Το έμφραγμα προειδοποιεί

Έμφραγμα του μυοκαρδίου ονομάζεται η νέκρωση ενός τμήματος του μυός της καρδιάς λόγω διακοπής της ροής του αίματος σε μια από τις στεφανιαίες αρτηρίες, δηλαδή τα αγγεία που τροφοδοτούν με οξυγόνο και αίμα την καρδιά.

Πού οφείλεται η διακοπή της ροής του αίματος;

Η διακοπή της ροής στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οφείλεται σε αθηρωμάτωση (όπως το πουρί στους σωλήνες) και σχηματισμό θρόμβου (πήγματος από αίμα) στις στεφανιαίες αρτηρίες (στεφανιαία νόσος) που προκαλούνται από διάφορους παράγοντες κινδύνου, όπως:

· Το κάπνισμα

· Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης

· Ο διαβήτης (αύξηση των σακχάρων του αίματος)

· Αύξηση χοληστερίνης

· Η κληρονομικότητα

· Η παχυσαρκία

· Η καθιστική ζωή

Ποια είναι τα συμπτώματα της ασθένειας;

Πολλοί ασθενείς καταλήγουν τα πρώτα λεπτά από την εγκατάσταση του εμφράγματος λόγω θανατηφόρων αρρυθμιών. Επειδή η εκδήλωση αυτή της ασθένειας είναι πολύ συχνή, απαιτείται η τοποθέτηση στους δημόσιους χώρους εύχρηστων ειδικών συσκευών (απινιδωτές), οι οποίες, χορηγώντας ηλεκτρική εκκένωση, ανατάσσουν την αρρυθμία.

Στους υπόλοιπους ασθενείς, το έμφραγμα του μυοκαρδίου εκδηλώνεται με έντονο πόνο (σαν βάρος, κάψιμο ή πίεση) στο στήθος, ο οποίος πολλές φορές επεκτείνεται στην πλάτη, το σαγόνι και τα χέρια. Ο πόνος συχνά συνοδεύεται από ζάλη και εφίδρωση.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο (όσο πιο γρήγορα, τόσο καλύτερα), όπου να υποβληθεί σε αγγειοπλαστική, δηλαδή διάνοιξη της βουλωμένης αρτηρίας με μπαλονάκι και στη συνέχεια εμφύτευση πλέγματος (stent) μέσα στο βουλωμένο αγγείο για να το κρατήσει ανοικτό.

Παρά τη μεγάλη πρόοδο που έχει σημειωθεί στην ενδονοσοκομειακή αντιμετώπιση του εμφράγματος του μυοκαρδίου, οι επιπλοκές (καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, ανεπάρκεια καρδιακών βαλβίδων κ.λπ.) δεν είναι σπάνιες. Γι’ αυτό το λόγο οι σοφοί πρόγονοί μας έλεγαν «Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν» (Καλύτερα να προλαμβάνεις την ασθένεια παρά να τη θεραπεύεις).

Πώς προλαμβάνεται;

Ο ακρογωνιαίος λίθος για την πρόληψη του εμφράγματος είναι η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου που αναφέρθηκαν παραπάνω, με τους οποίους σχετίζεται:

· Στα πλαίσια αυτής το πρώτο βήμα πρέπει να είναι η διακοπή της ολέθριας συνήθειας που βλάπτει όχι μόνο αυτόν που το κάνει, αλλά και τους διπλανούς του και λέγεται κάπνισμα.

· Η αρτηριακή πίεση πρέπει να διατηρείται κάτω από 140 mmHg η συστολική (η μεγάλη) και κάτω από 90 mmHg η διαστολική (η μικρή). Σε περίπτωση που οι τιμές της αρτηριακής πίεσης είναι μεγαλύτερες από τις προαναφερθείσες, απαιτείται ο περιορισμός του αλατιού κι αν χρειαστεί η χορήγηση φαρμάκων.

· Ο διαβήτης είναι πολύ σοβαρός παράγοντας αθηρωμάτωσης των αγγείων της καρδιάς και αντιμετωπίζεται με ελάττωση του σωματικού βάρους και αν χρειαστεί με την επιπρόσθετη χορήγηση αντιδιαβητικών φαρμάκων και ινσουλίνης.

· Για την αποφυγή της αύξησης της χοληστερίνης απαιτείται ο περιορισμός των προσλαμβανόμενων θερμίδων και των κορεσμένων λιπών (βούτυρο, ζωικά λίπη, παχιά κρέατα κ.λ.π.). Αν παρ’ όλα αυτά η χοληστερίνη εξακολουθεί να είναι αυξημένη, ο ασθενής πρέπει να συμβουλευτεί γιατρό, διότι υπάρχουν φάρμακα (στατίνες) που ελαττώνουν σημαντικά τον κίνδυνο που διατρέχει.

· Η παχυσαρκία πρέπει να προλαμβάνεται όχι μόνο με περιορισμό των προσλαμβανομένων θερμίδων, αλλά και εκείνων που καταναλώνονται με συστηματική άσκηση.

· Η αποφυγή της καθιστικής ζωής και η συστηματική άσκηση, εφόσον τη συστήσει ο γιατρός (περπάτημα με γρήγορο ρυθμό 20-30 λεπτά, τέσσερις με πέντε φορές τη βδομάδα), φαίνεται ότι σώζουν ζωές.

· Τέλος, ευτυχώς ή δυστυχώς τους γονείς μας, οι οποίοι ευθύνονται για την κληρονομικότητα, δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε!

Σχόλιο Επίτιμου Καθηγητή Καρδιολογίας ΕΚΠΑ και βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, κ. Χριστόδουλου Στεφανάδη:

«Η στεφανιαία νόσος είναι η μάστιγα της εποχής μας. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η τελική και πιο σοβαρή εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου, δηλαδή της νόσου όπου, όπως προαναφέρθηκε, η αθηροσκλήρωση προσβάλει τις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς. Η εκδήλωση του εμφράγματος τις περισσότερες φορές είναι θορυβώδης. Ωστόσο, αρκετές φορές είναι άτυπη (π.χ. πόνος στην κοιλιά ή στη γνάθο) και αυτό δυσχεραίνει τη διάγνωση. Ο πληθυσμός πρέπει να ενημερωθεί για τα συμπτώματα, ακόμη και τα άτυπα, για να δράσει αμέσως. Από τη στιγμή που παθαίνει κάποιος έμφραγμα, δηλαδή που κλείνει η στεφανιαία αρτηρία και αρχίζει η διαδικασία της νέκρωσης του μυοκαρδίου, ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί ταχύτατα στο νοσοκομείο.

Χριστόδουλος Στεφανάδης

Πριν ξεκινήσει για το νοσοκομείο μπορεί να πάρει μια ασπιρίνη, καθώς αυτή εκτός από αναλγητική, έχει και αντιαιμοπεταλιακή δράση, εμποδίζοντας την επέκταση του θρόμβου που κλείνει την αρτηρία. Με αυτόν τον τρόπο διασώζεται μυοκάρδιο (καρδιακός μυς) μέχρι να πάει ο ασθενής στο νοσοκομείο και να υποβληθεί στην κατάλληλη θεραπεία.

Όπως προαναφέρθηκε, η στεφανιαία νόσος είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις δυτικές κοινωνίες. Ίσως ευθύνεται για τους θανάτους περισσότερο και από τον καρκίνο. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζει ο κόσμος τα συμπτώματά της και ειδικά αυτά που οφείλονται στο έμφραγμα που είναι δυνητικά θανατηφόρο.

Τα τελευταία χρόνια η μεγάλη επιτυχία της ιατρικής επιστήμης είναι η αγγειοπλαστική (μπαλονάκι) στην οξεία φάση του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Αν ο πάσχων υποβληθεί στην επέμβαση το πρώτο τετράωρο (αν είναι δυνατόν και στο πρώτο δίωρο) σε ένα νοσοκομείο που έχει τις κατάλληλες υποδομές (αιμοδυναμικό εργαστήριο και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό) και ξεφράξει η στεφανιαία αρτηρία (αυτό συμβαίνει στην πλειονότητα των περιπτώσεων), ο ασθενής αποφεύγει τη νέκρωση του καρδιακού μυός και πρακτικά επιστρέφει υγιής όταν αναρρώσει. Αυτή είναι η καλύτερη εξέλιξη και είναι η συχνότερη.

Παρά την αναμφισβήτητη πρόοδο που έχει σημειωθεί στη θεραπεία του εμφράγματος του μυοκαρδίου, η πρόληψη της στεφανιαίας νόσου αποτελεί την καλύτερη προσέγγιση. Αυτή περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια, ελαιόλαδο κ.λ.π.), αποφυγή της παχυσαρκίας, διακοπή του καπνίσματος που είναι ολέθρια συνήθεια και συνδέεται άμεσα με τη στεφανιαία νόσο και γενικότερα με την αθηροσκλήρωση, τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, τη διατήρηση της χοληστερόλης σε χαμηλά επίπεδα, τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη και την καταπολέμηση του άγχους. Τέλος, ο κίνδυνος να πάθει κανείς στεφανιαία νόσο και έμφραγμα του μυοκαρδίου εξαρτάται και από την κληρονομικότητα, η οποία όμως μέχρι στιγμής δεν ελέγχεται. Ωστόσο, εάν ελεγχθούν ενδεχόμενοι συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου, ωφελούνται και εκείνοι που έχουν επιβαρυμένη κληρονομικότητα (δηλαδή πολλούς συγγενείς που εμφάνισαν στεφανιαία νόσο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου σε νεαρή ηλικία). Το μεγάλο στοίχημα της ιατρικής σήμερα, είναι να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο στο επίπεδο της πρόληψης».