Βιταμίνη D: Tα σημαντικά οφέλη της «βιταμίνης του ήλιου» στον ανθρώπινο οργανισμό

Η βιταμίνη D αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική βιταμίνη με εξαιρετικές ιδιότητες, έχοντας για κύριο ρόλο τη σωστή ανάπτυξη των οστών και όχι μόνο, ενώ παράλληλα μπορεί να παίξει το δικό της σημαντικό ρόλο στη μάχη κατά της πανδημίας του κορωνοϊού.

H βιταμίνη D ή αλλιώς «βιταμίνη του ήλιου», αποτελεί μια λιποδιαλυτή βιταμίνη (διαλύεται στα λιπίδια που υπάρχουν στο σώμα και αποθηκεύεται στο σώμα για περαιτέρω χρήση), την οποία συνθέτει ο οργανισμός όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο, ενώ μπορεί να προσληφθεί και από την κατανάλωση ορισμένων τροφών.

Κύριος ρόλος της είναι η σωστή ανάπτυξη των οστών και η προαγωγή της υγείας του ανθρώπινου σκελετού, ωστόσο η δράση της δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά.

Σύμφωνα με μελέτες, η βιταμίνη D πιθανόν να παίζει ρόλο στην καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στην πρόληψη άλλων σοβαρών παθήσεων (πχ διάφορες μορφές καρκίνου, σκλήρυνση κατά πλάκας, οστεοπόρωση, ραχίτιδα, ψυχιατρικές νόσοι, υπέρταση κλπ). Παράλληλα, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι βελτιώνει τη διάθεση, ενισχύει τα επίπεδα ενέργειας και ενδυναμώνει το μυϊκό σύστημα.

Ποιες τροφές περιέχουν βιταμίνη D

Όπως ειπώθηκε και προηγουμένως, η συγκεκριμένη βιταμίνη συντίθεται στον οργανισμό κυρίως μέσω της επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου στο δέρμα, ωστόσο υπάρχουν ορισμένες τροφές οι οποίες είναι πλούσιες σε βιταμίνη D. Αυτές είναι τα λιπαρά ψάρια (ρέγγα, σολομός, τόνος, λαβράκι, φαγκρί, κολιός, σαρδέλες), η μαργαρίνη, το συκώτι, το μουρουνέλαιο, ο κρόκος του αυγού και τα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά και δημητριακά πρωϊνού.

Τι μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη βιταμίνης D

Δεν είναι λίγες οι επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει η χρόνια έλλειψη βιταμίνης D, με τις σοβαρότερες να είναι τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα, η εγκατάσταση ραχίτιδας στα παιδιά (πάθηση η οποία οδηγεί σε παραμόρφωση των οστών και καθυστέρηση της ανάπτυξης), η ανάπτυξη οστεομαλακίας (διαταραχή που οδηγεί σε λέπτυνση των οστών) και οστεοπόρωσης στους ενήλικες, καθώς και αυξημένη συχνότητα πτώσεων και συνοδών καταγμάτων.

Παράλληλα, η χρόνια έλλειψη της συγκεκριμένης βιταμίνης έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο σκλήρυνσης κατά πλάκας, σακχαρώδη διαβήτη (είτε τύπου 1, είτε τύπου 2), διαφόρων μορφών καρκίνου (ειδικά του εντέρου), καρδιακής νόσου, ψυχιατρικών νόσων και αυτοάνοσων νοσημάτων.

Τα συμπτώματα της έλλειψης βιταμίνης D είναι μη ειδικά, όπως κόπωση, γενικευμένη μυϊκή αδυναμία, κράμπες, αδυναμία συγκέντρωσης και πονοκέφαλοι.

Η έλλειψή της μπορεί να διαπιστωθεί με τη βοήθεια αιματολογικής εξέτασης, ενώ μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατανάλωση των τροφών που προαναφέρθηκαν, την προσεκτική έκθεση στον ήλιο, καθώς και με τη χορήγηση συμπληρωμάτων.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης D

Αυξημένες πιθανότητες έλλειψης βιταμίνης D παρουσιάζουν όσοι δεν εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία, άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα διότι έχουν περισσότερη μελανίνη στην εξωτερική στιβάδα του δέρματός τους, κάτι που δυσκολεύει τη σύνθεση της συγκεκριμένης βιταμίνης κατά την έκθεση στον ήλιο, οι χορτοφάγοι και τα άτομα με σύνδρομα δυσαπορρόφησης, δηλαδή διαταραχές στις οποίες το έντερο δεν μπορεί να απορροφήσει επαρκώς ορισμένες θρεπτικές ουσίες στην κυκλοφορία του αίματος (πχ κοιλιοκάκη, κυστική ίνωση, νόσος Crohn, σύνδρομο βραχέως εντέρου).

Ο λόγος που οι Έλληνες παρουσιάζουν έλλειψη βιταμίνης D

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με έντονη ηλιοφάνεια και θα περίμενε κανείς οι κάτοικοί της να μην παρουσιάζουν έλλειψη βιταμίνης D. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν ισχύει, λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Συγκεκριμένα, η παραμονή σε κλειστούς χώρους για πολλές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, η εκτεταμένη χρήση αντηλιακών, η κάλυψη του σώματος με ρούχα, η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η μειωμένη κατανάλωση τροφών πλούσιων στη συγκεκριμένη βιταμίνη, καθώς και νοσήματα που προκαλούν δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών από το έντερο και νεφρική δυσλειτουργία αποτελούν μερικές από τις σημαντικότερες αιτίες εξαιτίας των οποίων σχεδόν ένας στους δύο Έλληνες παρουσιάζει έλλειψη βιταμίνης D.

Βιταμίνη D και κορωνοϊός

Από τον περασμένο Δεκέμβριο, ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 που πρωτοεμφανίστηκε στην πόλη Ουχάν της Κίνας και προκαλεί τη νόσο Covid-19 έχει μπει για τα καλά στις ζωές των ανθρώπων. Περισσότερα από 10,5 εκατομμύρια κρούσματα του νέου ιού έχουν εντοπιστεί παγκοσμίως, ενώ οι θάνατοι που έχουν καταγραφεί ξεπερνούν τους 510.000.

Η Ελλάδα τα πήγε καλά στην αντιμετώπιση της πανδημίας, λαμβάνοντας δραστικά μέτρα, ωστόσο το τελευταίο διάστημα παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων στη χώρα, κάτι που προκαλεί ανησυχία.

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει εμβόλιο κατά του ιού, ωστόσο σύμφωνα με την κλινική μελέτη GRECCO-19, η οποία διεξήχθη στην Ελλάδα, η χορήγηση κολχικίνης μειώνει την πιθανότητα διασωλήνωσης κάποιου ασθενούς και κατ’ επέκταση της θνησιμότητας που μπορεί να προκύψει από την COVID-19, ενώ η μελέτη RECOVERY έδειξε ότι η δεξαμεθαζόνη μπορεί να βοηθήσει στη μάχη κατά του κορωνοϊού, μειώνοντας τη θνητότητα σε αυτούς που έχουν βαριά κλινική εικόνα.

Η καθημερινή πρόσληψη βιταμίνης D έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει τις πιθανότητες προσβολής από αναπνευστική ίωση κατά 50%, τη στιγμή που ο νέος κορωνοϊός προσβάλλει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα.

Έτσι, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ένας οργανισμός με επάρκεια βιταμίνης D έχει αυξημένες πιθανότητες να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά έναν ιό σε σχέση με κάποιον που παρουσιάζει έλλειψη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι μηδενίζονται οι πιθανότητες προσβολής από τον κορωνοϊό σε περίπτωση που κάποιος λαμβάνει βιταμίνη D σε καθημερινή βάση, ωστόσο αποτελεί αναμφίβολα έναν πολύ καλό τρόπο ενίσχυσης της άμυνας του οργανισμού.

Ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό «όπλο» στη μάχη για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Πηγές: Ενδοκρινολογική Κλινική ΠΓΝ Λάρισας, Mayo Clinic, Cleveland Clinic