Ποιοι και γιατί κινδυνεύουν να «πιαστούν στο δίχτυ» της Εφορίας

 Αναδημοσίευση από τη «Βραδυνή της Κυριακής»

Ιδιαίτερα προσεκτικοί, σχολαστικοί και «προληπτικοί» στη συμπλήρωση της φορολογικής δήλωσης θα πρέπει να είναι κυρίως οι φορολογούμενοι με χαμηλά εισοδήματα, για να μην πέσουν στην παγίδα των τεκμηρίων και κληθούν να πληρώσουν έξτρα φόρο.

Πριν «πατήσουν το κουμπί» για την αποστολή της δήλωσης καλό θα είναι να υπολογίσουν με ακρίβεια τις «τεκμαρτές» και πραγματικές δαπάνες και να τις συγκρίνουν με το εισόδημα που θα δηλώσουν, για να ελέγξουν αν καλύπτει το κόστος διαβίωσής τους.

Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους προχωρώντας σε συγκεκριμένες κινήσεις, για να μη βρεθούν προ δυσάρεστων εκπλήξεων όταν λάβουν το εκκαθαριστικό διαπιστώνοντας ότι το ποσό του φόρου που έχουν χρεωθεί είναι υψηλότερο από αυτό που αναλογεί στο εισόδημά τους.

Κάθε χρόνο 1,8 εκατ. φορολογούμενοι «πιάνονται στη τσιμπίδα» των τεκμηρίων, με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων να δείχνουν ότι οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης ανέβασαν κατά 6 δισ. ευρώ το εισόδημα «φουσκώνοντας» το λογαριασμό της Εφορίας.

Ωστόσο, το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δίνει τη δυνατότητα στους φορολογούμενους να «μπλοκάρουν» πρόσθετες επιβαρύνσεις από τα τεκμήρια, συμπληρώνοντας τους ανάλογους κωδικούς στο έντυπο Ε1 ή αμφισβητώντας το τεκμαρτό εισόδημα με πραγματικά περιστατικά και στοιχεία.

Πώς υπολογίζονται τα ποσά 

Το τεκμαρτό εισόδημα προκύπτει αθροιστικά από τα περιουσιακά στοιχεία του φορολογούμενου και τα ποσά που δαπάνησε εντός του 2023.

Για παράδειγμα, για φορολογούμενο με κύρια κατοικία 100 τ.μ. και αυτοκίνητο 1.200 κυβικών εκατοστών πρώτης κυκλοφορίας το 2020, το τεκμήριο υπολογίζεται ως εξής:

– Για τα πρώτα 80 τ.μ. της κατοικίας με 40 ευρώ το τ.μ. και για τα υπόλοιπα 20 τ.μ. με 65 ευρώ το τ.μ., με το συνολικό ποσό να διαμορφώνεται σε 4.500 ευρώ.

– Για το αυτοκίνητο 4.000 ευρώ και για την ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης 3.000 ευρώ.

Συνεπώς, το τεκμαρτό εισόδημα για το συγκεκριμένο φορολογούμενο ανέρχεται σε 11.500 ευρώ, και σε περίπτωση που το εισόδημά του είναι χαμηλότερο θα φορολογηθεί για 11.500 ευρώ

Αν πέραν των παραπάνω ο φορολογούμενος κατέβαλε το 2023 για εξόφληση δανείου 5.000 ευρώ, το ποσό αυτό θα προστεθεί στα 11.500 ευρώ, και συνεπώς το εισόδημα που θα δηλώσει στην Εφορία πρέπει να είναι τουλάχιστον 16.500 ευρώ, αλλιώς θα κληθεί να πληρώσει έξτρα τεκμαρτό φόρο.

Εξαιρέσεις και απαλλαγές

Σε περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν οι φορολογούμενοι μπορούν να το αμφισβητήσουν επικαλούμενοι πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία. Τέτοια περιστατικά και στοιχεία που αναγνωρίζει η Εφορία είναι τα ακόλουθα:

– Υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία στις Ένοπλες Δυνάμεις.

– Νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική.

– Είναι άνεργοι και δικαιούνται βοήθημα ανεργίας.

– Συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης λόγω αποδεδειγμένης συμβολής στις δαπάνες αυτές των συγγενών τους, με την προϋπόθεση ότι οι τελευταίοι αυτοί έχουν εισόδημα από εμφανείς πηγές.

– Είναι ορφανοί ανήλικοι οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους.

– Είναι φυλακισμένοι.

– Προσκομίσουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανώτερης βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.

Η φορολογική νομοθεσία προβλέπει ότι τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν εφαρμόζονται για:

– Επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ. αναπήρου, που απαλλάσσεται από τα τέλη κυκλοφορίας.

– Επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ. ή της κατοικίας για αλλοδαπό προσωπικό που δεν διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα ή για τους Έλληνες που διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό και απασχολούνται αποκλειστικά σε Γραφεία επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένα στην Ελλάδα.

– Σκάφη αναψυχής μόνιμων κατοίκων εξωτερικού, ανεξάρτητα από το μήκος και αν χρησιμοποιούν ή όχι, προσωπικό.

– Αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

– Αγορά επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, ειδικά διασκευασμένων για πρόσωπα που παρουσιάζουν κινητικές αναπηρίες που υπερβαίνουν σε ποσοστό το 67%.

– Φυσικά πρόσωπα που έχουν τη φορολογική κατοικία τους στην αλλοδαπή, εφόσον δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα.

– Για τους συνταξιούχους που έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους τα τεκμήρια μειώνονται κατά 30%.

Ο χάρτης των περιουσιακών στοιχείων  

Κατοικίες. Το τεκμήριο για την κύρια κατοικία του φορολογούμενου υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά της με την ακόλουθη κλίμακα:

– Μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας το τεκμήριο είναι 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου. Το τεκμήριο προσαυξάνεται:

– Κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ.

– Κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.

– Για τις μονοκατοικίες τα παραπάνω ποσά αυξάνονται κατά 20%, ενώ για τις δευτερεύουσες κατοικίες μειώνονται κατά 50%. Σημειώνεται ότι το τεκμήριο της κατοικίας βαρύνει τους φορολογούμενους είτε είναι οι ίδιοι ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών, είτε τα νοικιάζουν, είτε τους έχουν παραχωρηθεί δωρεάν.

Αυτοκίνητα. Τα τεκμήρια διαβίωσης για τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα που κατέχουν οι φορολογούμενοι υπολογίζονται ως εξής:

Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. 4.000 ευρώ, για μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά, για άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε. προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά, και για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε. προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά. Ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου τα ποσά μειώνονται κατά 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη, και κατά 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.

Σκάφη αναψυχής. Για μηχανοκίνητα σκάφη ανοικτού τύπου ταχύπλοα και μήκους μέχρι 5 μέτρα 4.000 ευρώ, και για πάνω από 5 μέτρα το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ το μέτρο.

Για ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα ή μικτά σκάφη μέχρι και 7 μέτρα το ποσό ανέρχεται σε 12.000 ευρώ, για πάνω από 7 και μέχρι 10 μέτρα προστίθενται 3.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 10 μέτρων και μέχρι 12 μέτρα προστίθενται 7.500 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 12 μέτρων και μέχρι 15 μέτρα προστίθενται 15.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 15 μέτρων και μέχρι 18 μέτρα προστίθενται 22.500 ευρώ, για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 18 και μέχρι 22 μέτρα προστίθενται 30.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, και για σκάφη πάνω από 22 μέτρα προστίθενται 50.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέτρο μήκους.

Το τεκμήριο μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητα του σκάφους κατά 15% για πάνω από 5 και μέχρι δέκα 10 έτη από τη χρονιά που νηολογήθηκε, και κατά 30% για πάνω από 10 έτη. Τα ποσά μειώνονται κατά 50% για τα ιστιοφόρα σκάφη.

Πισίνες. Για τις εξωτερικές δεξαμενές κολύμβησης το ποσό είναι 60 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα, και 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων. Για εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης τα παραπάνω ποσά διπλασιάζονται, και για κοινόχρηστες πισίνες σε συγκροτήματα πολυκατοικιών το τεκμήριο επιμερίζεται στους ιδιοκτήτες των ακινήτων με βάση τα χιλιοστά κάθε διαμερίσματος στο οικόπεδο.

Αεροσκάφη. Για ανεμόπτερα το ποσό ανέρχεται σε 8.000 ευρώ, για αεροσκάφη με κινητήρα κοινό εσωτερικής καύσης και ελικόπτερα 65.000 ευρώ για τους 150 πρώτους ίππους ισχύος του κινητήρα τους, με προσαύξηση 500 ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους 150, και για αεροσκάφη αεριοπροωθούμενα (JET) 200 ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης.

Δίδακτρα. Τα ποσά που καταβλήθηκαν για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια

Βοηθητικό προσωπικό. Οι δαπάνες για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

Δάνεια και κάρτες. Τα ποσά για την αποπληρωμή δανείων, πιστωτικών καρτών, για δωρεές άνω των 300 ευρώ σε ιδιωτικούς φορείς, και για αγορές ακινήτων και κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 10.000 ευρώ.

Ελάχιστο κόστος διαβίωσης. Τεκμαρτή δαπάνη 3.000 ευρώ για τον άγαμο και 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

Πώς θα φορολογηθείτε με το πραγματικό εισόδημα

Οι φορολογούμενοι μπορούν να ακυρώσουν τα τεκμήρια και να φορολογηθούν με βάση το πραγματικό τους εισόδημα επικαλούμενοι:

Πραγματικά εισοδήματα που απέκτησαν το 2023, στα οποία συμπεριλαμβάνονται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, οι ειδικές ενισχύσεις, τα επιδόματα και οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες.

Χρηματικά ποσά που αποκτήθηκαν εντός του 2023 και δεν θεωρούνται εισόδημα, σύμφωνα με τις ισχύουσες φορολογικές διατάξεις. Σε αυτά ανήκουν το εφάπαξ που εισπράττεται με τη συνταξιοδότηση, οι αποζημιώσεις από ασφαλιστική εταιρεία κ.ά.

Εισοδήματα παρελθόντων οικονομικών ετών. Συμπληρώνοντας το σχετικό κωδικό του εντύπου Ε1 για «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» μπορεί με τις αποταμιεύσεις, ακόμα και σε βάθος 10, 20 ή και περισσότερων ετών, να καλυφθεί η διαφορά μεταξύ του φορολογητέου εισοδήματος και του εισοδήματος που έχει προκύψει με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης.

Έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων, όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.λπ. Προσοχή, γιατί η Εφορία δεν λαμβάνει υπόψη ολόκληρο το ποσό των εσόδων, αλλά από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2023 αφαιρεί το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος πούλησε ακίνητο και εισέπραξε 300.000 ευρώ ενώ το είχε αγοράσει 200.000 ευρώ το ποσό για τη κάλυψη του τεκμηρίου θα είναι 100.000 ευρώ.

Χρηματικά ποσά που εισήχθησαν στην Ελλάδα το 2023 είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, εφόσον δικαιολογείται η απόκτησή τους στο εξωτερικό.

Δάνεια εντός του 2023 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Για την απόδειξη σύναψης δανείου απαιτείται συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2023 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.

Ποσά από δωρεές η γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2023 τέτοια ποσά, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του ώστε, εάν χρειαστεί, να προσκομίσει στις φορολογικές Αρχές σχετικό πιστοποιητικό από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2023.

Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ. Τα ποσά των κερδών από τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε.

Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο, θα πρέπει ο φορολογούμενος να έχει τη σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων. Προσοχή, γιατί εξαιρούνται τα κέρδη από τα καζίνα.