Όζοι θυρεοειδούς: Μπορεί να «κρύβεται» καρκίνος;

Οι όζοι θυρεοειδούς είναι ογκόμορφες βλάβες, διακριτές από το υπόλοιπο θυρεοειδικό ιστό. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά συνηθισμένο εύρημα.

Εκτιμάται ότι αν υποβληθεί σε υπερηχογράφημα ο γενικός πληθυσμός, όζοι θυρεοειδούς ποικίλης διαμέτρου θα βρεθούν σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, που φθάνει το 60 – 70 %.

Οι περισσότεροι όζοι θυρεοειδούς δεν είναι σοβαρό πρόβλημα και το μόνο που χρειάζεται μετά την αρχική διερεύνηση είναι η περιοδική παρακολούθηση του ασθενούς.

Το πρόβλημα είναι ότι η συνηθέστερη μορφή με την οποία «παρουσιάζεται» ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι οι όζοι θυρεοειδούς.

Προκύπτει έτσι το σημαντικό ερώτημα με ποιο τρόπο μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τους όζους που είναι πιθανόν να υποκρύπτουν καρκίνο θυρεοειδούς.

Η αναγνώριση ενός ύποπτου όζου βασίζεται στην αξιολόγηση πολλών παραμέτρων, όπως:

Κλινική εξέταση

Το πρώτο στοιχείο που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι το ιστορικό του ασθενούς, τόσο το ατομικό όσο και το οικογενειακό.

Στο ατομικό ιστορικό θα πρέπει να αξιολογούνται κάποια στοιχεία που θα μπορούσαν να συνδυάζονται με αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου θυρεοειδούς.

Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι η ακτινοβολία της κεφαλής και του τραχήλους την παιδική ηλικία προκαλεί αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου θυρεοειδούς μετά από μερικά χρόνια. Στο οικογενειακό ιστορικό έχει σημασία να αναζητηθούν τυχόν καρκίνος θυρεοειδούς σε άλλα άτομα της ίδιας οικογένειας.

Και αυτό γιατί μπορεί να υπάρχει οικογενής προδιάθεση για την ανάπτυξη του καρκίνου θυρεοειδούς.

Έτσι γνωρίζουμε σήμερα ότι κληρονομικότητα στον καρκίνο θυρεοειδούς μπορεί να υπάρχει όταν υπάρχουν τουλάχιστον δύο (κατ’ άλλους τρία) περιστατικά καρκίνου θυρεοειδούς σε συγγενείς πρώτου βαθμού.

Γνωρίζουμε επίσης ότι υπάρχουν κληρονομικές μορφές καρκίνου θυρεοειδούς, όπως για παράδειγμα το μυελοειδές καρκίνωμα στο σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2.

Από την ψηλάφηση έχει σημασία να ελεγχθεί αν ο όζος έχει σκληρή υφή, αν είναι καθηλωμένος στους γύρω ιστούς και αν συνοδεύεται από διόγκωση των τραχηλικών λεμφαδένων.

Τα ευρήματα αυτά από την κλινική εξέταση συνοδεύονται από αυξημένη πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς.

Υπερηχογράφημα

Το υπερηχογράφημα – σε συνδυασμό με την παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA, παρακάτω) είναι σήμερα οι δύο βασικές μέθοδοι διερεύνησης των ασθενών με καρκίνο θυρεοειδούς.

Υπάρχουν συγκεκριμένα ευρήματα στο υπερηχογράφημα που αυξάνουν την πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς σε έναν όζο θυρεοειδούς, όπως ανώμαλα όρια, κάθετος προσανατολισμός, επέκταση εκτός του θυρεοειδούς, αυξημένη αγγείωση μικτού τύπου (περιφερική και κεντρική), μικροαποτιτανώσεις, σκληρή υφή στην ελαστογραφία, διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων κλπ.

Παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration)

Όταν υπάρχει υποψία κακοήθειας, ο ύποπτος όζος θα πρέπει να παρακεντάται με λεπτή βελόνη.

Η FNA γίνεται σήμερα υπό την καθοδήγηση των υπερήχων, έτσι ώστε να ληφθεί δείγμα από την πλέον ύποπτη περιοχή του όζου (βάσει των δεδομένων του υπερηχογραφήματος).

Το υλικό που λαμβάνεται αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση, με την οποία μπορεί να τεκμηριωθεί η διάγνωση (ή η υποψία) καρκίνου θυρεοειδούς.

Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν περισσότερο το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς, με το οποίο οι όζοι διακρίνονταν σε «θερμούς» και «ψυχρούς». Η πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος ήταν μεγαλύτερη στους ψυχρούς όζους (~ 20 %) σε σχέση με τους θερμούς (~ 1 – 3 %). Σήμερα εντούτοις η χρήση του σπινθηρογραφήματος θυρεοειδούς έχει περιοριστεί σημαντικά καθώς έχει αντικατασταθεί από το υπερηχογράφημα (με την FNA).

Εξετάσεις αίματος

Γενικά, οι εξετάσεις αίματος (με μία σημαντική εξαίρεση, όπως θα αναφερθεί παρακάτω) δεν είναι χρήσιμες για την διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς.

Έτσι, οι ορμόνες θυρεοειδούς και οι λοιπές εξετάσεις αίματος είναι γενικά φυσιολογικές.

Η θυρεοσφαιρίνη στο αίμα είναι μη αξιολογήσιμη καθώς αυξάνεται τόσο στον καρκίνο θυρεοειδούς όσο και σε καλοήθεις παθήσεις.

Εντούτοις, τα αυξημένα επίπεδα καλσιτονίνης στο αίμα είναι διαγνωστικά μιας ιδιαίτερης μορφής καρκίνου θυρεοειδούς, του μυελοειδούς, που έχει περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά σε σχέση με το πιο συνηθισμένο θηλώδες καρκίνωμα.

*O Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD είναι Χειρουργός Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών, Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ και στα Νοσοκομεία Ευγενίδειο – Ιατρικό Ψυχικού – Μητέρα (http://www.gsakorafas.gr / Τηλ. 210 7487318 και 6977068223 / Email: [email protected] )