαυση θα πάρει και το κοινό. Το ζωντανό είναι η πεμπτουσία της τέχνης. Όπως είπα και πριν, δεν μου αρέσει καθόλου αυτή η διαδικασία, αλλά ταυτόχρονα εννοείται ότι δουλεύει κόσμος και δεν γίνεται να γίνει αλλιώς αυτήν τη στιγμή. Ωστόσο, με τίποτα δεν μπορώ να δω έτσι το μέλλον του θεάτρου και με τρομάζει αυτό γιατί άμα συμφέρει τους παραγωγούς, δεν ξέρω κατά πόσο θα κρατήσουν μια ηθική στάση απέναντι στην σκηνή ή θα φτιάχνουν όμορφα θέατρα τα οποία δεν θα έχουν καρέκλες και θα φτιάχνουν live streaming. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι θα γίνει αυτό.

Γιάννης Νιάρρος

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε;

Θ.Μ.: Το μόνο πράγμα που έχω να πω είναι ότι η πολιτεία οφείλει να βοηθήσει τους πληττόμενους κλάδους και μέσα σε αυτούς είναι και ο πολιτισμός.

Τ.Ι.: Ότι θα περάσει και αυτό. Ας εκμεταλλευτούμε όποια θετική χαραμάδα μπορεί να έχει αφήσει όλο αυτό το κύμα το οποίο μας επιτέθηκε όσο το δυνατόν πιο δημιουργικά.

Δ.Κ.: Το θέατρο έχει επιβιώσει όλα αυτά τα χρόνια, οπότε πιστεύω πως το ίδιο θα γίνει και τώρα. Δυστυχώς, αυτό που φοβάμαι είναι ότι δεν ξέρω αν θα επιβιώσουν οι άνθρωποι του θεάτρου. Το κράτος θα πρέπει να μεριμνήσει και για όλους εμάς που έχουμε θέατρα για να μπορέσουμε να κρατηθούμε εμείς και να ανοίξουμε μέσα στην επόμενη χρονιά. Μετά, εμείς να δώσουμε θέσεις εργασίας, να κρατήσουμε εργαζομένους για να μπορέσουμε να επιστρέψει το θέατρο εκεί που πρέπει ή τουλάχιστον εκεί που μας άφησε.

Γ.Ν.: Βρισκόμαστε όλοι οι καλλιτέχνες μαζί σε αυτό. Η ιδιότητα του ηθοποιού και του μουσικού έχουν χαθεί. Όταν τα πράγματα φτιάξουν και τα θέατρα ανοίξουν, ελάτε να μας δείτε. Αυτό είναι το μήνυμα που θέλω να στείλω στον κόσμο. Δεν είναι πιο επικίνδυνο το θέατρο από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Μου έχει λείψει απίστευτα η σκηνή και ανυπομονώ να επιστρέψω στο σανίδι.

Who is who:

· Η Θάλεια Ματίκα έχει διαγράψει τη δική της ξεχωριστή πορεία στον χώρο της υποκριτικής, με αμέτρητες εμφανίσεις σε θέατρο, τηλεόραση και κινηματογράφο. Ευρέως γνωστή έγινε την περίοδο 2003 – 2004 με τη συμμετοχή της στην τηλεοπτική σειρά του Χριστόφορου Παπακαλιάτη «Κλείσε τα Μάτια» (τηλεοπτικός σταθμός Mega). Σταθμός στην καριέρα της αποτέλεσε ο ρόλος της στη σειρά του Μανούσου Μανουσάκη «Μη μου λες αντίο», στο ρόλο της Χριστίνας, μιας όμορφης φοιτήτριας στην περιοχή της Κομοτηνής η οποία ερωτεύεται παράφορα τον Μουράτ, μουσουλμάνο από την Κομοτηνή και αναπτύσσουν μια θυελλώδη σχέση, χωρίς εκείνη να γνωρίζει την πραγματική του ταυτότητα. Έκτοτε εμφανίζεται σταθερά σε τηλεοπτικές σειρές και θεατρικές παραστάσεις.

Με τη συμμετοχή της στην ταινία μικρού μήκους “Μικρός Ινδιάνος” του Σταύρου Στάγκου κέρδισε το Βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Δράμας. Παράλληλα, για την ερμηνεία της στην παράσταση «Δύο Γυναίκες χορεύουν» βραβεύτηκε με την «Τιμητική διάκριση διεθνούς ρεπερτορίου» στα Βραβεία Κουν της Ένωσης Κριτικών για το 2014. Πριν τη λήψη των μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού, είχε σκηνοθετήσει τη θεατρική παράσταση «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του», ενώ την απολαμβάνουμε και στην τηλεοπτική σειρά του ΣΚΑΪ «8 λέξεις».

· Ο Τάσος Ιορδανίδης είναι κυρίως θεατρικός ηθοποιός, έχοντας συμμετάσχει σε αμέτρητες θεατρικές επιτυχίες όπως «Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην», «Έγκλημα και τιμωρία», «Άμλετ», «Ωχ! Τι κόσμος γιαγιά» κ.α. . Στις σκηνοθετικές του απόπειρες, ιδιαίτερα αξιοσημείωτη ήταν η παράσταση «Δύο γυναίκες χορεύουν» του Καταλανού Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ Ζουρνέ, με τις Χρυσούλα Διαβάτη και Θάλεια Ματίκα, που ανέβηκε για δύο συνεχείς θεατρικές περιόδους στο θέατρο Ιλίσια Βολανάκης, δημιουργώντας μία από τις μεγαλύτερες καλλιτεχνικές και εμπορικές επιτυχίες στο ελληνικό θέατρο τα τελευταία χρόνια.

Στο σινεμά έχει συμμετάσχει στην ταινία «Αν» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, ενώ στην τηλεόραση έχει συμμετάσχει επιλεκτικά σε αρκετές τηλεοπτικές σειρές, όπως: «Γιούγκερμαν» (ΑΝΤ1), Λίτσα.com (AΝΤ1), «Ηρωΐδες» (Mega) κ.ά. . Πριν το κλείσιμο των θεάτρων πρωταγωνιστούσε στις θεατρικές παραστάσεις «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του» και «Πατέρας». Για τη δεύτερη του απονεμήθηκε για την ερμηνεία του το ειδικό βραβείο «Πέτρος Φυσσούν». Το περασμένο καλοκαίρι ανέλαβε το τιμόνι του ιστορικού θεάτρου Άλφα για τα επόμενα χρόνια. Τέλος, σύντομα θα τον απολαύσουμε στην τηλεοπτική σειρά του ΣΚΑΪ, «8 λέξεις».

· Ο Δημήτρης Καρατζιάς είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης και συνιδρυτής του Πολυχώρου Vault, τον οποίο μαζί με τον Μάνο Αντωνιάδη, κατάφεραν να τον καθιερώσουν ως ένα από τα πιο αξιόλογα καλλιτεχνικά στέκια της Αθήνας.

Οι δυο τους θέλουν να ανεβάζουν προσεκτικά επιλεγμένες παραστάσεις, οι οποίες να περνάνε σημαντικά κοινωνικά μηνύματα στο κοινό, κάνοντας το να σκέπτεται και να προβληματίζεται με τα όσα συμβαίνουν.

Πριν το κλείσιμο των θεάτρων, πρωταγωνιστούσε στην παράσταση «Ο Άνθρωπος Ελέφαντας», το πολυβραβευμένο έργο για τη ζωή του Τζον Μέρικ, ενός παραμορφωμένου άνδρα που έζησε στο Λονδίνο του 1880.

· Ο 29χρονος Γιάννης Νιάρρος αποτελεί έναν από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς του, αν όχι τον πιο ταλαντούχο. Το ευρύ κοινό τον γνώρισε το 2016, μέσα από τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στην ταινία του Τάσου Μπουλμέτη «Ο Νοτιάς», για τον οποίο έλαβε διθυραμβικές κριτικές. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, συνεργάστηκε με τη Σοφία Βγενοπούλου στο «Τρένο» (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών).

Σημαντικές υπήρξαν οι συνεργασίες που έκανε στο «Μεσοπέλαγα» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, στη «Δυτική Αποβάθρα» και στο «Έγκλημα και Τιμωρία» στο Εθνικό Θέατρο, καθώς και στην «Πενθεσίλεια» στο Bios. Κινηματογραφικά, εκτός από τον Τάσο Μπουλμέτη, έχει συνεργαστεί και με τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο στην ταινία «Ο Εχθρός μου».

Το 2018 τιμήθηκε με το θεατρικό βραβείο «Δημήτρης Χορν» για την ερμηνεία του στην παράσταση «Στέλλα κοιμήσου» (2017).

Πριν το κλείσιμο των θεάτρων, πρωταγωνιστούσε στην παράσταση «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα» στο θέατρο «Τζένη Καρέζη», μια γλυκόπικρη ιστορία για τον αυτισμό, την εφηβεία, τις διαλυμένες οικογένειες και τα μαθηματικά, εμπνευσμένη από το πολυβραβευμένο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μαρκ Χάντον.