Τι σημαίνει wellness για 10 χώρες στον κόσμο

Το τελευταίο χρονικό διάστημα η λέξη wellness (ευζωία) έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητα μας. Παρότι οι περισσότεροι από εμάς στο άκουσμα της σκεφτόμαστε την εταιρεία Goop της Γκουίνεθ Πάλτροου, της Αμερικανίδας ηθοποιού που εγκατέλειψε το Χόλιγουντ για να θησαυρίσει προσφέροντας διακοπές διαλογισμού και ομαδικά μαθήματα γιόγκα, το wellness αφορά όλους τους τομείς της ζωής μας. Και δεν είναι τόσο φρέσκο όσο πιστεύουμε, αντίθετα τόσο παλιό όσο δεν μπορούμε να φανταστούμε!

«Υπάρχει μια μοναδική κουλτούρα wellness στην Ευρώπη», λέει η Beth McGroarty, διευθύντρια έρευνας στο αμερικανικό μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο Global Wellness Institute. Χρονολογείται από τα ρωμαϊκά ιαματικά λουτρά και την αρχαιοελληνική προσοχή στην πρόληψη της ασθένειας, όχι μόνο στη θεραπεία της. «Η Ευρώπη έχει τις δικές της αρχαίες παραδόσεις ιατρικής σκέψης και wellness, στις οποίες δεν φαίνεται να δίνουμε καμιά σημασία».

Ισπανία: σιέστα

Η σιέστα, ο σύντομος απογευματινός υπνάκος, πιστεύεται ότι έχει ξεκίνησε στην Ισπανία για να δώσει στους αγρότες χρόνο ξεκούρασης στη διάρκεια των πιο ζεστών ωρών της ημέρας. Η παράδοση συνεχίζεται στη χώρα μέχρι σήμερα, με το ωράριο εργασίας να επεκτείνεται προκειμένου να συνεχίσει να υφίσταται το πολύτιμο αυτό διάλειμμα.

Μια μεγάλη μελέτη το 2007 διαπίστωσε ότι οι καρδιακές παθήσεις ήταν λιγότερο διαδεδομένες μεταξύ των ανθρώπων που είχαν υιοθετήσει συστηματικά τον 30λεπτο υπνάκο, ενώ μια άλλη η έρευνα το 2010 ανακάλυψε ότι το απογευματινό αυτό διάλλειμα για ύπνο βοηθά την ικανότητα εκμάθησης του εγκεφάλου.

«Ακόμη και το να κατεβάσετε τους ρυθμούς σας για μικρό χρονικό διάστημα, σας επιτρέπει να αποσυνδεθείτε από τον κόσμο και συνακόλουθα να ενισχύσετε την ενέργεια, την συγκέντρωση και τη δημιουργικότητα σας», εξηγεί ο Paul Joseph, ιδρυτής της ταξιδιωτικής εταιρείας Health and Fitness Travel.

Ισλανδία: ψάρι

Η Ισλανδία κατατάσσεται σταθερά υψηλά σε μετρήσεις, όπως το προσδόκιμο ζωής και η αρτηριακή πίεση. Για την ακρίβεια βρίσκεται στην τρίτη θέση του δείκτη υγείας (healthiest country index) του Bloomberg του 2019 πίσω από την Ισπανία και την Ιταλία.

Η σκανδιναβική διατροφή έχει μερικές ομοιότητες με τη μεσογειακή δίαιτα, που επευφημείται ότι επεκτείνει το προσδόκιμο ζωής, αν και περιέχει λιγότερα φρούτα και λαχανικά, υποστηρίζοντας τη μέτρια κατανάλωση λίπους και πρωτεΐνης μαζί με κραμβέλαιο (λάδι κανόλα), άγρια μούρα και ριζώδη λαχανικά. Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φρέσκα ψάρια και κατά συνέπεια ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, θεωρείται κλειδί για μια υγιεινή διατροφή στην Ισλανδία.

Ο μπακαλιάρος και η ρέγγα – συμπεριλαμβανομένων των μάγουλων και των γλωσσών τους που είναι τα πιο πολύτιμα κομμάτια – αποτελούν βασικό κομμάτι της ισλανδικής διατροφής. Ο σιτεμένος καρχαρίας είναι άλλωστε το εθνικό πιάτο. Είναι επίσης σύνηθες για τους Ισλανδούς να λαμβάνουν καθημερινά ένα συμπλήρωμα λαδιού από συκώτι κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν είναι δύσκολο να λάβουν αρκετή βιταμίνη D από το φως του ήλιου και μόνο. Τα οφέλη του ιχθυελαίου και των ωμέγα-3 μπορεί να αμφισβητούνται, ωστόσο οι υποστηρικτές τους λένε ότι ανακουφίζουν την ακαμψία στις αρθρώσεις που σχετίζονται με την αρθρίτιδα και βελτιώνουν την κατάσταση των δοντιών, των νυχιών, των μαλλιών και του δέρματος.

Ιταλία: λασποθεραπεία

Παρόλο που η χρήση λάσπης ως θεραπεία ομορφιάς πρωτοεμφανίστηκε στην αρχαία Αίγυπτο, με την εφαρμογή πηλού από τις όχθες του Νείλου στο πρόσωπο και το δέρμα για να βελτιωθεί η εμφάνιση και η υφή του, έγινε δημοφιλής στην Ιταλία κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων – το «fango» είναι η ιταλική λέξη για τη «λάσπη». Από εκεί και έπειτα, η λασποθεραπεία εξαπλώθηκε μαζί με τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Οι θεραπείες με λάσπη παραμένουν μέχρι σήμερα μια συνηθισμένη πρακτική σε όλα τα σπα της Ευρώπης αλλά και σε άλλες χώρες. Παρότι οι διαφορετικοί τύποι λάσπης (είτε αναμειγνύονται με μεταλικά στοιχεία ή ιαματικό νερό) λέγεται ότι έχουν διαφορετικές ιδιότητες, η λασποθεραπεία είναι περισσότερο αποτελεσματική ως μια απαλή καθαριστική μέθοδος με χαλαρωτικές, αντι-στρες επιδράσεις.

Αυτό δεν πρέπει να παραβλεφθεί καθώς το χρόνιο στρες επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλεί υψηλή αρτηριακή πίεση, κόπωση, άσχημη ψυχική υγεία, ακόμα και καρδιακή νόσο.

Ελλάδα: μεσογειακή διατροφή

Υπάρχει άραγε κάτι που η μεσογειακή διατροφή δεν μπορεί να κάνει; Η διατροφή αυτή συγκεντρώνει κοινούς τύπους τροφίμων και υγιεινές συνήθειες από αρκετές χώρες της νότιας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Ισπανίας, της νότιας Γαλλίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει συγκεκριμένος ορισμός της, αλλά επί της ουσίας πρόκειται για μια διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, ελαιόλαδο και ακόρεστα λίπη, με μέτρια πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων.

Τα οφέλη της είναι στην πραγματικότητα πάρα πολλά: έχει συνδεθεί με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, υγιέστερο έντερο, καλύτερη υγεία της καρδιάς, προστασία από ασθένειες, χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, πρόληψη και ανακούφιση από τον διαβήτη – ακόμη και βελτιωμένες αθλητικές απόδοσεις.

Φινλανδία: θεραπεία των αντιθέτων

Ο πολιτισμός της σάουνας υπάρχει σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά είναι βαθιά ριζωμένος στη Φινλανδία, όπου υπάρχει μια εγκατάσταση για κάθε δύο άτομα, αναφέρει η Φινλανδική Εταιρεία Σάουνας. Η παραδοσιακή εμπειρία σας προτρέπει να σπρώξετε τους εαυτούς σας στα όρια σε μια κοινόχρηστη σάουνα με πολύ υψηλή θερμοκρασία και στη συνέχεια να βυθιστείτε στο κρύο νερό ή το χιόνι – και πάλι από την αρχή.

Η κρύα εμπειρία είναι «κρίσιμη», εξηγεί η McGroarty, καθώς η αντίθεση μεταξύ ζεστού και κρύου φέρει σημαντικά οφέλη για την υγεία. «Φαίνεται να έχει ισχυρό αντίκτυπο στην καρδιαγγειακή υγεία», προσθέτει. Επιστημονικές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η αποτελεσματικότητα αυτής της «θεραπείας των αντιθέσεων» (που χρησιμοποιείται και στη θεραπεία τραυματισμών των αθλητών) είναι αμφισβητήσιμη, αλλά τα φυσικά αποτελέσματα είναι τέτοια, ώστε αυτή να συντηρείται αναλλοίωτη στο χρόνο.

Καθώς κανείς δεν μπορεί να ξέρει καλύτερα από τους Φιλανδούς, εκείνοι επιμένουν ότι είναι καλό να είσαι πολύ ζεστά τη μία στιγμή και σε πραγματικά κρύο περιβάλλον την άλλη. Ως εκ τούτου, οι παγωμένες πισίνες και τα δωμάτια με χιόνι είναι εξαιρετικά δημοφιλή, ως η απαραίτητη συνέχεια μετά τις σάουνες και τα θερμά λουτρά στα σπα όλου του κόσμου.

Γαλλία: σοφρολογία

Η σοφρολογία, μια πρακτική «δυναμικής χαλάρωσης», αναπτύχθηκε από έναν Κολομβιανό νευροψυχίατρο στη δεκαετία του ’60, αλλά έχει ρίζες στη Γαλλία και την Ελβετία, όπου παραμένει μέχρι σήμερα εξαιρετικά δημοφιλής. Συνδυάζει τις ανατολικές και δυτικές επιρροές, τον διαλογισμό, τις τεχνικές αναπνοής, την απαλή κίνηση, τη θετική ψυχολογία και την οπτικοποίηση, για να δώσει την αίσθηση της ηρεμίας και του ελέγχου.

Παρόλο που η πρακτική λέγεται ότι είναι πιο δυναμική από την ενσυναίσθηση, έχει παρόμοια οφέλη και λέγεται ότι είναι χρήσιμη στη διαχείριση του στρες, στην αυτο-ανάπτυξη, στην προετοιμασία μας για μια δημόσια ομιλία ή ακόμα και στον τοκετό. Γαλλικές μελέτες έχουν καταγράψει θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με καρκίνο, οι οποίοι και βοηθήθηκαν να διαχειριστούν το άγχος, το στρες και το φόβο τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η σοφρολογία διδάσκεται σε κλινικές στο Λονδίνο για περίπου 100 λίρες την ώρα.

Στη Γαλλία και την Ελβετία, καλύπτεται από την ασφάλιση υγείας και χρησιμοποιείται από μεγάλες εταιρείες και από επαγγελματίες αθλητές (συμπεριλαμβανομένης της γαλλικής εθνικής ομάδας ράγκμπι). Αξιοσημείωτο είναι ότι διδάσκεται σε σχολεία και νοσοκομεία.

Δανία: hygge

Στη γερμανική γλώσσα λέγεται gemütlich και στα ολλανδικά gezelligheid. Στα αγγλικά σε ελεύθερη μετάφραση θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει για «αρωματικά κεριά». Ήταν όμως η δανέζικη λέξη hugge που πυροδότησε ένα παγκόσμιο φαινόμενο τρόπου ζωής το 2016, που προσέφερε στον κόσμο την πολύτιμη έννοια της άνεσης σε μια ταραχώδη χρονιά στη διάρκεια της οποίας ψηφίστηκε το Brexit και εκλέχθηκε ο Ντόναλντ Τραμπ.

«Το Hygge σχετίζεται με ένα επίπεδο άνεσης (χαλάρωσης) και ευεξίας που δημιουργεί ένα συναίσθημα ευημερίας», λέει ο Joseph. «Ο πυρήνας της πρακτικής αυτής είναι να ζούμε τη στιγμή και να εκτιμάμε τα πάντα γύρω μας – μεταδίδοντας τις ιδέες της ανατολικής ενσυναίσθησης».

Ολλανδία: uitwaaien

Δεν υπάρχει εύκολη μετάφραση στην αγγλική γλώσσα, αλλά η ολλανδική λέξη uitwaaien αναφέρεται στο να κάνουμε βόλτα με τα πόδια ή με το ποδήλατο όταν ο καιρός είναι άγριος και οι άνεμοι δυνατοί. Αν αντικαταστήσετε τον «κακό καιρό» με «φρέσκο αέρα», καταλαβαίνετε γιατί η αίσθηση που θα σας αφήσει αυτή η πρακτική είναι καθαρό κεφάλι και πλήρης ανανέωση. «Είναι μια συναρπαστική αίσθηση – ο αέρας έχει τη δύναμη να σου αποσπά την προσοχή, είναι κάτι σαν διαλογισμός, υπό την έννοια ότι δεν μπορείς να σκεφτείς τίποτα άλλο», λέει η McGroarty.

Σε πολλές χώρες της βόρειας Ευρώπης οι άνθρωποι ακολουθούν παρόμοια τακτική με αυτήν της γνωστής ιαπωνικής, shinrin-yoku (στην αγγλική γλώσσα αποκαλείται forest bathing που σημαίνει να απορροφάς την ενέργεια του δάσους), η οποία πρακτικά αναφέρεται στα οφέλη που προσφέρει η παραμονή μας σε δάση ή πάρκα. Κάτι σαν διαλογισμός σε κίνηση, θα μπορούσε κάποιος να πει. Ο χρόνος που περνάμε σε εξωτερικούς χώρους έχει μεγάλα καταγεγραμμένα οφέλη, όπως είναι η αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης D, η βελτίωση της διάθεσης και της συγκέντρωσης, η ενθάρρυνση της περιστασιακής άσκησης και πιθανότατα και η μείωση του πόνου.

Μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι η έκθεση μας στο πράσινο μειώνει τον κίνδυνο του διαβήτη τύπου 2, της καρδιαγγειακής νόσου, του πρόωρου θανάτου, του πρόωρου τοκετού, του άγχους και της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Ακόμα και δύο ώρες την εβδομάδα είναι αρκετές για να καρπωθούμε τέτοια σημαντικά αποτέλεσμα.

Σουηδία: fika

Συγκριτικά με το γνωστό διάλειμμα για καφέ που επικρατεί στη Δύση, το fika είναι μια άλλη απλή σκανδιναβική φιλοσοφία wellness που ουσιαστικά αναφέρεται στην επιβράδυνση των υποχρεώσεων μας προς όφελος της κοινωνικοποίησης μας. «Είναι ένα γεύμα ή μια συνάντηση που ευνοεί την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη δημιουργία ισχυρότερων δεσμών, αυξάνοντας τα αισθήματα θετικότητας, ηρεμίας και δημιουργικότητας», λέει ο Joseph.

Συναντήσεις τέτοιου τύπου μπορούν να συμβούν οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας – και «κατά προτίμηση αρκετές φορές μέσα στην ημέρα», συμβουλεύει η σουηδική κυβέρνηση. Παρόλο που στη διάρκεια τους σερβίρονται ψητές λιχουδιές ή γλυκά, ο βασικός σκοπός τους είναι η κοινωνική αλληλεπίδραση. Αυτή η πρακτική wellness ταιριάζει γάντι και σε άλλους τομείς της ζωής στη Σουηδία. Όπως εξηγεί ο Herman Rutgers, συνιδρυτής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης EuropeActive, η ομαδική άσκηση είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα: «Τους αρέσει να κάνουν τα πράγματα σε ομάδες, να είναι κοινωνικοί και να πίνουν μετά τον καφέ τους μαζί». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η χώρα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εγγραφής σε γυμναστήρια σε ολόκληρο τον κόσμο – το 21% του πληθυσμού έχει πληρώσει τη συμμετοχή του σε προγράμματα άσκησης.

Το στοιχείο της κοινωνικοποίησης στην άσκηση με τη μορφή της συμμετοχής μας σε μια ομαδική τάξη άσκησης ή της προπόνησης μαζί με φίλους έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει το κίνητρο, μας κάνει υπόλογους και βελτιώνει την απόδοση μας. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Aberdeen το 2016 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι ασκούσαν περισσότερο όταν είχαν μαζί τους συνοδοιπόρο στην προσπάθεια τους έναν φίλο, λόγω της συναισθηματικής υποστήριξης που τους παρείχε.

Γερμανία: kur

Η έννοια του «wellness τουρισμού», που αποτιμάται σε αξία από το Bloomberg σήμερα στα 639 δισεκατομμύρια δολάρια, ξεκίνησε στην Ευρώπη πριν από αιώνες, λέει η McGroarty. Για του λόγου το ασφαλές μας υπενθυμίζει τη γερμανική παράδοση του kur που μετρά 200 χρόνια ζωής και αφορά «τη δέσμευση για μακροχρόνια διακοπή» για λόγους ευζωίας.

Από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν συνήθης πρακτική η απόσυρση σε ένα σανατόριο ή ένα σπα για εβδομάδες ή μήνες στο πλαίσιο ενός προγράμματος ξεκούρασης, καθαρού αέρα, κολύμβησης και θεραπειών με ατμό. Η McGroarty καταγράφει τους πιο γνωστούς τέτοιους προορισμούς – το Baden-Baden και το Bad Ems στη Γερμανία, το Bad Gastein και το Bad Ischl στην Αυστρία, το Bath στο Ηνωμένο Βασίλειο – στο δικό μας «Λας Βέγκας της υγείας: τα μέρη που πρέπει να δεις και να σε δουν». Οι συνθέτες και οι συγγραφείς πήγαιναν εκεί συχνά για να δουλέψουν, ενώ άλλοι επέλεγαν τους προορισμούς αυτούς για να αναρρώσουν ή να αποφύγουν τις ασθένειες.

Ακόμα και σήμερα, μια διακοπή από τις υποχρεώσεις διάρκειας δύο ή τριών εβδομάδων μπορεί να συνταγογραφηθεί και να πληρωθεί από το γερμανικό (και αυστριακό) σύστημα υγείας, αναγνωρίζοντας ότι οι υγιείς, ξεκούραστοι εργαζόμενοι είναι περισσότερο παραγωγικοί. Η ιδέα ενός μεγαλύτερου διαλλείματος έρχεται σε αντίθεση με τη τρέχουσα μόδα για μικρότερης διάρκειας με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα διακοπές – αλλά «το εκκρεμές θα πρέπει να γυρίσει πίσω», ισχυρίζεται η McGroarty.

Η ίδια μάλιστα προβλέπει σύντομα την επικράτηση «πληρωμένων αδειών wellness», καθώς οι άνθρωποι χρειάζονται ολοένα και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να ανακάμψουν από την γεμάτη υποχρεώσεις καθημερινότητα τους.

Πηγή: theguardian.com