Ο Υφυπουργός Παιδείας Βασίλης Διγαλάκης στη “Βραδυνή της Κυριακής”:«Θα υπάρξει συνεργασία ελληνικών πανεπιστημίων με ξένα»

της Ειρήνης Μπέλλα

Τον σκόπελο της χαμένης ευκαιρίας της Αναθεώρησης του Συντάγματος για το άρθρο 16 αφήνουν πίσω τους στο υπουργείο Παιδείας. Ο υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης Βασίλης Διγαλάκης, εξηγεί στη συνέντευξή του στη «Βραδυνή της Κυριακής» τις ευκαιρίες που υπάρχουν για την ανταγωνιστικότητα των δημόσιων πανεπιστημίων. Αναφέρεται «στη δυνατότητά τους να συνεργαστούν με ξένα καταξιωμένα πανεπιστήμια, ώστε να καταρτίσουν κοινά ξενόγλωσσα εκπαιδευτικά προγράμματα και να δίνονται κοινά πτυχία (joint degree). Ήδη, διερευνούμε κάθε δυνατή προσπάθεια και βρισκόμαστε σε καλό δρόμο ως προς αυτό». Όσον αφορά την προστασία των ΑΕΙ από τη βία τονίζει ότι «πρέπει οπωσδήποτε να αναβαθμιστεί και να εκσυγχρονιστεί η υπηρεσία φύλαξης των ιδρυμάτων. Είναι ένα θέμα που αφορά πρωταρχικά τις πανεπιστημιακές Αρχές, δηλαδή το πώς θα επιλέξουν να διασφαλίσουν τον πανεπιστημιακό χώρο και να αποτρέψουν κάθε είδους παραβατικότητα».

Πολλές φορές, μέχρι τώρα, τα πανεπιστήμια λειτουργούν ως ορμητήρια για εκδηλώσεις βίας από ακραίες ομάδες. Πρόσφατα, έρευνα στην ΑΣΟΕΕ αποκάλυψε μια «γιάφκα». Θεωρείτε ότι μόνο ο νόμος για το άσυλο που θεσπίσατε μπορεί να προστατέψει τα ελληνικά πανεπιστήμια από τη βία και την ανομία;

«Η διάταξη για το άσυλο, έτσι όπως είχε νομοθετηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ, ήταν ένας αναχρονισμός που επέτρεπε τη στρέβλωση της πραγματικής του έννοιας, δηλαδή της προστασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, ενώ παράλληλα ευνοούσε παραβατικές και βίαιες δραστηριότητες. Η νομοθετική ρύθμιση που φέραμε δεν συνιστά οριστική πανάκεια για τα φαινόμενα βίας και ανομίας εντός των ιδρυμάτων, αλλά μία αναγκαία προϋπόθεση για την αντιμετώπισή τους. Από κει και πέρα, κάθε πανεπιστήμιο οφείλει να καταρτίσει το δικό του σχέδιο ασφάλειας σε συνεργασία με τις αρμόδιες Αρχές, ένα κατά περίπτωση, δηλαδή, επιχειρησιακό σχέδιο που θα του επιτρέψει όχι μόνο να διαφυλάξει έγκαιρα και οργανωμένα το χώρο του, αλλά και να προστατεύσει την ακαδημαϊκή κοινότητα γενικότερα, σε περιπτώσεις εκδηλώσεων βίας ή τρομοκρατίας, φυσικών καταστροφών, εμπρησμών κ.λπ. Χρειάζεται σταθερότητα και επιμονή για να το πετύχουμε αυτό, αλλά οι συνθήκες είναι ώριμες και οφείλουμε να σεβαστούμε το αίτημα των πολιτών για ασφαλή, καθαρά και σύγχρονα πανεπιστήμια που να λειτουργούν απρόσκοπτα».

Εξετάζετε κάποιους άλλους τρόπους προστασίας, όπως για παράδειγμα να θεσπίσετε μια κάρτα εισόδου μόνο για τους φοιτητές στα πανεπιστημιακά κτίρια και να υπάρχει κάποιος έλεγχος;

«Πρέπει οπωσδήποτε να αναβαθμιστεί και να εκσυγχρονιστεί η υπηρεσία φύλαξης των ιδρυμάτων. Είναι ένα θέμα που αφορά πρωταρχικά τις πανεπιστημιακές Αρχές, δηλαδή το πώς θα επιλέξουν να διασφαλίσουν τον πανεπιστημιακό χώρο και να αποτρέψουν κάθε είδους παραβατικότητα που απειλεί άτομα ή τη δημόσια περιουσία. Είναι λογικό να υπάρξει ευελιξία, και ενδεχομένως η πολιτική φύλαξης να προσαρμοστεί κατά περίπτωση εφόσον δεν έχουν όλα τα πανεπιστήμια τα ίδια χαρακτηριστικά. Άλλα πανεπιστήμια είναι εντός αστικού ιστού, άλλα εκτός, ενώ άλλα έχουν μεγάλο campus και ευρύ περιβάλλοντα χώρο. Αυτό που έχει σημασία είναι να αντιληφθούμε ότι δεν αλλάζει κάτι στη σχέση του πανεπιστημίου με την κοινωνία. Παραμένει ανοικτό, αλληλοεπιδρώντας με τις τοπικές κοινωνίες, όμως η διακριτική αλλά αποτελεσματική φύλαξή του είναι προϋπόθεση ασφάλειας και κανονικότητας».

Το υπουργείο Παιδείας ετοιμάζει ένα νομοσχέδιο για τη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Πότε υπολογίζετε να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή; Ποιες είναι οι βασικές τομές που σκοπεύετε να επιφέρετε στα ΑΕΙ;

«Πρώτον, σκοπεύουμε να ενισχύσουμε την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας, την ΑΔΙΠ, και, ως εκ τούτου, το κύρος των αποφάσεών της. Η ΑΔΙΠ δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στην αξιολόγηση και στην πιστοποίηση, αλλά πρέπει να έχει και εισηγητικό ρόλο προς την Πολιτεία για θέματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, όπως ο στρατηγικός σχεδιασμός και η αναδιάρθρωση του χάρτη των ΑΕΙ.

Δεύτερον, είναι απαραίτητη η ενίσχυση του αυτοδιοίκητου των πανεπιστημίων, για να μην έχουμε, για παράδειγμα, φαινόμενα όπως να απαιτείται η έγκριση του υπουργείου Παιδείας για τη δημιουργία ξενόγλωσσων μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών. Επιθυμούμε να μετριάσουμε το υφιστάμενο υπερρυθμιστικό πλαίσιο για τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές, ώστε να είναι πιο λιτό και ομοιόμορφο σε όλους τους κύκλους σπουδών, με έμφαση στον εσωτερικό κανονισμό του κάθε ιδρύματος.

Τρίτον, πρέπει να ενισχυθεί η εξωστρέφεια των ΑΕΙ και ο προσανατολισμός τους σε διεθνείς ακαδημαϊκές συνεργασίες.

Τέταρτον, θεωρούμε αναγκαίες παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα προβλέπει την αναβάθμιση των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας στα πανεπιστήμια, διαδικασίες αποτίμησης της διανοητικής ιδιοκτησίας, κίνητρα για τους καθηγητές και τους ερευνητές των πανεπιστημίων για την κατοχύρωση δικαιωμάτων (πατέντες) και την ίδρυση – συμμετοχή σε spin off.

Όπως γνωρίζετε, έχουμε ήδη ξεκινήσει έναν εποικοδομητικό διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς της Ανώτατης Εκπαίδευσης, και πρόθεσή μας είναι μετά από εξαντλητική διαβούλευση και τη μέγιστη συναίνεση, το σχετικό νομοσχέδιο να έλθει στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων και εν συνεχεία για ψήφιση στη Βουλή στο 1ο τρίμηνο του 2020».

Και με τη νέα συνταγματική αναθεώρηση δεν θα επιτρέπονται ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ποιους άλλους τρόπους μελετάτε για να γίνει η χώρα μας εκπαιδευτικό κέντρο και τόπος προσέλκυσης ξένων φοιτητών;

«Η χαμένη ευκαιρία της Αναθεώρησης του Συντάγματος για το άρθρο 16 βρίσκεται πίσω μας. Μπροστά μας, όμως, έχουμε άλλες ευκαιρίες που αφορούν στην εξωστρέφεια και την ανταγωνιστικότητα των δημόσιων πανεπιστημίων, και στη δυνατότητά τους να συνεργαστούν με ξένα καταξιωμένα πανεπιστήμια, ώστε να καταρτίσουν κοινά ξενόγλωσσα εκπαιδευτικά προγράμματα και να δίνονται κοινά πτυχία (joint degree). Ήδη διερευνούμε κάθε δυνατή προσπάθεια, και βρισκόμαστε σε καλό δρόμο ως προς αυτό».

Έχετε δηλώσει ότι παραλάβατε ένα χάος με τις συγχωνεύσεις ΑΕΙ και ΤΕΙ. Θεωρείτε ότι έγιναν με στρεβλό τρόπο;

«Η προηγούμενη πολιτική ηγεσία δημιούργησε ένα χαοτικά δυσλειτουργικό τοπίο με τη βεβιασμένη, πρόχειρη και, εν τέλει, ανεύθυνη συγχώνευση τμημάτων ΤΕΙ με πανεπιστήμια, με σειρά νόμων, με τελευταίο αυτόν που ψηφίστηκε τον Μάιο του ‘19. Εκτός από την καταφανή απουσία προπαρασκευής, είναι χαρακτηριστικό ότι δεν προηγήθηκε η προβλεπόμενη από το νόμο αξιολόγηση και γνωμοδότηση για τις συγχωνεύσεις από την ΑΔΙΠ. Προφανώς δεν υπήρξε μεταβατική φάση σε αυτή τη διαδικασία, ούτε σταθμίστηκαν κριτήρια όπως η δυνατότητα των υφιστάμενων δομών και του διδακτικού προσωπικού. Με τον ίδιο τρόπο εκδόθηκαν, λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, υπουργικές αποφάσεις που μετέτρεπαν τη διάρκεια σπουδών για κάποια τμήματα από τετραετή σε πενταετή ή προχωρούσαν σε αυθαίρετες αντιστοιχίσεις τμημάτων, γεγονός που επέτεινε τη σύγχυση, που κληθήκαμε να διαχειριστούμε, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των εγγραφών και μετεγγραφών».

Θα επιχειρήσετε
παρεμβάσεις στις συγχωνεύσεις αυτές; Δεν θα πρέπει να υπάρξει μια
επαναξιολόγηση των σχολών πρώην ΤΕΙ αλλά και του διδακτικού προσωπικού;

Όπως προανέφερα, η αναβαθμισμένη ΑΔΙΠ θα προχωρήσει στην
αξιολόγηση όλων των Ιδρυμάτων και όχι μόνο των σχολών πρώην ΤΕΙ. Παράλληλα, θα
έχει εισηγητικό ρόλο προς την Πολιτεία για την αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού
χάρτη.

Θα αλλάξετε τον τρόπο
των μετεγγραφών; Φέτος είδαμε φοιτητές που πέρασαν σε σχολές με πολύ χαμηλή
βαθμολογία να μετεγγράφονται σε σχολές που απαιτούσε υψηλότερη βαθμολογία…

Δεν αμφισβητείται η κοινωνική πολιτική που εξυπηρετεί το
καθεστώς των μετεγγραφών. Απαιτείται, όμως, εξορθολογισμός του συστήματος,
γιατί παρατηρείται το φαινόμενο να αποψιλώνονται τα περιφερειακά ιδρύματα από
φοιτητές την ίδια στιγμή που τα κεντρικά ασφυκτιούν εις βάρος της ποιότητας του
διδακτικού και ερευνητικού έργου που παράγεται. Παράλληλα, οφείλουμε να λάβουμε
υπόψιν για τις μετεγγραφές και ακαδημαϊκά κριτήρια, ώστε να είναι δικαιότερη
και αντικειμενικότερη η διαδικασία.

Τι θα κάνετε με το
ζήτημα των ειδικών λογαριασμών κονδυλίων έρευνας στα Πανεπιστήμια;

Είναι γεγονός ότι το ασφυκτικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί
από τον νόμο 4485/2017 στη διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων μέσω των
Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ), προκαλεί προβλήματα και
καθυστερήσεις στη λειτουργία τους, οι οποίοι ειδικά σε συνθήκες
υποχρηματοδότησης αποτελούν βασικό οικονομικό αιμοδότη των πανεπιστημιακών
Ιδρυμάτων. Ήδη βρισκόμαστε σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών και το
αμέσως επόμενο διάστημα θα φέρουμε νομοθετικές ρυθμίσεις που, με σεβασμό στους
κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας, θα απλοποιούν το πλαίσιο λειτουργίας των
ΕΛΚΕ και θα περιορίζουν τη γραφειοκρατία στη διαχείριση των ερευνητικών
προγραμμάτων.

Στο νομοσχέδιο που θα
φέρει το Υπουργείο Παιδείας για την Ανώτατη Εκπαίδευση θα υπάρχει ένας νέος
νόμος πλαίσιο της λειτουργίας των μεταπτυχιακών. Τι ακριβώς θέλετε να ισχύσει;
Το ότι δεν θα υπάρχει η δέσμευση οι διδάσκοντες να διδάσκουν ένα μάθημα δωρεάν,
δεν θα αυξήσει τα δίδακτρα;

Η δέσμευση στην οποία αναφέρεστε είχε ως αποτέλεσμα τον
αποκλεισμό διδασκόντων από τη συμμετοχή τους σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Οι
οριζόντιες υπερρυθμίσεις καταλήγουν ανεφάρμοστες. Το ύψος των διδάκτρων δεν
προβλέπεται να επηρεαστεί. Ούτως ή άλλως είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη.

Στη συνταγματική αναθεώρηση τελικά δεν άλλαξε
το άρθρο 16. Αυτό σημαίνει ότι για τα επόμενα 9 χρόνια δεν θα επιτρέπονται
ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ποιους άλλους τρόπους μελετάτε για να γίνει η χώρα μας
εκπαιδευτικό κέντρο και τόπος προσέλκυσης ξένων φοιτητών;

Η χαμένη ευκαιρία της αναθεώρησης του Συντάγματος για το
άρθρο 16 βρίσκεται πίσω μας. Μπροστά μας όμως έχουμε άλλες ευκαιρίες που
αφορούν στην εξωστρέφεια και την ανταγωνιστικότητα των Δημόσιων Πανεπιστημίων,
και στη δυνατότητά τους να συνεργαστούν με ξένα καταξιωμένα πανεπιστήμια, ώστε
να καταρτίσουν κοινά ξενόγλωσσα εκπαιδευτικά προγράμματα και να δίνονται κοινά
πτυχία (joint degree). Ήδη διερευνούμε κάθε δυνατή προσπάθεια και βρισκόμαστε
σε καλό δρόμο ως προς αυτό.