Βορίδης: Το νέο σύστημα αξιολόγησης παύει να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα για τον υπάλληλο

«Το νέο σύστημα βασίζεται στην αξιολόγηση των δεξιοτήτων των υπαλλήλων. Παύει να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα δημιουργεί έναν έμμεσο ‘διάλογο’ με τον εργαζόμενο, με στόχο να του αναδείξει τα δυνατά αλλά και τα αδύνατα σημεία του, προτρέποντάς τον στην βελτίωση τους».

Αυτό τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης ενώπιον της επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης της Βουλής, κατά την συζήτηση επί της αρχής του σχεδίου νόμου για την αξιολόγηση στο Δημόσιο.

Ο υπουργός Εσωτερικών, ανέφερε ότι η αξιολόγηση μας ενδιαφέρει προκειμένου να μπορέσουμε να διακρίνουμε τα ισχυρά και τα αδύνατα σημεία της δημόσιας διοίκησης και να τα βελτιώσουμε. Επισήμανε ότι κάτι τέτοιο αποτελούσε ένα μεγάλο ταμπού για πάρα πολλά χρόνια και υπάρχουν μεγάλες ενστάσεις και αντιδράσεις. Χαρακτηριστικά, ανέφερε πως το πρώτο σύστημα αξιολόγησης της δημόσιας διοίκησης θεσπίστηκε το 1833 και όλα αυτά τα χρόνια στην πραγματικότητα, όσα συστήματα και εάν εφαρμόστηκαν αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά. Σήμερα, είπε ο κ. Βορίδης, υπάρχει ένα σύστημα αξιολόγησης που έχει ψηφιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, το οποίο και εφαρμόζεται αλλά αξιολογικά δεν παράγει αποτελέσματα, καθώς με βάση την κλίμακα βαθμολόγησης που υιοθετεί, τα στοιχεία της αξιολόγησης έχουν κρίνει ότι αθροιστικά, ένα ποσοστό 97,61% των υπαλλήλων κρίνονται ως «πολύ επαρκείς και άριστοι», το 2,23% ως «μερικώς επαρκείς και επαρκείς» και μόνο το 0,16% ως «ανεπαρκείς και ακατάλληλοι». Αυτό, δε, το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης, κοστίζει περίπου 40 εκατ. ευρώ σε επίπεδο ανθρωποωρών, για να συμπληρωθούν οι φόρμες και να γίνει η αξιολόγηση. Πρόκειται δηλαδή, είπε ο κ. Βορίδης, για ένα σύστημα που και κοστίζει και δεν παράγει αποτέλεσμα, και που η κύρια αιτία είναι ότι ο αξιολογητής δεν θέλει να βαθμολογήσει δυσμενώς ανθρώπους με τους οποίους είναι στην ίδια εργασιακή κοινότητα. Και είναι επιεικής, καθώς αυτού του τύπου η βαθμολόγηση που έχει υιοθετήσει το υφιστάμενο σύστημα, παραπέμπει πως μια τυχόν δυσμενή κριτική μπορεί να έχει τιμωρητικές συνέπειες για τον υπάλληλο. Είναι ένα σύστημα αξιολόγησης, όπως παρατήρησε ο υπουργός, που για τους ίδιους λόγους εγκαταλείπεται πλέον ως αναποτελεσματικό και από τις μεγάλες ιδιωτικές πολυπρόσωπες ιδιωτικές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο.

Το νέο σύστημα που προτείνεται με το παρόν σχέδιο νόμου, είπε ο κ. Βορίδης, αφορά την «αξιολόγηση δεξιοτήτων» και στην πραγματικότητα δημιουργεί έναν έμμεσο «διάλογο» με τον εργαζόμενο, με στόχο να του αναδείξει τα δυνατά και αδύνατα σημεία του και να τον προτρέψει για την βελτίωση του. Το σύστημα αυτό, υπογράμμισε ο υπουργός, διακατέχεται από μια εντελώς διαφορετική φιλοσοφία σε σχέση με το προηγούμενο: Δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα για τον υπάλληλο, αλλά μονάχα σχέδια δράσης βελτιώσεως, δηλαδή μία προσπάθεια στο να πάρουμε τον κάθε εργαζόμενο και να του υποδειχθούν ποια είναι τα ισχυρά του σημεία και ποια τα αδύνατα που θα πρέπει να τα βελτιώσει. Και αυτό οριζόντια για όλους, καθώς ακόμα και οι «άριστοι των αρίστων» έχουν σημεία που πρέπει να βελτιώσουν.

Για την αξιολόγηση των προϊσταμένων, ο υπουργός είπε ότι υιοθετούμε ένα τριπλό σύστημα, όπου το 50% αφορά την επίδοσή τους σε σχέση με την επίτευξη της στοχοθεσίας που έχει τεθεί για την οργανική τους μονάδα, το 40% τις δεξιότητές τους, όπου εκεί έχουμε βαθμολόγηση καθώς και ένα 10% όπου λαμβάνεται η άποψη των υφισταμένων τους, δηλαδή εισάγεται και η κρίση υφιστάμενου-προϊστάμενου.

Για την στοχοθεσία, ο υπουργός εξήγησε ότι, έτσι όπως πυραμιδωτά έχει προβλεφθεί να είναι η διάταξή της, μας διασφαλίζει την αποτελεσματικότητά της. Ο θεσμός του Συμβούλου του Ανθρωπίνου Δυναμικού μέσα στα υπουργεία, εξήγησε πως αυτό που θέλουμε, είναι να έχουμε στελέχη που να είναι αφοσιωμένα στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού.

Ο υπουργός, απέρριψε την κριτική της αντιπολίτευσης, ότι η αξιολόγηση μπορεί να φαλκιδεύεται με πολιτικά κίνητρα καθώς υπάρχουν πολλοί προϊστάμενοι που είναι μετακλητοί (άρα πρόσωπα επιλογής της κυβέρνησης) λέγοντας ότι συνολικά σε όλη την δημόσια διοίκηση, οι προϊστάμενοι- αξιολογητές είναι περίπου 20.000 και μόνο σε ένα υπουργείο – αυτό της Μεταναστευτικής Πολιτικής – και στον ΕΦΚΑ για ειδικούς λόγους που έχουν εξηγηθεί, υπάρχουν περίπου 30 μετακλητοί προϊστάμενοι τμημάτων. Συνεπώς, είπε, ο ισχυρισμός αυτός δεν ισχύει.

Για τις διατάξεις του νομοσχεδίου που αφορούν τους μετακλητούς υπαλλήλους, ο υπουργός ανέφερε ότι εντάσσονται και στην διαφάνεια και στις παρατηρήσεις που έχουν γίνει από την GRECO.

Οι τοποθετήσεις των κομμάτων

Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος, ανέφερε πως κανείς δεν διαφωνεί με την αξιολόγηση, την καλύτερη λειτουργικότητα και αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης, αλλά η προσέγγισή αυτή δεν μπορεί να γίνεται «με όρους πολυεθνικής» και με την «πιστή αντιγραφή επιχειρηματικών πρακτικών» όπως γίνεται σε αυτό το σχέδιο νόμου, καθώς δεν «ακουμπούν στην πραγματικότητα των δημοσίων υπηρεσιών με τις ιδιαιτερότητες που έχει κάθε μία από αυτές».

Επισήμανε ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψιν, ούτε καν οι ανομοιογένειες που υπάρχουν ανάμεσα στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Δεν μπορεί να έχουμε αξιολόγηση της απόδοσης των υπαλλήλων και να μην αξιολογείται η συνολική λειτουργία της δομής που συσχετίζεται με την αξιολόγηση των υπαλλήλων. Είναι άτοπο να στεγανοποιείται η επιτυχία ή η αποτυχία των στόχων, και η αντίστοιχη ευθύνη στην ατομική απόδοση των υπαλλήλων, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι ολόκληρα τμήματα προσπαθούν να λειτουργήσουν με το μισό ή και λιγότερο προσωπικό από αυτό που προβλέπει το οργανόγραμμα τους.

Δεν μπορεί να αξιολογούνται οι υπάλληλοι για στόχους που ρεαλιστικά δεν μπορούν να πιάσουν – συνέχισε ο κ. Μεϊκόπουλος. Δεν είναι δυνατόν να αξιολογείται, τόσο η ατομική απόδοση προϊσταμένων, όσο και η επίδοση τμημάτων, χωρίς να εξετάζονται οι οργανωτικές προϋποθέσεις για την επίτευξη της στοχοθεσίας. Βάζετε, είπε ο βουλευτής, τη λογική των bonus στο Δημόσιο και μάλιστα σε μια πολύ μικρή μερίδα υπαλλήλων που απασχολούνται μόνο σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, δημιουργώντας υπαλλήλους πολλαπλών μισθολογικών ταχυτήτων, καταστρατηγώντας στην ουσία το ενιαίο μισθολόγιο. Δημιουργείτε προνομιούχους και μη προνομιούχους υπαλλήλους και επί της ουσίας διχάζετε τον δημοσιοϋπαλληλικό κόσμο. Οι υπηρετούντες προϊστάμενοι έχουν κατά κύριο λόγο αναλάβει τα καθήκοντά τους με απλή ανάθεση, αφού η διαδικασία επιλογής-κρίσης προϊσταμένων λιμνάζει εδώ και πολύ καιρό στα υπηρεσιακά συμβούλια. Επομένως, με το νομοσχέδιο εισάγεται ένα σύστημα ανταμοιβής κινήτρου, αλλά στην πράξη η επιλογή και η αξιολόγηση των υπαλλήλων που θα λάβουν τη χρηματική ανταμοιβή, θα γίνεται από προϊστάμενους που ουδέποτε αξιολογήθηκαν για να λάβουν τη θέση που κατέχουν και, που σε πολλές περιπτώσεις, τα κριτήρια βάσει των οποίων έλαβαν τη θέση είναι και ασαφή, ή ακόμα και αμφιλεγόμενα.

Οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι καταγγέλλουν απευθείας τοποθετήσεις προϊσταμένων με καθαρά κομματικά κριτήρια και τοποθετήσεις μετακλητών υπαλλήλων σε θέσεις προϊσταμένων. Παρέχετε, τη δυνατότητα σε ένα κακόβουλο προϊστάμενο να αυθαιρετεί σε βάρος των υπαλλήλων. Στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε ακροβασίες και αυτοσχεδιασμούς, και στη χειρότερη φαινόμενα αδιαφάνειας που θα λειτουργήσουν διαλυτικά στη συνοχή της ίδιας της υπηρεσίας. Στο επίπεδο δεξιοτήτων υπαλλήλων και προϊσταμένων, θέλετε ο αξιολογητής να πρέπει υποχρεωτικά να βρει τρεις δεξιότητες προς ανάπτυξη, δηλαδή τρεις αρνητικές δεξιότητες άνευ προϋποθέσεων, ενώ την ίδια στιγμή δεν θα μπορεί να αξιολογήσει ως «δυνατές» πάνω από τρεις δεξιότητες, προσδίδοντας έτσι εκ προοιμίου μια αρνητική χροιά στην έννοια της αξιολόγησης.