Ο καρκίνος και η ιατρική συναντούν την ποίηση

Για τριάντα, και πλέον, χρόνια, ο διακεκριμένος ογκολόγος, διευθυντής του Α’ Παθολογικού – Ογκολογικού Τμήματος του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», Αλέξανδρος Αρδαβάνης, βρίσκεται δίπλα στους ασθενείς με καρκίνο.

Και τους στηρίζει όχι μόνο με τις μεγάλες ιατρικές γνώσεις και πρακτικές του, αλλά και ψυχολογικά, που τόσο πολύ έχουν ανάγκη αυτοί και οι συγγενείς τους. Έχει αποδείξει ότι ο καρκίνος δεν είναι μία ανίατη ασθένεια, όπως αρκετοί πιστεύουν. Έχει αποδείξει, όμως, και ότι ο Καρκίνος μπορεί να συναντήσει την Ποίηση!

Αριθμώντας μέχρι τώρα πέντε ποιητικές συλλογές και τρεις συλλογές ποιητικών αφηγημάτων, υποστηρίζει ότι η Ιατρική είναι Τέχνη, από την εποχή των πρώτων, κιόλας, γιατρών. Αυτό αποτυπώνεται, άλλωστε, στον όρκο του Ιπποκράτη, του πρώτου επαγγελματία γιατρού.

Βλέπετε στο μέλλον μία οριστική νίκη κατά του καρκίνου;

«Ο καρκίνος δεν είναι μία νόσος αλλά αμέτρητες. Η βασική έρευνα έχει ταυτοποιήσει και συνεχίζει ακάθεκτη να παράγει νέα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη από δεκαετίες. Το μεγάλο στοίχημα που έχει ήδη κερδηθεί, είναι η μετατροπή των καρκίνων σε χρόνιες νόσους με τη βοήθεια των φαρμάκων. Εξάλλου, η ίαση είναι ήδη εφικτή για αρκετούς καρκίνους».

Πόσους ασθενείς χειρίζεστε καθημερινά;

«Δύσκολη ερώτηση. Γενικά, με τους συνεργάτες μου χειριζόμαστε συλλογικά κατά μέσον όρο περί τους εκατό ασθενείς ημερησίως στην τακτική και βραχεία νοσηλεία, στα εξωτερικά ιατρεία και στα επείγοντα».

Αλήθεια και ασθενής με καρκίνο. Μπορούν αυτά τα δύο να συνδυαστούν;

«Ξεκάθαρα ναι! Είναι ηθική και νομική υποχρέωσή μας».

Η τακτική σας είναι να λέτε ξεκάθαρα στους ασθενείς όλη την αλήθεια; Ή επιλέγετε μόνο τους συγγενείς;

Τυπικά, η πλήρης αλήθεια αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα κάθε ενηλίκου ασθενούς. Στην κλινική πράξη, η ενημέρωση πρέπει να εξατομικεύεται από τον ενσυναίσθητο ογκολόγο σε συνεργασία με το περιβάλλον του ασθενούς και την υποστηρικτική ομάδα (ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός), διατηρώντας στον πυρήνα την επαρκή πληροφόρηση».

Πόσο δύσκολο είναι να αναφέρετε χρονικό ορίζοντα ζωής που απομένει;

«Δεν είναι μόνο δύσκολο, είναι αντιεπιστημονικό και βαθιά αντιαισθητικό να προβλέπεις βάσει στατιστικών μοντέλων το μήκος ζωής που μένει σε κάποιον άνθρωπο – ακόμα και όταν πεθαίνει μπροστά σου. Η Στατιστική βλέπει πάντα το δάσος και ποτέ σχεδόν το δέντρο».

Στα 40 χρόνια σταδιοδρομίας στην Ιατρική και στα 30 στην Ογκολογία, υπήρξε κάποια στιγμή που λυγίσατε;

«Ομολογουμένως αρκετές, αλλά βρήκα πάντα τη δύναμη να σηκωθώ. Βέβαια, κάθε φορά που λυγίζεις σου αφήνει και κάποιο επιπλέον κύρτωμα στη ράχη. Κάποια ασθενής κάποτε είπε ότι περπατάω σαν σπασμένη κρεμάστρα. Προφανώς κάτι είχε προσέξει.
Σκέφτομαι πως ο ώριμος ογκολόγος μοιάζει να γεννήθηκε γέρος, αλλά, όπως στην ελληνορωμαϊκή πάλη, δεν πρέπει να αφήνει την πικρή εμπειρία να τον αναποδογυρίσει στο δάπεδο».

Ξέρουμε ότι γράφετε και έχετε εκδώσει σειρά βιβλίων. Η απόφαση να γίνετε και συγγραφέας σχετίζεται με την επαγγελματική σας ζωή και όσα δύσκολα βιώνετε καθημερινά;

«Κατ’ αρχήν, δεν θεωρώ τον εαυτό μου συγγραφέα. Γράφω όπως αναπνέω, για να αναπνέω. Αυτή δεν είναι, άλλωστε, η λειτουργία της Τέχνης; Μία χαραμάδα να ανασάνεις όταν πνίγεσαι. Όπως έχει ειπωθεί, Ποίηση είναι αυτό που συμβαίνει όταν τίποτε άλλο πια δεν μπορεί να συμβεί».

Σχεδόν όλα τα βιβλία σας έχουν σχέση με την Ποίηση. Γιατί αυτή η μορφή Λογοτεχνίας;

«Γράφω συνήθως σε ένα κράμα πεζού και έμμετρου λόγου. Με βολεύει πολύπλευρα το μικρό μήκος των κειμένων. Η Ποίηση είναι η λογοτεχνία των τεμπέληδων, όπως είπε κάποιος. Εξάλλου, σου επιτρέπει να μην εκτίθεσαι πολύ. Μιλάς τις αλήθειες σου παραλλάσσοντάς τις πίσω από ολιγόλεκτες αλληγορίες. Σε κάθε περίπτωση ο τίτλος του ποιητή πέφτει βαρύς στους ώμους μου και δεν είναι από ταπεινοφροσύνη, αλλά από επίγνωση».

Πόσα βιβλία έχετε εκδώσει έως τώρα; Γράφετε και κάποιο άλλο αυτή τη στιγμή;

«Έχω εκδώσει οκτώ συλλογές ποιημάτων και ποιητικών αφηγημάτων. Γράφω συνέχεια, κυρίως στο Facebook, χωρίς πλάνο συγκεκριμένου βιβλίου. Αυτό προκύπτει εκ των υστέρων».

Σε μία από τις συλλογές σας χρησιμοποιείτε ως τίτλο τη λέξη «ματαιομαχαία». Είναι μάταιες οι μάχες ενός ογκολόγου ή ενός ασθενή σε προχωρημένο στάδιο καρκίνου;

«Η ματαιότητα των μαχών μας προκύπτει πάντα εκ των υστέρων. Άλλη μάχη δίνεις στην αρχή και άλλη όταν η αρρώστια έχει κατακλύσει το σώμα. Όμως, κάθε μάχη έχει τη δική της αξία. Πρέπει πάντα να μπαίνουμε στο ρινγκ να χτυπηθούμε με τον καρκίνο ως υποψήφιοι νικητές, ακόμα και όταν ολα δείχνουν ήττα».

Στην τελευταία σας συλλογή, που κυκλοφόρησε πριν από τρία χρόνια, χρησιμοποιείτε τη λέξη «ανασυνειδησία», και πολλές φορές τη λέξη «αναθεωρώ». Τι έχετε αναθεωρήσει;

Η καίρια αναθεώρηση της ωριμότητάς μου -αν ωρίμασα ποτέ- υπήρξε η ελπίδα μίας δικαιότερης ανθρωπότητας. Αρκετά νωρίτερα, συνειδητοποίησα την αθέτηση της πρωταρχικής υπόσχεσης της Ιατρικής, να είναι αυτό που υποδηλώνει η ίδια η λέξη: Ίαμα».

«Όποιος μπαίνει στον άγριο χείμαρρο /για να κάνει βαρκαρόλα και όχι ράφτινγκ/ αλλού και ασυγχώρητα νυχτωμένος είναι / για τον χείμαρρο της Ιατρικής Πράξης μιλώ – κάθε Πράξης». Είναι ένα χαρακτηριστικό ποίημά σας…

Σε αυτό το ολιγόστιχο μιλώ για την Ουσία της ζωής του Κλινικού Γιατρού. Ένας χείμαρρος που αν τον περάσουμε, “βγαίνουμε από τη βάρκα” παντού χτυπημένοι και μωλωπισμένοι ψυχικά».

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει επηρεάσει τη λειτουργία του νοσοκομείου, αλλά και τη λειτουργία σας ως ογκολόγος;

«Έχουμε δώσει όλοι, γιατροί, νοσηλευτές και διοίκηση, πλήθος μαχών κάθε μέρα από την αρχή αυτής της καταιγίδας, για να ελαχιστοποιήσουμε τα τραύματα στο “σώμα της Ογκολογικής Φροντίδας”. Πιστεύω ότι έχουμε πετύχει πολλά, αν και οι συνέπειες ίσως καταμετρηθούν και καταλογιστούν πολύ αργότερα – αν κάποιος το αποτολμήσει ποτέ».

Μετά από τόσα στην Ογκολογία, πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει καλύτερη και πώς;

«Η Ογκολογία, όπως και κάθε άλλος τομέας της Ιατρικής, ευρίσκεται σε σταθερά ανελικτική τροχιά, χάρη στις προόδους της βιοτεχνολογίας. Δυστυχώς, σε αντίθεση παρατηρείται ασύγγνωστη υστέρηση στις Ψυχοκοινωνικές Συνιστώσες της Ιατρικής γενικά. Ένα στοίχημα, μάλλον οριστικά χαμένο».

Από την έντυπη έκδοση της «Βραδυνής της Κυριακής»