Κατάθλιψη: Η σύγχρονη μάστιγα

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης που προκαλεί ένα συνεχές αίσθημα θλίψης και έλλειψη ενδιαφέροντος. Επηρεάζει άμεσα τους ανθρώπους σχετικά με το πώς αισθάνονται, σκέπτονται και συμπεριφέρονται και μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος συναισθηματικών και σωματικών προβλημάτων. Ενδέχεται ο ασθενής να δυσκολεύεται σε συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες και μερικές φορές να αισθάνεται πως δεν αξίζει να ζει. Οδυνηρό επακόλουθο αυτών των σκέψεων και της απώλειας αυτοεκτίμησης είναι σε ορισμένες περιπτώσεις η αυτοκτονία.

Ποιοι παράγοντες/καταστάσεις αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης; ·

-Υπέρμετρη και συνεχής ψυχολογική πίεση

· Δραματικές αλλαγές στον τρόπο ζωής

· Απώλεια αγαπημένου προσώπου

· Φυσική ασθένεια

· Οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης (κληρονομική επιβάρυνση)

· Ορισμένα φάρμακα (π.χ. φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης)

· Κοινωνική απομόνωση

· Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης

· Έλλειψη ψυχολογικής εφεδρείας για την αντιμετώπιση των απαιτήσεων και των προβλημάτων της ζωής.

· Τραυματικές εμπειρίες

Πώς εκδηλώνεται;

Η κατάθλιψη ενδέχεται να εμφανιστεί μόνο μία φορά στη ζωή ενός ανθρώπου ή υπό μορφή επεισοδίων άλλοτε άλλης διάρκειας. Κατά τη διάρκειά τους, τα συμπτώματα εμφανίζονται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα και μπορεί να περιλαμβάνουν:

· Αίσθημα θλίψης, δάκρυα, κενότητα και απελπισία

· Ξεσπάσματα θυμού, ευερεθιστότητα ή απογοήτευση, ακόμη και σε ασήμαντα θέματα

· Έλλειψη ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στις περισσότερες ή όλες τις συνηθισμένες δραστηριότητες, όπως οι κοινωνικές συναναστροφές, το σεξ, η άσκηση κ.λ.π.

· Διαταραχές ύπνου (αϋπνία ή υπνηλία)

· Κούραση και έλλειψη ενέργειας

· Μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους ή αυξημένη επιθυμία για φαγητό και αύξηση αυτού

· Άγχος, διέγερση ή ανησυχία

· Βραδύς ρυθμός σκέψης, ομιλίας και κίνησης σώματος

· Συναισθήματα ατιμωρησίας ή ενοχής

· Πρόβλημα με τη σκέψη, τη συγκέντρωση, τη λήψη αποφάσεων και τη μνήμη

· Συχνές ή επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας, απόπειρες αυτοκτονίας ή αυτοκτονία

· Ανεξήγητα σωματικά προβλήματα, όπως ο πόνος στην πλάτη ή οι πονοκέφαλοι

Για πολλά άτομα με κατάθλιψη, τα συμπτώματα είναι συνήθως αρκετά σοβαρά για να προκαλέσουν αξιοσημείωτα προβλήματα στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως η εργασία, το σχολείο, οι κοινωνικές δραστηριότητες ή οι σχέσεις με άλλους. Μερικοί ασθενείς αισθάνονται δυστυχισμένοι χωρίς να ξέρουν το γιατί.

Πώς προλαμβάνεται;

Δεν υπάρχει σίγουρη μέθοδος για την αποτροπή της κατάθλιψης. Ωστόσο, οι παρακάτω τρόποι μπορεί να βοηθήσουν:

· Λήψη μέτρων για τον έλεγχο του άγχους (π.χ. γυμναστική, μουσική, περπάτημα κ.λ.π.)

· Επικοινωνία με την οικογένεια και τους/τις φίλους/ες

Μπορεί η άθληση να βοηθήσει στην αντιμετώπισή της;

Με τη λέξη «αντικαταθλιπτικό» η σκέψη όλων πάει στα χάπια. Ωστόσο, η τακτική άσκηση μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ αποτελεσματικό φυσικό αντικαταθλιπτικό, το οποίο μειώνει την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή σε ορισμένες περιπτώσεις.

Βέβαια, ο καταθλιπτικός θα πρέπει να βρει το κουράγιο και τη δύναμη για να ξεκινήσει να παίρνει μέρος σε αθλητικές δραστηριότητες, καθώς δεν έχει την απαραίτητη ενέργεια για να γυμνάζεται, λόγω της ασθένειας.

Πότε επιβάλλεται η επίσκεψη σε ειδικό;

Εάν κάποιος πιστεύει ότι πάσχει από κατάθλιψη, πρέπει να κλείσει ραντεβού με έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο το συντομότερο δυνατό. Η κατάθλιψη, αν και πολύ σοβαρή πάθηση, με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή (φάρμακα, υποστηρικτική ψυχοθεραπεία, άσκηση) αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά και ο ασθενής συχνά ξαναβρίσκει τον εαυτό του.

Σχόλιο Επίκουρου Καθηγητή Ψυχιατρικής και Διευθυντή της Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΓΝ Λάρισας, κ. Κωνσταντίνου Μπονώτη:

«Όπως ορθά επισημαίνεται, η κατάθλιψη παρουσιάζει διεθνώς υψηλό επιπολασμό (μεγάλη συχνότητα) με αυξητικές τάσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Επιπλέον, η μέση ηλικία έναρξης φαίνεται ότι μειώνεται, δηλαδή εμφανίζεται συχνά πριν την ενηλικίωση. Έχει περιγραφεί και ως το ‘’κοινό κρυολόγημα’’ των ψυχικών διαταραχών και τείνει να καταλάβει την πρώτη θέση ως αιτία χρόνιας αναπηρίας στο σύνολο των παθήσεων, σωματικών και ψυχικών. Η κατάθλιψη, μάλιστα, συχνά συνοδεύει χρόνιες παθήσεις: νευρολογικές, καρδιολογικές, ενδοκρινικές, αυτοάνοσες (παθήσεις που ο οργανισμός αυτοκαταστρέφεται) κ.λ.π., επιβαρύνοντας σημαντικά το φορτίο (την κατάσταση) των πασχόντων. Η αιτιοπαθογένειά της είναι πολυδιάστατη και ερμηνεύεται ως αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων.

Κωνσταντίνος Μπονώτης

Ο ασθενής που βιώνει τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να μην αντιλαμβάνεται τη φύση του προβλήματος, να χάνει την ελπίδα του και να διστάζει να αναζητήσει την κατάλληλη υποστήριξη. Θα ήθελα να επισημάνω, όμως, ότι η κατάθλιψη είναι θεραπεύσιμη και τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα για την αντιμετώπισή της είναι περισσότερα από κάθε άλλη ψυχική διαταραχή: φάρμακα που είναι αποτελεσματικά στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ψυχοθεραπεία και άλλες μη φαρμακευτικές θεραπευτικές μεθόδους.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμη για την πορεία και πρόγνωση. Επιπλέον, ο ασθενής δύναται να εκπαιδευτεί ώστε να συμβάλλει και ο ίδιος ενεργητικά στη θεραπεία και την πρόληψη.

Εκτιμώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικές οι πρωτοβουλίες έγκυρης ενημέρωσης, λαμβάνοντας υπόψη τις δυσμενείς επιπτώσεις και την κοινωνική διάσταση της κατάθλιψης, σε συνάρτηση με τις υπάρχουσες δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης».