Μπορούν τα δέντρα να «επικοινωνούν» μεταξύ τους;

Στη δεκαετία του ’90 μια νεαρή τότε δασολόγος, η Σούζαν Σίμαρντ, ενώ μελετούσε τα δάση της Βρετανικής Κολομβίας έκανε μια παράξενη παρατήρηση: όταν ξεριζώνονταν δενδρύλλια λευκής σημύδας, τα γειτονικά δενδρύλλια ψευδοτσούγκας αντί να ευδοκιμήσουν, ξεραίνονταν πρόωρα. Ήταν λες και το ένα δεντράκι βοηθούσε το άλλο, με κάποιον τρόπο, να επιβιώσει.

Αναζητώντας τη λύση στο αίνιγμα μαζί με συναδέλφους της, χρησιμοποίησαν μικροσκοπικά και γενετικά εργαλεία με τα οποία «”τράβηξαν” τον δασικό τάπητα και κοίταξαν κάτω από τον υποόροφο, μέσα στο “μαύρο κουτί” του εδάφους» όπως αφηγείται σήμερα ο βραβευμένος συγγραφέας Ρόμπερτ ΜακΦάρλαν στο νέο βιβλίο του «Υπογαία» (εκδ. Μεταίχμιο), που μας ξεναγεί στους άγνωστους κόσμους που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια της Γης.

Όπως συνεχίζει ο ΜακΦάρλαν: «Αυτό που είδαν εκεί κάτω ήταν τα χλωμά, υπέρλεπτα νήματα […] που στέλνουν οι μύκητες μέσα στο χώμα. Αυτά τα νήματα συνδέονταν, δημιουργώντας ένα δίκτυο εκπληκτικής πολυπλοκότητας και έκτασης. Κάθε κυβικό μέτρο δασικού εδάφους που εξέτασε η Σίμαρντ είχε δεκάδες μίλια νημάτων».

Το διαδίκτυο του δάσους

Για αιώνες οι μύκητες θεωρούνταν επιβλαβείς για τα φυτά, αλλά όπως αποκάλυψαν οι μελέτες που ακολούθησαν, οι συγκεκριμένοι, μυκορριζικοί μύκητες δημιουργούν ένα πολλαπλά ωφέλιμο δίκτυο επικοινωνίας ανταλλαγής πόρων (όπως νερό, σάκχαρα και άλλα θρεπτικά στοιχεία), αλλά και πληροφοριών ανάμεσα στα δέντρα, τους θάμνους και τα χόρτα. Eίναι περίπου σαν τα καλώδια των οπτικών ινών του Ίντερνετ, γι’ αυτό και το δίκτυό τους αποκαλείται «Wood Wide Web», από το World Wide Web.

Το Wood Wide Web έδωσε και τη λύση στο αίνιγμα της ψευδοτσούγκας και της σημύδας: «Οι ψευδοτσούγκες δέχονταν από τις σημύδες περισσότερο φωτοσυνθετικό άνθρακα απ’ αυτόν που έδιναν. Όταν οι λευκές σημύδες ξεριζώθηκαν, η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών των δενδρυλλίων ψευδοτσούγκας ελαττώθηκε έτσι -παράλογα- αντί να αυξηθεί, και οι ψευδοτσούγκες εξασθένησαν και πέθαναν» εξηγεί ο ΜακΦάρλαντ.

Μέσα από το Wood Wide Web, η Σίμαρντ μίλησε για τη συνεργατική ευφυΐα ή αλλιώς για τη «σοφία του δάσους». Παρουσίασε το δάσος σαν έναν ενιαίο, γιγαντιαίο ζωντανό οργανισμό. Η εργασία της, που δημοσιεύτηκε το 1997στο Nature, ήταν τόσο ρηξικέλευθη ώστε είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα ολόκληρο ερευνητικό πεδίο, αν και στην πραγματικότητα μέχρι σήμερα έχουμε καταφέρει να ανακαλύψουμε πολύ λίγα για τους μηχανισμούς που κρύβονται μέσα στο χώμα.

Συγγένειες και φιλίες σε δέντρα