Συμφωνία των Πρεσπών: Τρία χρόνια από την υπογραφή της – Μεγάλη έρευνα του ΕΛΙΑΜΕΠ

Τρία χρόνια μετά την υπογραφή της, η Συμφωνία των Πρεσπών συνεχίζει να αποτελεί ένα ευαίσθητο θέμα για πολλούς στη Βόρεια Μακεδονία. Ενόψει της επετείου της υπογραφής της Συμφωνίας των Πρεσπών στις 17 Ιουνίου, το πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ σε συνεργασία με συναδέλφους τους στη Βόρεια Μακεδονία και την Αντιπροσωπεία του Ιδρύματος Konrad-Adenauer-Stiftung σε Ελλάδα και Κύπρο πραγματοποίησαν δύο παράλληλες έρευνες κοινής γνώμης σε Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία με τίτλο: «Οι Προοπτικές της Συμφωνίας των Πρεσπών – H Κοινή Γνώμη σε Βόρεια Μακεδονία και Ελλάδα».

Διαπίστωση ήταν ότι η εφαρμογή της Συμφωνίας «αγγίζει» ευαίσθητα ζητήματα, που σχετίζονται με τις εθνοτικές και εθνικές ταυτότητες και που θεωρούνται βασικοί παράγοντες δυσαρέσκειας έναντι της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Στην Ελλάδα την έρευνα συνέταξαν και επιμελήθηκαν ο Δρ. Ιωάννης Αρμακόλας, επικεφαλής του προγράμματος, Επίκουρος Καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ο Δρ. Γιώργος Σιάκας, Διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Πως αξιολογούν οι πολίτες τη συμφωνία; Πως βλέπουν πια τον συμβιβασμό, αλλά κυρίως την αλλαγή του ονόματος; Εκτιμούν πως υπάρχουν τελικά οφέλη ή όχι; Πόσο έχουν επηρεαστεί από τα επιχειρήματα εναντίον ή υπέρ της; Τι θα ήθελαν πλέον να κάνουν οι κυβερνήσεις τους; Σε ποιο βαθμό και για ποια θέματα υπάρχει ταύτιση απόψεων των δύο λαών;

Ξεχωριστό ενδιαφέρον για την περίπτωση των πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας έχουν οι απαντήσεις αναφορικά με τις επιπτώσεις του πρόσφατου αδιεξόδου, σχετικά με την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ, σε σχέση με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικά, καθ’ ό,τι διαφορετικά, είναι τα ευρήματα των σχετικών απαντήσεων για τη συμφωνία μεταξύ των σλαβικής και αλβανικής καταγωγής πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας.

Στην Ελλάδα οι περισσότεροι ερωτηθέντες εξακολουθούν να θεωρούν ότι η συμφωνία είναι εθνικά επιζήμια. Ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 53.5% εκ των ερωτηθέντων συμφωνούν με τη δήλωση ότι αν δεν είχε υπογραφεί η Συμφωνία των Πρεσπών, η Βόρεια Μακεδονία, απλώς θα αποκαλούνταν από όλους «Μακεδονία», ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι ένα 33% των ερωτώμενων θεωρούν ότι και οι δύο χώρες είχαν δίκιο σε αυτή τη διαμάχη.

Από την άλλη πλευρά, η Συμφωνία των Πρεσπών συνεχίζει να διχάζει τη κοινή γνώμη στη Βόρεια Μακεδονία. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές μεταξύ των σλαβικής καταγωγής πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας οι οποίοι εμφανίζονται βαθιά διχασμένοι στην αξιολόγηση τους σε ό,τι αφορά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Επιπρόσθετα, υπάρχει σημαντικό χάσμα στον τρόπο που αντιλαμβάνονται την Συμφωνία οι δύο μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες της χώρας. Οι αλβανικής καταγωγής ερωτώμενοι έχουν κατά συντριπτική πλειοψηφία θετικές απόψεις για την Συμφωνία των Πρεσπών, την οποία αποτιμούν μέσω μιας ρεαλιστικής οπτικής. Αντιθέτως, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτώμενους σλαβικής καταγωγής εκλαμβάνουν αρνητικά τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Η πλειοψηφία των Ελλήνων αντιτίθεται στην ιδέα του συμβιβασμού για το όνομα, αλλά το ποσοστό εκείνων που το απορρίπτουν έχει μειωθεί, ενώ το ποσοστό εκείνων που αποδέχονται την συμβιβαστική λύση έχει αυξηθεί. Παρατηρείται επίσης αλλαγή στάσης σχετικά με την ίδια τη Συμφωνία των Πρεσπών: ο αριθμός όσων αποδέχονται ότι η συμφωνία επέφερε οφέλη στην Ελλάδα φαίνεται ότι αυξάνεται.

Η πλειοψηφία, μεταξύ εκείνων που έχουν αρνητική στάση απέναντι στη συμφωνία, φαίνεται να ανησυχεί για τις διατάξεις της Συμφωνίας των Πρεσπών σχετικά με το ζήτημα της εθνότητας και της γλώσσας. Πρόκειται για εύρημα που καταδεικνύει ότι τα κύρια επιχειρήματα της τότε αντιπολίτευσης ήταν πειστικά.

Η εικόνα περιπλέκεται εξίσου όσον αφορά τα διάφορα επιχειρήματα, που έχουν προωθηθεί από τις πολιτικές δυνάμεις, που έχουν στηρίξει ή αντιταχθεί στη συμφωνία.

Η πλειοψηφία των Ελλήνων θεωρεί τη συμφωνία ως έναν επώδυνο, αλλά αναγκαίο συμβιβασμό, αλλά οι περισσότεροι ερωτηθέντες εξακολουθούν να θεωρούν ότι η συμφωνία είναι εθνικά επιζήμια.

Και ενώ η πλειοψηφία των ερωτηθέντων παραδέχεται ότι χωρίς τη Συμφωνία των Πρεσπών, σχεδόν όλοι θα αποκαλούσαν τη Βόρεια Μακεδονία ως απλά «Μακεδονία», η πλειοψηφία είναι επίσης πεπεισμένη ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί μια ακόμα πιο επωφελής συμφωνία για την Ελλάδα, αν η Αθήνα άφηνε το θέμα να διευθετηθεί στο μέλλον. Επιπλέον, ενώ το ποσοστό που θα επιθυμούσε να ακυρωθεί η συμφωνία είναι χαμηλό, η σχετική πλειοψηφία των ερωτηθέντων θα ήθελε να δει την Ελληνική κυβέρνηση να προσπαθεί να τροποποιήσει τη συμφωνία, ενώ ελάχιστα περισσότεροι από έναν στους τρεις Έλληνες επιθυμούν όντως την πλήρη εφαρμογή της.

Τέλος, με μια ελαφρώς συνωμοτική διάθεση, η πλειονότητα των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η Συμφωνία των Πρεσπών επιβλήθηκε στην Ελλάδα από ξένες δυνάμεις, ενώ οι περισσότεροι Έλληνες πιστεύουν ότι σχεδόν όλοι οι διεθνείς παράγοντες, που συμμετείχαν στις προσπάθειες διαμεσολάβησης για το ζήτημα της ονομασίας ευνόησαν στην πράξη τη πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας και εργάστηκαν κατά των ελληνικών συμφερόντων.

Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής